دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

مدیرگروه پژوهشی فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی با بیان اینکه حجاب و عفاف دو مفهوم جدا از یکدیگر هستند، گفت: داشتن حجاب توسط افراد یک جامعه به‌تنهایی به داشتن یک جامعه عفیف ختم نمی‌شود بلکه مفهوم عفاف ابتدا از مدیران اجرایی و عالمان دینی جامعه آغاز می‌شود به این معنا که نمی‌شود عفت در مسائل اقتصادی را رعایت نکرده و اختلاس‌های فراوان اتفاق بیافتد، و از آن طرف جامعه را دعوت به پوشش‌های فلان کرد؛نتیجه این رفتار یک جامعه متناقض است.

حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی از نبود تعامل مناسب بین حوزه و نظام در بخش پژوهش ابراز تاسف و تاکید کرد که دروس خارج فقه باید کاربردی و ناظر به نیازهای حاکمیت باشد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: ساختار کتب اصولی اهل‌سنّت اگرچه شباهت‌های فراوان با ساختار شیعه دارد، امّا تفاوت‌هایی نیز میان این دو ساختار به چشم می‌خورد. ازجمله اشتراکات این دو ساختار، می‌توان به مباحث الفاظ اشاره کرد که تقریباً در میان هر دو فرقه مشترک است.

آیت‌الله سیستانی بار دیگر کارآیی مرجعیت و همبستگی دیانت و سیاست را متبلور ساخته است؛ البته این دستاورد هم امیدبخش و هم نگران کننده است. تبلور کارآیی مرجعیت از یک سو امیدبخش است چون نشان داد که برخی تبلیغات در مورد بی اثر شدن جایگاه مرجعیت توهمی بیش نیست، اما از این جهت نیز نگران کننده است چرا که دشمنان اسلام و کشورهای اسلامی دوباره متوجه این اهرم کارآمد شده و به شکل‌های مختلف برای تضعیف آن طراحی می‌کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر محسن اسماعیلی، عضو حقوقدان شورای نگهبان و نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری، تاثیر فتوای وحدت …

حرمت مرجعیت را باید شخصیت مراجع و روحانیت حفظ کنند و بی جهت در مسایل از آبروی روحانیت مایه نگذارند، اگر این حرمت حفظ شد، هر کجا شیعه هست، نفوذ فتوا هم خواهد بود. و بدانیم که اگر به طور روزمره مرجع تقلید در همه کارها دخالت کرد و وارد شد، اثر فتوا از بین می‌رود، اما در مواقع حساسی که هویت شیعه، هویت مملکت و ناموس شیعه به خطر می‌افتد، وظیفه ورود دارد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر عبدالرحیم گواهی، عضو هیئت مؤسس مرکز پژوهش‌های ادیان جهان و رئیس مرکز و رئیس شورای علمی این نهاد، در این یادداشت شفاهی، به تغییرات لازم در فقه برای تبدیل به فقه تمدن ساز، سخن می‌گوید.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید محمدعلی ایازی، اگرچه بیشتر به‌عنوان قرآن‌پژوه شهره است، اما تحقیقات او در اصول و فقه، کمتر از پژوهش‌های قرآنی‌اش نیست. عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم و تحقیقات، به جهت تألیفات فقهی و قرآنی متعدد و مباحث اجتماعی و همچنین رساله‌ای که در رابطه با «ارتداد» نگاشته است، یکی از بهترین افرادی است که می‌تواند در رابطه با مجازات مرتد، اظهار نظر کند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: امام صادق(ع) فقط امام زمان خویش نیست. یعنی نباید و نمی‌توان حضرت ایشان را در همان بازه شناسنامه‌ای، خلاصه کرد که رویش‌های آن فصل شناسنامه‌ای که در احادیث، شاخص بندی شده، برای ایشان رسالتی به پهنه همه زمین و البته همه زمان تعریف کرده است؛

شبکه اجتهاد: نامه اصلاح گرانه و جامع امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب از یاران امام(ع)، حاوی نکات تاریخی، اعتقادی، سیاسی، اخلاقی و تربیتی مهمی است که شاید تاکنون کمتر بدان پرداخته شده است

