قالب وردپرس افزونه وردپرس
خانه / همه مطالب / اجتهاد و اصول فقه / دیدگاه و گزارش (صفحه 23)

دیدگاه و گزارش

نهضتی برای مستند گویی احادیث و روایات ایجاد شود/ برخی مروج احادیث کم معتبر هستند!

شبکه اجتهاد: در این اوضاع و احوال اقتصادی و اجتماعی و در بزنگاه‌‌هایی چون عزاداری‌‌ها، اعیاد و شهادت‌‌ها در لابه لای سخنرانی‌‌ها و یا مطالبی که منتشر‌ می‌شود با مسائل و احادیثی مواجه‌ می‌شویم که یا از اساس صحت ندارد و جعلی محسوب‌ می‌شود و یا به طور صحیح و تخصصی فهم نشده است. نشر مطالب غیر دینی که به غلط منسوب به دین و یا ائمه علیهم السلام‌ می‌شود حقیقتا‌ می‌تواند ضررهای جدی به اعتقادات و دیانت مردم وارد کند و چه بسا هدف آن کسانی که این اکاذیب و مطالب فیک را وارد دین‌ می‌نمایند و به دنبال …

توضیحات بیشتر »

اعلام‌آمادگی انجمن فقه و حقوق حوزه برای برگزاری کرسی‌های نظریه‌پردازی

اعلام آمادگی انجمن فقه و حقوق حوزه برای برگزاری کرسی‌های نظریه پردازی

مسؤول روابط عمومی انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه از آمادگی این انجمن جهت برگزاری کرسی‌های نظریه پردازی نقد و مناظره ویژه علاقه مندان و پژوهشگران حوزه فقه و حقوق اسلامی خبرداد. به گزارش شبکه اجتهاد، معصوم شبانی مسؤول روابط عمومی انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه در، با اشاره به اهمیت بحث نظریه پردازی و بحث‌های جدید در موضوعات مختلف فقهی و حقوقی‌ از آمادگی این انجمن برای برگزاری کرسی‌های نظری پردازی خبرداد. وی با بیان این که انجمن علمی فقه و حقوق اسلامی حوزه به ریاست حجت‌الاسلام والمسلمین استاد علیدوست و علمای حوزوی و دانشگاهی تا کنون فعالیت‌های …

توضیحات بیشتر »

برداشت‌های ناصواب از منابع احکام در زمینه‌سازی خشونت علیه زنان

برداشت‌های ناصواب از منابع احکام در زمینه‌سازی خشونت علیه زنان

برداشت نادرست از آموزه‌های دین (آموزه چند همسری، قوامیت، اجازه زوجه از زوج، توجه به عفت ورزی، ولایت پدر در ازدواج دختر) در بین مردان زمینه ساز خشونت علیه زنان شده است. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از کانال تگرامی طلبه بانو، نشست چالشی «برداشت‌های ناصواب از منابع احکام در زمینه‌سازی خشونت علیه زنان» ۸ مهر، در پژوهشگاه جامعه الزهرا(س) قم با حضور طلاب خواهر برگزار شد. چکیده‌ای از این نشست بدون دخل و تصرفی پیش‌رویتان قرار می‌گیرد. فقهاء فتوا به جواز تعدد زوجه داده و مرد مطابق این آیه و فتوای فقهی مجاز است بیش از یک همسر …

توضیحات بیشتر »

کارآمدی فقه مستلزم اخلاقی بودن آن است

یک استاد حوزه علمیه گفت: اگر فقه مبتنی بر آیات و روایات بوده و با اخلاق مطابقت داشته باشد، می‌تواند پاسخگوی مسایل زمان باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد عابدینی در خصوص رابطه اخلاق و فقه، اظهار کرد: فقه در گذشته، اخلاقی بود، ولی بعد از ماشینی شدن امور، به نوعی از اخلاق فاصله گرفت؛ بنابراین امکان دارد امروزه بعضی از امور فقهی با اخلاق مطابقت نداشته باشد؛ فقه مدرن، فقهی است که مطابق با اخلاق باشد. وی ادامه داد: اگر بتوانیم امور فقهی را اخلاقی ساخته و در جامعه گسترش دهیم، افرادی پیرو آن خواهند شد. اگر …

توضیحات بیشتر »

کارایی روش «فهم پلکانی» روایات در فرایند کاربردی‌سازی مطالعات حدیثی

کارایی روش «فهم پلکانی» روایات در فرایند کاربردی‌سازی مطالعات حدیثی

رئیس انجمن حدیث حوزه با تأکید بر ظرفیت قرآن و حدیث برای تمدن‌سازی و تحقق این تمدن در قرون اولیه تاریخ اسلام به بیان راهکاری خود در راستای کاربردی‌سازی مطالعات قرآن و حدیث در عصر حاضر پرداخت و از روش فهم پلکانی روایات به عنوان روش نوینی در فرایند فهم حدیث یاد کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام عبدالهادی مسعودی، قائم‌مقام دانشگاه قرآن و حدیث، در گفتگویی به بحث پیرامون راهکارها و لوازم کاربردی‌سازی مطالعات قرآن و حدیث پرداخته و پرسش‌هایی در این زمینه پاسخ داده است. یکی از سؤالاتی که امروزه در مجامع علمی زیاد مطرح می‌شود این است …

