شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد و نویسنده برجسته حوزه علمیه مشهد، هدف و غایت فقه کلامی را استوار سازی عقیده پیروان عترت و شناسایی کسانی که از سنت دور افتاده‌اند دانست و گفت: فقه کلامی در چارچوب اثبات مرجعیت علمی اهل‌البیت علیهم‌السلام میباشد و ما را از مقوله فقه به مقوله اعتقادات رهنمود می‌سازد لذا اساتید و علما به این روش و رویکرد فقه کلامی در حوزه‌های علمیه بیشتر اهتمام ورزند.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد سیدعلی شهرستانی در نشست علمی «نگرشی به فقه کلامی» که با حضور فضلا و طلاب حوزه علمیه مشهد برگزار شد، به تبیین سه روش فقهی برای گفتمان در قلمرو مسائل اختلافی پرداخت.
این استاد و محقق توانا در توضیح روش «فقه مقارن» و روش «فقه خلاف» اظهار داشت: فقه مقارن، نقل اقوال فقهای مذاهب را یا بدون تعرض به ادله و یا با تعرض به ادله بیان دارد و فقط نقل اقوال -بدون ترجیح قولی- را بیان می‌کند؛ اما در فقه خلاف، نویسنده گرایش به یکی از مذاهب دارد مانند المغنی ابن قدامه که ادله دیگران را رد می‌کند و ادله امام خودش را ترجیح می‌دهد. نقطه مشترک این دو فقه این است که ره‌آورد کلامی ندارد.
این استاد حوزه علمیه مشهد که نگرش‌هاى جدید و تحقیقات شایان اهتمامى در تاریخ، فقه، حدیث و قرآن دارد و بعضى از آن‌ها در کانون توجه نویسندگان و پژوهشگران قرار گرفته در تبیین روش «فقه کلامی» بیان داشت: ما در فقه کلامی از فروعات فقهی استفاده کنیم و مرجعیت فکری ائمه اطهار علیهم‌السلام و حقانیت تطبیقی حدیث ثقلین را اثبات کنیم؛ بنابراین فقه کلامی در چارچوب اثبات مرجعیت علمی اهل‌البیت علیهم‌السلام میباشد و ما را از مقوله فقه به مقوله اعتقادات رهنمود می‌سازد. فقه کلامی علمی است که پیرامون فروع فقهی ضروری قطعی بحث می‌کند – نه فروع شاذ و نظری – فروعی که بعضی از آن‌ها شعار مذهب حق شده‌اند.
شهرستانی با اشاره به اینکه فقه کلامی دفاع از اصل عقیده از خلال احکام شرعی است، در توضیح روش‌شناسی فقه کلامی، ابراز کرد: یک فرع فقهی را انتخاب می‌کنیم که در میان مذاهبی که دغدغه استخراج فقه الائمه را دارند متفق باشد و بعد بین مذاهب دیگر جستجو می‌کنید که کدام‌یک از آن‌ها با ما هماهنگ هستند، درمجموع ادله آن‌ها را تقویت و اثبات می‌کنید که چون فرد دنبال فقه العتره بوده، پس صحیح است و بعد از جمع‌بندی تعداد زیادی از این ادله و فتاوا جمع جبری می‌شود که مذاهب مختلف براساس فتوای اهل‌البیت علیهم‌السلام نظر دادند درست وگرنه اشتباه است.
این نویسنده و پژوهشگر دینی سپس در تبیین فوائد فقه کلامی بیان داشت: هدف و غایت فقه کلامی، استوار سازی عقیده پیروان عترت و شناسایی کسانی است که از سنت دور افتاده‌اند و شناخت اسباب این دور شدن میباشد. ابن خلدون می‌گوید «فقه شیعه فقه خاصی هست، طرفدار ندارد و شاذ است»؛ با فقه کلامی فقه اهل‌البیت علیهم‌السلام از شاذ بودن و نادر بودن خارج می‌شود. با این روش فقه امامیه را از حصاری که قرن‌هاست به‌ستم بر آن کشیده شده بیرون می‌آوریم و راز درپرده حدیث متواتر ثقلین را تبیین می‌کنیم. به نظر می‌رسد فرق متمایز میان فقه خلاف و فقه کلامی، همین نکته کلیدی است، چرا که ما را از شذوذ فقهی بیرون می‌آورد و با تکیه‌بر حدیث ثقلین و تفسیر اهل‌البیت علیهم‌السلام از آیه تطهیر، ما را در قلمرو و در چهارچوب مستندسازی وفاق اسلامی درمی‌آورد.
شهرستانی در پایان خاطرنشان ساخت: عمل به رویکرد فقه کلامی به احیای دوباره روش سید مرتضی در فقه کلامی خواهد بود، زیرا این نگرش به پژوهش‌های فقهی و اعتقادی‌شان ارتباط پیدا می‌کند و حساسیت طرف مقابل را برمی‌انگیزد چنان‌که دیگر شیوه‌های فکری در بحث‌های کلامی، گاه حساسیت‌زاست. لذا از اساتید و علما تقاضا دارم این روش و رویکرد فقه کلامی را در حوزه‌های علمیه بیشتر اهتمام ورزند، زیرا ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فراوانی در آن هست که باید آن‌ها را ازنظر علمی و عملی برای دفاع از عقیده به کاربست.