شبکه اجتهاد: مذاهب فقهی شیعی تابع نظرات امامان اهل بیت هستند که از آن میان مکتب شیعی دوازده امامی که عمده ترین نحله شیعی است از آراء امامان دوازده گانه مشهور خود به خصوص امام ششم ابو عبد الله جعفر بن محمد الصادق (ع) پیروی می‌کند و به همین جهت به «جعفری» نیز شهرت دارد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث از ثمره داشتن یا نداشتن مسائل اصولی از گذشته در میان اصولیان مطرح بوده است و بزرگانی در طول تاریخ علم اصول نسبت به طرح برخی مسائل اصولی خرده گرفته‌اند که این مسائل بی‌ثمر بوده و نباید وقت طلاب را نسبت به آموزش آنها تلف کرد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: در میان متفکرینی که به بحث تمدّن اسلامی، بایسته‌های آن و چگونگی رسیدن به آن پرداخته‌اند، «محمدعابد جابری» جایگاه خاصی دارد. زاده ۱۹۳۶ مراکش، دکترای خود را در سال ۱۹۷۰ در رشته ادبیات از دانشگاه رباط دریافت کرد و ۴۰ سال پس‌ازآن نیز دار فانی را وداع گفت. در این میان امّا تمام تلاش خود را به‌نقد رویکرد جهان عرب و آنچه وی آن را «عقل عربی» می‌نامید صرف کرد

اختصاصی شبکه اجتهاد: تصور عمومی بسیاری از اهالی فرهنگ، آسیب‌زا بودن تمام یا حداقل بخشی از بازی‌های رایانه‌ای برای کاربران است. درستی یا نادرستی این تصور، در خلال مطالب این مجله مورد بحث قرار می‌گیرد. موضوع مهم این است که برفرض ضرررسان بودن یک بازی رایانه‌ای، آیا قاعده لا ضرر شامل آن شده و آثار ترتب آن، مانند بطلان خریدوفروش و ... واقع می‌شود یا خیر.

اشاره: دکتر حسام قپانچی، دارای دکترای حقوق و عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد است. تلاش‌های علمی و نوشتن چندین مقاله و سال‌ها تدریس فقه و حقوق، او را به یکی از بهترین افرادی بدل کرده که می‌تواند در مورد تعزیر کودکان بالغ، از منظر فقه و حقوق سخن بگوید. او معتقد است قرار دادن ۱۸ سال به‌عنوان سن مسؤولیت تام کیفری، نافی وجود مسؤولیت ناقص برای زیر ۱۸ ساله‌ها نیست.

اختصاصی شبکه اجتهاد: همزیستی با مخالف و تحمل حقوق او یکی از اصول مسلّم در روایات ما است. چند دسته از روایاتی را که به‌طور مستقیم دستور به همزیستی با مخالفان می‌دهند بدین ترتیب هستند:

اختصاصی شبکه اجتهاد: تحول در هر عرصه و جامعه‌ای لازم است البته در جامعه‌ای که دنبال کمال و تعالی است؛ و الا جامعه‌ای که به حداقل‌ها اکتفا دارد و نظری به پیشرفت و توسعه ندارد کمالش را در همین وضع موجود می‌داند.

اختص.اصی شبکه اجتهاد: حجت‌الإسلام والمسلمین محمدعلی خادمی کوشا، مدیر گروه «دانش‌های وابسته به فقه» در پژوهشکده فقه و حقوقِ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است

شاید برخی تنها به فتوای آیت‌الله سیستانی و مساله دفاع ایشان از تمامیت ارضی و مقابله با جریان انحرافی داعش اشاره کنند، اما اگر به مجموعه سال‌های مرجعیت و رفتار و فتوای ایشان نگاه کنید، نقش بسزا و ارزشمند ایشان در تمام عرصه‌ها به وضوح آشکار است؛ مرجعیت ایشان دارای عناصر برجسته و ماندگار است.

فرمانیان: یکی از رفتارهای خوب آیتالله سیستانی عدم موضع گیری در بسیاری از مسایل سیاسی جزئی و عدم ورود به آن باعث شده شأنیت مرجعیت هم در عراق و هم در ایران قوت پیدا کند. چون یک مرجع فقط باید نسبت به مسایل کلان جهان اسلام و شیعه نظر دهد و نباید نسبت به برخی از مسایل جزئی نظر دهد.