توضیحات بیشتر »

با پیشرفت علم نمی‌توانیم در ۲۰۰ سال قبل توقف کنیم/ کتب فقهی و اصولی حوزه نیازمند تحول است/ عظمت بزرگان مانع تحولات علمی نمی‌شود

با پیشرفت علم نمی‌توانیم در ۲۰۰ سال قبل توقف کنیم/ کتب فقهی و اصولی حوزه نیازمند تحول است/ عظمت بزرگان مانع تحولات علمی نمی‌شود

عضو جامعه مدرسین کتب فقهی و اصولی حوزه را نیازمند تحول بر اساس نیازهای روز دانست و گفت: به برکت کار علمای بزرگ شیعه علم پیشرفت کرده است، وقتی که علم پیشرفت کرد ما نمی‌توانیم در گذشته توقف کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدمهدی شب زنده دار عضو فقهای شورای نگهبان در نخستین جلسه درس “الفائق فی الاصول” که در مسجد  اعظم قم برگزار شد، تحول در امور آموزشی حوزه را امری ضروری و لازم دانست و گفت: اگر روزی حوزه به این نتیجه رسید و امکانات آن اجازه داد واقعا باید در کتب فقهی و اصولی علی رغم …

توضیحات بیشتر »

فقها برای اجرایی کردن نظریات فقهی، ساختار ارایه دهند/ سه‌گانه حکم شرعی، راهبرد و ساختار

فقها برای اجرایی کردن نظریات فقهی، ساختار ارایه دهند/ سه‌گانه حکم شرعی، راهبرد و ساختار

اختصاصی شبکه اجتهاد: عبدالحسین خسروپناه استاد و پژوهشگر فلسفه دین و رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در بخش اول گفتگوی خود به تشریح دیدگاه‌های خود درباره «فقه اجتماعی» و برخی مسائل روز جامعه پرداخت. او با تأکید بر اینکه فقه باید و حتماً با توجه به مسائلی که مبتلا‌به جامعه است ساختارمند شود، گفته است: امروزه علوم انسانی در جامعه ما رشد کرده، پس باید فقه اقتصاد، فقه تربیت، فقه سیاست، فقه امنیت، فقه دفاع و … را داشته باشیم و با همین میراث فقهی هم باید یک نظام اجتماعی ساخته و تدوین شود. حوزه‌های علمیه باید به …

توضیحات بیشتر »

انتشار نمایه فهرست اولیه دروس خارج فقه و اصول سال تحصیلی ۹۸-۹۷ + جستجوی زنده

انتشار نمایه فهرست اولیه دروس خارج فقه و اصول سال تحصیلی ۹۸-۹۷ + جستجوی زنده

فهرست اولیه دروس خارج فقه و اصول حوزه‌های علمیه سراسر کشور در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ با قابلیت جستجوی پیشرفته اطلاعات بر اساس استان، شهر، نام استاد، ماده درسی، مبحث درس، زمان و مکان جغرافیایی بر روی «شبکه اجتهاد» قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این فهرست که در حال بروز رسانی ‌است، شامل دروس خارج فقه و اصول حوزه‌های علمیه قم و مشهد بوده و قابلیت جستجوی زنده اطلاعات بر اساس، حوزه علمیه (استان و شهر)، نام استاد، ماده درسی، مبحث، مکان و زمان را دارد. در روزهای آتی این فهرست تکمیل خواهد شد و دروس دیگر شهرهای کشور و …

توضیحات بیشتر »

تلاش‌ها‌ی دفتر فقه معاصر؛ از تولید متون جدید آموزشی تا تطبیق مکاسب با حقوق قراردادهای آمریکا

پاسخ مدیر دفتر فقه معاصر حوزه‌های علمیه به یک یادداشت

حجت‌الاسلام ‌اثنی عشری با اشاره به الزامات رونق علمی در حوزه، فقه و اصول را مهم ترین دانش برای تدوین قوانین دانست و تأکید کرد که نباید در حوزه احساس عقب ماندگی نهادینه شود و طلبه باید جایگاه خود را در حوزه درک کند. به گزارش شبکه اجتهاد، با شروع فعالیت آیت‌الله اعرافی در راس مدیریت حوزه‌ها‌ی علمیه و ارائه طرح‌ها‌ی جدید ایشان برای شتاب بخشی به روند تحول در حوزه، بارقه‌ها‌ی امید در بین تحول خواهان بیش از گذشته روشن شد. راه اندازی دفتر فقه معاصر به منظور پاسخگویی به نیازهای نظام اسلامی یکی از فعالیت‌ها‌ی ارزشمندی بود که …

توضیحات بیشتر »

باید زبان گفت‌وگوی مقارن فقهی با مکاتب حقوقی را توسعه دهیم

باید زبان گفت‌وگوی مقارن فقهی با مکاتب حقوقی را توسعه دهیم

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی‌اکبریان، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی چندی قبل در نشست «انقلاب اسلامی و توسعه فقه» در سخنانی به ریشه شکل‌گیری انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: در جریان انقلاب اسلامی، حرکت‌ها و جریانات مختلفی شرکت داشتند، اما هیچ حرکتی به بسامدی و قدرت و تأثیرگذاری مبنای فقهی حضرت امام(ره) نبوده است. او ادامه داد: شاید جناح‌های سیاسی دیگری نیز در جریان شکل‌گیری انقلاب نقش داشتند و نمی‌شود انکار کرد، اما هم قدرتی که مبنای فقهی امام و مبنای ولایت‌مطلقه و هم قدرت تأثیرگذاری حیثیت فقهی و مرجعیت حضرت امام است، …

توضیحات بیشتر »

سلوک علمای سلف باید «معیار عزاداری» باشد

سلوک علمای سلف باید «معیار عزاداری» باشد

اختصاصی شبکه اجتهاد: شعایر دینی و به‌خصوص شعایر حسینی، از موضوعاتی است که کمتر به‌صورت فقهی و دقیق، مورد بررسی قرار گرفته است. به همبن جهت، حجت‌الاسلام حسن قیومی از اساتید حوزه علمیه و دانشگاه قم، در گفتگوی اختصاصی با «شبکه اجتهاد»، به بررسی فقهی مسئله شعائر دینی پرداخت. او در این گفتگو، به زوایای کمتر پرداخته‌شده‌ای از این موضوع مهم پرداخت.

توضیحات بیشتر »

توهین به شعائر حسینی، بی‌تردید حرام است/ تفاوتی میان ابزار توهین وجود ندارد

مقابله با شایعه‌سازان و بازیگران سیاسی، ضرورت بیشتری دارد تا تعطیلی اماکن/ کتمان تابع مصالح است اما نباید به افکار عمومی دروغ گفت/ فیلترینگ، مسئله را حل نمی‌کند

اختصاصی شبکه اجتهاد: توهین به عزاداری و شعائر حسینی بی‌تردید حرام است. در این حرمت تفاوتی میان ابزار توهین وجود ندارد. البته توهین به مجالس عزا به‌تنهایی سبب ارتداد نمی‌گردد؛ اما اگر به انکار ضروری دین بازگشت نماید، ارتداد محقق می‌شود

توضیحات بیشتر »

بررسی ملاک مراجعه به عرف در موضوع شناسی فقهی

بررسی ملاک مراجعه به عرف در موضوع شناسی فقهی

بر اساس نظر مرحوم نراقی هر آنچه که شارع متعال یا شریعت عهده دار شده است باید از زبان شارع آن را کشف کرد و در واقع تلقی شرعی باید به دست گرفت و این امر محدود به موضوعات مخترعه نمی‌شود؛ یعنی همان موضوعات عرفی نیز که مد نظر شارع قرار گرفته‌‌‌اند ممکن است تغییراتی در آنها ایجاد شده باشد یا از نظر شارع موضوعات با ویژگی خاصی باشد و مطلق موضوعاتی که در زبان عرف قرار گرفته‌‌‌اند مد نظر نباشند و توسعه و تضییق محتوایی در واژگان رخ داده باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حزب تشکلی سیاسی مستقل از …

توضیحات بیشتر »

لزوم شکل‌گیری «فقه سرپرستی» برای حضور اجتماعی فقه/ گفتمان‌سازی فقه حکومتی و علم دینی

لزوم شکل‌گیری «فقه سرپرستی» برای حضور اجتماعی فقه/ گفتمان‌سازی فقه حکومتی و علم دینی

پژوهشگر فرهنگستان علوم اسلامی و استاد حوزه تاکید کرد: فقه اگر می‌خواهد حضور اجتماعی داشته باشد، باید فقه سرپرستی شکل بگیرد و معادله کلان به عنوان سرچشمه علوم ارائه دهد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین مصطفی جمالی، محقق و پژوهشگر فرهنگستان علوم اسلامی در نشست «مدخلی بر نظریه پیشرفت‌شناخت» در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) برگزار شد، گفت: توسعه و پیشرفت به معنای تغییر در پدیده‌های مختلف اجتماعی و سیاسی و طبیعی است که نیازمند شناسایی تناسبات کمی و کیفی میان پدیده‌ها و اشیاء است‌. وی با بیان اینکه غرب توانسته اشیاء را آنالیز و تناسبات آن را …

توضیحات بیشتر »

اگر در این زمان محقق حلی بود، «ساختار جدید فقه» را ارائه می‌کرد/ با بهره از میراث فقهی «نظام اجتماعی» ساخته و تدوین شود

فقها برای اجرایی کردن نظریات فقهی، ساختار ارایه دهند/ سه‌گانه حکم شرعی، راهبرد و ساختار