آیت‌الله سیستانی با اطلاعات وسیع تاریخی که دارد و تجربه‌ای که از تاریخ گذشته عراق در اختیار ایشان هست و همچنین احاطه‌ای که به جریانات و مذاهب زمان خودشان دارند، فتاوا و احکام ایشان مبتنی بر شناخت درست جامعه بوده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: بیست سال سابقه مدیریت بر حوزه علمیّه خراسان، حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر فرجام را به یکی از آشناترین افراد با ساختار حوزه‌های علمیّه بدل کرده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید احمد مددی از شاگردان آیات خویی و سیستانی است. وی نظریات مهم و کارسازی هم چون نظریه فقه ولایی را در فقه ارائه داده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی، پژوهشگر حوزه علمیه قم و استادیار دانشکده علوم حدیث در این گفتگو از رابطه فقه و تمدن و نقشی که دانش فقه در پی‌ریزی تمدن اسلامی دارد،

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن ذیل گزارش اولیه از تقریر استاد سید محمدمهدی میرباقری از این نظریه مبتنی بر جلسات مشاوره گروه روش تفقه در ۳ و ۱۴ شهریور ۱۳۹۵ است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر عبدالرحیم گواهی عضو هیئت مؤسس مرکز پژوهش‌های ادیان جهان و رئیس مرکز و رئیس شورای علمی این مرکز است. با او در مورد میزان تأثیرگذاری فقه در دوران پیشرفت مسلمانان گفتگو کردیم. او معتقد بود: فقه در دوران پیشرفت مسلمانان، تمامیت‌خواه نبود،

فقیه کارش تایید و رد و نقض است، نه این که روش‌های متنوع تولید را بیان کند اما اگر روش تولیدی بیان کرد می‌تواند تشخیص بدهد حق بر چه اساس می‌تواند باشد. ما ظرفیت فقه را باید بدانیم و مسولیتش را هم باید بدانیم. نه از فقه انتظار مدیریت داشته باشیم. نه از فقه انتظار تربیت داشته باشیم. بین این‌ها باید تفاوت قائل شد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: از پدیده‌های تأمل برانگیز دوران معاصر ما که اینک در عراق و سوریه و پاکستان و نیجره و سایر کشورها قابل مشاهده است جریان «سلفی‌های تکفیری جهادی» است. آن‌چه در این مجال بدان توجه خواهد شد نگاهی مختصر به مبانی شکل گیری این جریانات و نقدی مختصر بر آن‌هاست.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمد باقری شاهرودی استاد سرشناس و قدیمی سطوح عالی حوزه علمیه قم، عمر خود را صرف تدریس و تحقیق در کتب حوزوی نموده است. عضو سابق حلقه استفتاء مرحوم آیت‌الله تبریزی بهترین لذت خود را در زندگی، کنکاش و تحقیق در این عرصه می‌داند. به نظر وی، آسیب‌شناسی کتب حوزوی ملازم با تغییر آن‌ها نیست. او همگان را بیش از تحوّل، به پاسداشت این کتب توصیه می‌کند، کتبی که دست امام زمان (علیه‌السلام) را پشت سرخود دارد. اجتهاد: بایسته‌های ساختار مطلوب دانش اصول فقه را در چه اموری می‌دانید؟ باقری شاهرودی: بزرگان ما برای تألیف …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید محمدعلی ایازی، اگرچه بیشتر به‌عنوان قرآن‌پژوه شهره است، اما تحقیقات او در اصول و فقه، کمتر از پژوهش‌های قرآنی‌اش نیست. عضو هیئت‌ علمی دانشگاه علوم و تحقیقات، به جهت تألیفات فقهی و قرآنی متعدد و مباحث اجتماعی و همچنین رساله‌ای که در رابطه با «ارتداد» نگاشته است، او یکی از افراد شایسته‌ای است که می‌تواند در رابطه با مجازات کودکان زیر ۱۸ سال، اظهار نظر کند.

ختصاصی شبکه اجتهاد: پس از صحبت چند روز گذشته یکی از مسئولین نظام مبنی بر اینکه «مبنای ولایت و حکومت از دیدگاه علی(ع)، انتخاب و نظر مردم بود»، حرف و حدیث‌ها و اشکالات فراوان و قضاوت‌های نادرستی در فضای مجازی و رسانه‌ای منتشر گردید