ما نباید به ساختار تصلب داشته باشیم. با توجه به مسائلی که مبتلا‌به جامعه است، فقه باید ساختارمند شود. امروزه علوم انسانی در جامعه ما رشد کرده، پس باید فقه اقتصاد، فقه تربیت، فقه سیاست، فقه امنیت، فقه دفاع و … را داشته باشیم و با همین میراث فقهی هم باید یک نظام اجتماعی ساخته و تدوین شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: عبدالحسین خسروپناه استاد و پژوهشگر فلسفه دین و رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در گفتگویی، به تشریح دیدگاه‌های خود درباره «فقه اجتماعی» و برخی مسائل روز جامعه پرداخت. او معتقد است فقه باید و حتماً با توجه به …

توضیحات بیشتر »

اسلامی: اینکه تمام آیات قرآن قابلیت بهره‌گیری فقهی دارد، ریشه و اساس محکمی ندارد/ شهریاری: هیچگاه فقهای ما به فقه، اخلاقی نگاه نکرده‌اند/ غفوری: قرآن‌محوری در فقه ریشه حل بسیاری از چالش‌های فقهی معاصر است/ فقه و اخلاق را از هم جدا بدانیم درست نیست

اسلامی: اینکه تمام آیات قرآن قابلیت بهره‌گیری فقهی دارد، ریشه و اساس محکمی ندارد/ شهریاری: هیچگاه فقهای ما به فقه، اخلاقی نگاه نکرده‌اند/ غفوری: قرآن‌محوری در فقه ریشه حل بسیاری از چالش‌های فقهی معاصر است/ فقه و اخلاق را از هم جدا بدانیم درست نیست

رضا اسلامی گفت: اینکه برخی معتقد هستند که تمام آیات قرآن قابلیت بهره‌گیری فقهی دارد ریشه و اساس محکمی ندارد و هیچ مقاله و کتابی هم در این زمینه نوشته نشده است و اگر کسانی که مدعی هستند فارغ از شعار آن را بنویسند در این صورت می‌توانیم در این زمینه بحث کنیم. اما خالد غفوری با تاکید بر قرآن‌محوری در فقه گفت: گذشتن از یک آیه به آسانی به بهانه اینکه فقهای گذشته از آن بهره فقهی نبرده‌اند کار درستی نیست. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هشتمین نشست از نشست‌های «چالش‌های فقه در دنیای معاصر» با سخنرانی حجج‌الاسلام والمسلمین رضا …

توضیحات بیشتر »

پژوهش فقهی غیر از تقریرات درس خارج است/ چندین سال تدریس درس خارج، کسی را نظریه‌پرداز نمی‌کند!

پژوهش فقهی غیر از تقریرات درس خارج است/ چندین سال تدریس درس خارج، کسی را نظریه‌پرداز نمی‌کند!

نظریه فقهی، نگرشی جدید است که فروعات فقهی مختلفی را در پی دارد لکن قول و نظر، یک مسئله را پوشش می‌دهد بدین معنا که گرچه دانش را حفظ می‌کند اما قلمرو دانش را افزایش نداده و آن را جلو نمی‌برد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مححمدعلی خادمی کوشا، مدیر گروه «دانش‌های وابسته به فقه»، در پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در کارگاه‌های مشق اجتهاد که در مدرسه تخصصی فقه امام خمینی (ره) قم برگزار شد، طی سخنانی با بیان اینکه عموم دانش‌پژوهانی که وارد عرصه پژوهش می‌شوند با چالش انتخاب موضوع مواجه‌اند، گفت: پیدایش …

توضیحات بیشتر »

عدم حکومت زن در اسلام، نتیجه نبود ضابطه در الغاء خصوصیت‌/ اشتباهی که موجب حرمت گوشت الاغ شد!

عدم حکومت زن در اسلام، نتیجه نبود ضابطه در الغاء خصوصیت‌/ اشتباهی که موجب حرمت گوشت الاغ شد!

مدرسه هشتم «مشق اجتهاد» با حضور طلاب در مدرسه تخصصی فقه امام خمینی (ره)، با ارائه درس «روش استناد دهی به سنت» توسط حجت‌الاسلام والمسلمین سید ضیاء مرتضوی دنبال شد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم با بیان اینکه باید سنت به‌عنوان منبع اصلی فقه مورد توجه قرار گیرد، گفت: ترجمه تحت‌اللفظی سنت، ترجمه کامل نیست؛ بلکه باید ترکیب بین کلمات را متوجه شد. اگر در این امر دچار خطا شویم استدلال دچار مشکل شده است. وی ادامه داد: باید مبنای خود را در مورد وثوق خبری یا مخبری بودن را مشخص کنیم. علاوه بر اینکه، …

توضیحات بیشتر »

بررسی جریان‌های علم رجال و اعتبارسنجی روایات در دوره معاصر

بررسی جریان‌های علم رجال و اعتبارسنجی روایات در دوره معاصر

استاد دانشگاه علوم حدیث به تبیین جریان‌های معاصر علم رجال پرداخت و ضمن تقسیم مبانی علم عالمان شیعه به ۴ دسته قرائنی، سندی، فهرستی و شکاکان هر یک را به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار داد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی غلامعلی، در نشست رجال پژوهی با موضوع شناخت جریان‌های معاصر علم رجال که به همت گروه رجال پژوهی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان در محل مدرسه آیت‌الله خویی(ره) برگزار شد، با بیان این که گروه‌ها و جریانات متنوع و مختلفی در شیعه و سنی با سنت و حدیث مواجهه داشته‌اند، گفت: گروهی کاملا آن را رد …

توضیحات بیشتر »

لحاظ عدم لغویت به‌مانند لاحرج و لاضرر در استنباط/ باید نگاه کارساز و مفید به فتاوی داشت

فقه نیازمند بازسازی جدی و عمیق بر مبنای اصل کرامت است

بیان آیات بدین نحو است که در کنار بیان حکم الهی، شوق لازم را برای عمل به‌حکم ایجاد می‌نماید. لذا با توجه به این اصل قرآنی، در استنباط نیز می‌باید نگاه کارساز و مفید به فتاوی داشت. به‌عنوان نمونه اگر در حکمی که یقین به لغو بودن و اجرانشدن آن در جامعه داریم، تن دهیم، همین می‌شود که در برخی از احکام در جامعه می‌بینیم. پس می‌باید عدم لغویت حکم را به‌عنوان اصلی مانند لاحرج و لاضرر در سایر احکام جاری دانست.  به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسالام والمسلمین سید محمدعلی ایازی قرآن پژوه و عضو هیئت ‌علمی دانشگاه علوم و …

توضیحات بیشتر »

حکم لهو، ملاکی برای کشف احکامِ موضوعات دیگر است/ هر عمل بیهوده‌ای، لهو نیست/ لهوی حرام است که فسادآفرین باشد

اگر جوایز «برنده باش» را اسپانسر می‌دهد، مصداق قمار نیست/ برخی بازیهای فکری را مصداق «لعب» نمی‌دانند/ خروج از مصداق قمار، به معنای حلیت پول حاصل از آن مسابقه نیست

اختصاصی شبکه اجتهاد: عنوان «لهو» از عناوین سهل و ممتنع فقه شیعی است. در ابتدا به نظر می‌رسد مفهوم آن روشن است، لکن تاکنون تحقیقات زیادی در رابطه با آن صورت نگرفته است. این در حالی است که در ابواب فقهی، بسیاری از مصادیق آن ذکر می‌شود. بررسی فقهی این عنوان را با حجت‌الاسلام محمدعلی خادمی کوشا، مدیر گروه دانش‌های وابسته به فقه پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در میان گذاشتیم. به عقیده وی، این عقیده که هر چیز نامطلوبی لهو است، نادرست است. تفسیر وی از لهو، تفسیر خاص و جدیدی است که تاکنون کمتر …

توضیحات بیشتر »

حریم گسترده احتیاطی کارآمدی فقه را کمرنگ کرده است/ تنقیح مقاصد احکام در مواجهه با چالش‌های فقه

جزئیاتی از پروژه «حجیت و کارآمدی»

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: حریم گسترده احتیاطی که برخی از فقها به دور فقه کشیده‌اند سبب شده تا در رساله‌های عملیه شاهد احتیاطات بیش از حد باشیم و فقه دفاعی شود و وقتی فقه این همه حالت دفاعی بگیرد ناکارآمد می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی علی‌اکبریان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و نویسنده آثار مختلف فقهی، درباره چالش‌های فقه در دنیای معاصر گفت: از جمله چالش‌های موجود فقه در برخورد با دنیای معاصر، موضوعاتی مانند دیه مسلمان و کافر، دیه زن و مرد، و نجاست کافر و … است …

توضیحات بیشتر »

پیامدهای اجتماعی و تربیتی مسائل فقهی مورد لحاظ قرار بگیرد

مساله ارتداد نیازمند حکم حاکم شرع است/ مبانی فقهی حکم ارتداد سلمان رشدی نویسنده آیات شیطانی

در مباحث فقه مضاف چنین نیست که با قواعدی مانند حفظ نظام و یا ضرورت و یا ولایت‌فقیه مباحث اجتماعی و حکومتی و اقتصادی را حل کرد، بلکه فقه پیچیده شده است. چنین نیست که با صرف قواعد کلی حکم به جواز و عدم جواز داد؛ مثلاً کاشت جنین به‌صرف اینکه زنا نیست سبب حلیت نمی‌شود؛ بلکه پیامدهای اجتماعی، تربیتی و… را نیز باید مورد لحاظ قرارداد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین خالد غفوری سردبیر مجله «فقه اهل بیت علیهم‌السلام» و عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه در هشتمین مدرسه «مشق اجتهاد» که با حضور طلاب در مدرسه تخصصی …

توضیحات بیشتر »

پرهیز از اجتهاد شخصی و استفاده از عقل در حد اعتدال، ویژگی‌های مهم فقه شیعه

پرهیز از اجتهاد شخصی و استفاده از عقل در حد اعتدال، ویژگی‌های مهم فقه شیعه

استاد حوزه علمیه خراسان با اشاره به ویژگی‌های فقه شیعه، روزآمدی و کارآمدی فقه در پاسخگویی به مسائل روز جامعه را مورد تأکید قرار داد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حق پناه در جمع اساتید اعزامی فقه و اصول حوزه علمیه خراسان در مدرسه علمیه سلیمانیه عنوان کرد: فقه شیعه و اهل سنت علاوه بر ۲۳ اختلاف کلی، تفاوت‌های نسبی فراوانی دارند که یکی از آن‌ها این است که نظر و استنباط مجتهد شیعی وضع قانون نیست. وی با بیان این که فقه به معنای کشف و استنباط احکامی است که خداوند وضع کرده و نه طراحی قوانین جدید، …

توضیحات بیشتر »

وظیفه فقه، رواج شادی در میان مردم نیست/ نمی‌توان تفریح را همواره مصداق لهو و لعب دانست

اختصاصی شبکه اجتهاد: تفریح در جوامع مذهبی، معمولاً به‌عنوان امری مذموم شمرده می‌شود. بسیاری از متدینان، تفریح را مصداق لهو، لعب و یا لغو می‌دانند. این مطلب را با حجت‌الاسلام محمد قائینی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در میان گذاشتیم. او معتقد است لغو به‌کلی حرام نیست و لهو و لعب نیز تنها در بعضی مصادیق، مشمول ادله حرمت می‌باشند؛ بنابراین نمی‌توان تفریح را همواره مصداق این عناوین دانسته و به این بهانه، حکم به مذموم بودن آن داد. قائینی همچنین معتقد است رواج شادی در میان مردم وظیفه فقه نیست و متخصصان امر و افراد کارشناس‌، باید مصادیق و موارد تطبیق شادی در جامعه را تبیین کنند. آنچه در اسلام اهمیت دارد، رفع مشکلات و ایجاد دل‌خوشی و شادمانی قلبی در جامعه است. اجتهاد: اساساً تهافت‌های لهو و لغو و لعب به لحاظ مفهومی چیست؟ قائینی: لعب در خصوص بازی و لغو، به معنای کار بیهوده است؛ بنابراین بازی بیهوده نیست. تفاوت بین لعب و لغو، تفاوت بیّنی است. لغو یعنی کار بی‌خاصیت و بیهوده، ولی لعب و بازی یک عنوان عقلایی برای تفریح و استراحت است و مفهوماً با کار لغو و بیهوده یکسان نیست. البته بازی دو نوع است؛ بازی‌ مشروع و بازی نامشروع مانند انواع قمار. لهو به معنای کاری است که انسان را از امور مهمه بازداشته و او را سرگرم کند. عنوان لهو همیشه بر لعب منطبق نیست. ممکن است بعضی از انواع بازی‌ و لعب‌، لهو هم باشد مانند قمار اما تلازمی بین لعب و لهو نیست. در حقیقت لهو عنوانی است که ممکن است گاهی با بازی و لعب انطباق داشته باشد اما همیشه ملازم آن نیست. لهو، امر سرگرم‌کننده‌ای است که انسان را از امور مهمه منصرف و غافل می‌کند. در برخی از متون‌ آمده است که «کل ما تلهی عن ذکر الله»؛ آن‌که انسان را از یاد خدا سرگرم و منصرف کند (فهو میسر). پس میسر یا قمار، نوعی لعب و سرگرمی است که انسان را از یاد خدا و امور مهمه غافل می‌کند. اجتهاد: حکم فقهی این عناوین چیست؟ قائینی: لعب بر دو نوع است؛ مباح و ممنوع. لغو به معنی کار بیهوده بوده و حکمی ندارد؛ زیرا بر کار بی‌ارزش، اثری مترتب نمی‌شود و فی حد نفسه، منعی ندارد. لهو به معنای کار بیهوده و همان لغو است و طبق نظر فقها، ملازم با منع نیست. گاهی لهو، اموری است که انسان را سرگرم کرده و از امور عامه مانند یاد خدا منصرف می‌کند، به‌نحوی‌که انسان در حال اشتغال به آن امور ازخودبی‌خود می‌شود، که در این صورت ممنوع است. لهو در متون فقهی، بر غنا اطلاق شده و لذا لهو به این معنا امر حرامی است. اجتهاد: بایسته‌های تفریح مشروع چیست؟ قائینی: اگر منظور از تفریح، لعب است، درصورتی‌که با عناوین حرام انطباق نداشته باشد، مشروع و در غیر این صورت، نامشروع خواهد بود. اگر تفریح، لهو یا لعب ممنوع مثل قمار نباشد، منعی نخواهد داشت. اجتهاد: با توجه به اینکه عمده تفریحات ما تلهی عن ذکر الله است و در مجالس دعا و مناجات نیست، پس مصداق لهو خواهد شد؟ قائینی: همان‌طور که گفتم، معنای لهو این نیست که انسان ذکر خدا نگوید. لهو یعنی انسان به‌گونه‌ای از یاد خدا غافل شود که دیگر متوجه حریم الهی از واجبات و محرمات نباشد. غافل شدن از یاد خدا یعنی فرد آن‌قدر سرگرم بازی است که اگر واجبی ترک شود یا مرتکب حرامی‌ شود، اهمیت نمی‌دهد. لهو، عملی است که انسان را از یاد خدا منصرف کند، به‌گونه‌ای که در اقدام بر گناه، هیچ رادع و مانعی نداشته باشد. به همین دلیل، مصادیق لهو، خیلی محدود است. لهو با لغو که کار بیهوده است و با لعب که بازی است، تفاوت دارد. عده‌ای می‌گویند چرخاندن تسبیح، نوعی لهو است که برداشت نادرستی است؛ زیرا گرداندن تسبیح، لعب یا لغو است. اجتهاد: طبق فرمایش شما، اگر فردی فوتبال بازی کند، باید در حین بازی کردن به یاد خدا باشد و اگر به یاد خدا نباشد، مرتکب حرام شده است؟ قائینی: به یاد خدا بودن به این معنا نیست که ذکر بگوید و دعا کند، بلکه به این معناست که اگر فرد در حین بازی، متوجه شد که وقت نماز می‌گذرد، بازی‌ را قطع کرده و نماز بخواند. اجتهاد: اگر فرد کلاً تارک‌الصلاه باشد، فوتبالش چه حکمی دارد؟ فرض کنید که می‌داند نماز واجب است و فوتبال سبب قضای آن می‌شود؟ قائینی: ممکن است فرد نماز نخواند، ولی متوجه باشد که اگر نماز در معرض قضا و فوت است، باید بازی را رها کند. در این صورت، فوتبال، او را از امور مهمه مثل واجبات و محرمات غافل نکرده است. معیار در لهو، ازخودبی‌خود شدن به نحوی است که ارتکاب حرام یا انجام واجبات، برای فرد مهم نباشد. به همین دلیل لهو بر غنا منطبق شده است؛ چون در غنا، حالت ازخودبی‌خود شدن وجود دارد. اجتهاد: ممکن است شخصی قمارباز و مؤمن باشد و قمار را برای خواندن نماز رها کند و مدام در یاد خدا باشد، با این هدف که در قمار شانس بیاورد. این دیگر لهو نخواهد بود؟ قائینی: قمار نوعی لعب است و لعب با لهو تفاوت دارد. ممکن است لعب موجب لهو شود اما همیشه ملازم با لهو نیست. اگر در بازی قمار به‌گونه‌ای ازخودبی‌خود شود که دیگر چیزی را احساس نکند، مرتکب لهو شده است. اجتهاد: اگر ازخودبی‌خود نشود، حرام نیست؟ قائینی: قمار حرام است؛ چون از موارد لعب نامشروع است، ولی از مصادیق لهو نیست. اجتهاد: آیا لهوی دانستن امثال صید در روایات، به دلیل مقارنات خاص همراه با صید بوده است یا نه؟ آیا با تنقیح مناط می‌توانیم تفریحاتی مثل تماشای فوتبال را حرام بدانیم؟ قائینی: صید لهوی با لهوی که ما به کار می‌بریم، متفاوت است. صید لهوی یعنی این‌که فرد خود را با صید سرگرم می‌کند و لذا فقها معتقدند سفر به‌قصد صید لهوی حرام نیست، ولی نماز را باید کامل بخواند. لهو محرّم با صید لهوی فرق دارد و هر چیزی که انسان خود را با آن سرگرم کند، لهو به‌حساب نمی‌آید. اجتهاد: دلیل اینکه صید لهوی موجب قصر صلاه است، چیست؟ قائینی: نص خاص است. اجتهاد: نص خاص باید خصوصیتی داشته باشد؟ قائینی: در شریعت، صید برای خوش‌گذرانی ممنوع است. ممکن است یک امر مباح، ممنوع باشد یا نباشد. سفر برای صید لهوی در عین مباح بودن ممکن است موجب تمام بودن نماز باشد. اجتهاد: آیا ممکن است از باب اینکه حیوانات را می‌کشتند و در بیابان رها می‌کردند و کشتن حیوان بی‌گناه و اسراف در کشتن آن‌ها، قطعاً فرد را از یاد خدا غافل می‌کرده، ممنوع شده باشد؟ قائینی: کشتن بدون دلیل حیوانات، اسراف است و با لهو و غافل شدن از یاد خدا فرق دارد. هر کار حرامی به معنای غافل شدن از یاد خدا نیست. ممکن است فرد مرتکب حرام شود، ولی بداند که عمل حرام انجام می‌دهد. در این صورت فقط مرتکب فعل حرام شده و لهو انجام نداده است. وقتی می‌گویند صید لهوی، منظور این است که عنوان حرام قطعی بر آن منطبق نیست، درحالی‌که اگر اسراف و تبذیر بود، حرام اعلام می‌شد. اجتهاد: فرد در صید چه‌کاری می‌کند که صیدش لهوی می‌شود؟ قائینی: صیدی که برای امرار معاش انجام نشود و هدف از آن خوش‌گذرانی است، صید لهوی نامیده می‌شود. اجتهاد: این موضوع قطعاً حرام است، چون اسراف است، اسراف هم لهو است. قائینی: ممکن است فرد، حیوانی را برای خوش‌گذرانی صید کرده و رها کند، ولی بداند که افراد دیگری از صید او استفاده می‌کنند. در این صورت، عنوان اسراف بر آن منطبق نیست. اجتهاد: آیا می‌توان گفت وجود مفاهیم مذمومی همچون لعب، لهو و لغو در قرائت فعلی از شریعت، یکی از علل کمرنگ بودن و به رسمیت شناخته نشدن شادی در جوامع اسلامی است؟ قائینی: اطلاق عنوان کشورهای افسرده، مبتنی بر پارامترهایی است که من با آن‌ها موافق نیستم. در حال حاضر، شاد یا افسرده بودن مردم، با موازین غیربومی سنجیده می‌شود. ممکن است در برخی کشورها، شادی و نشاط در خوش‌گذرانی‌های خاصی نمود پیدا کند و به‌طور مثال؛ خوانندگی، خوردن مشروبات الکلی و می‌گساری ملاک شاد بودن مردم باشد. برای بررسی شادی و نشاط در میان مردم، نباید پارامترهای کشورهای غربی را در کشور‌های اسلامی پیاده کرد. در یک کشور اسلامی، شادی و نشاطی که از حضور در مجالس عبادت، شب‌های احیا و مجالس دعا حاصل می‌شود، به‌مراتب بهتر از شادی ناشی از می‌گساری است؛ بنابراین معیار شادی در بین کشورها و حتی در ادیان و اعتقادات گوناگون، متفاوت است. با توجه به تفاوت سبک زندگی و اعتقادات مردم در کشورهای مختلف، باید امور همگانی را معیار قرار داد. به‌طور مثال؛ اگر نتیجه افسردگی، خودکشی است، باید میزان خودکشی در کشورهای مختلف را معیار قرار داد. معیار شادی فقط کف و سوت زدن و پای‌کوبی و هرزگی نیست. میزان باید امور مشترکی باشد که موردقبول همه هست، مثل نتایج مترتب بر افسردگی که خودکشی به‌عنوان نمونه ذکر شد. من این ادعا را که عراق اولین کشور غم‌زده و افسرده دنیاست، قبول ندارم. البته مصیبت‌های مردم عراق کم نیست اما لذت و شادی که مردم عراق در پذیرایی از زائران و در شعیره و پیاده‌روی برای زیارت حضرت ابی‌عبدالله در اربعین دارند، قابل‌مقایسه با رضایت‌مندی‌هایی بیهوده مردم در بعضی از کشورها نیست. اجتهاد: آیا کمرنگ بودن شادی و تفریح را در کشور تائید می‌کنید؟ قائینی: نه قبول ندارم. به نظر من، شادی مردم با شرکت در مجالس احیا شب‌های ماه رمضان یا روزه گرفتن ایجاد می‌شود. همان‌طور که در روایات آمده است: «للصائم فرحتان، فرحه فی الافطار و فرحه عند اللقاء». ممکن است انجام این مناسک زحمت داشته باشد، ولی هر زحمتی به معنای غم و غصه نیست و گاهی سختی‌ها با شادی‌ عجین هستند. معتقدم لذتی که فرد در ماه مبارک رمضان کسب می‌کند و رضایت‌مندی که از انجام عبادات و روزه گرفتن به دست می‌آورد، بالاتر از لذت یک قمارباز و یا حتی یک بازیکن فوتبال است. در نتیجه، مردم کشور ما شادتر از بسیاری از کشورهای غربی هستند. اجتهاد: در عرف جامعه، مردم برای شادی و تفریح، قرآن به سر نمی‌گیرند، بلکه به فضای سبز می‌روند و به بازی می‌پردازند؟ قائینی: بازی بحث دیگری است. اگر مردم تمام اوقات خود را به بازی بپردازند و در مجالس عبادت و ذکر حضور نیابند، خشنودی‌ کمتری دارند. شاهد مدعای من هم این است که علیرغم اینکه حضور در مجالس ذکر سیدالشهدا، مستحب بوده و الزامی نیست، مردم در این مجالس حضور پررنگ‌تری دارند تا در میادین فوتبال. حضور پرشور و میلیونی مردم در عزاداری امام حسین و شب‌های احیا، نشان‌دهنده خشنودی و نشاط آنان است؛ بنابراین برای بررسی درست میزان شادی در کشور، باید نگاه خود را تغییر داده و با معیارهای بومی و اسلامی به موضوع بپردازیم. اجتهاد: فقه برای رواج شادی در جامعه چه راهکاری را پیشنهاد می‌دهد؟ قائینی: وظیفه فقه، تنها تعیین و بیان پارامترهای امور مشروع و تشخیص آن‌ها از موارد نامشروع است و نحوه گسترش شادی در میان مردم بر عهده فقه نیست. البته با اینکه فقه در مقام رواج نشاط در جامعه نیست، توصیف‌هایی در این زمینه دارد. به‌طور مثال، روایت می‌گوید: «المؤمن حزنه فی قلبه و بشره فی وجهه». اسلام نه تنها با شاد بودن مخالف نیست، بلکه مسلمانان را به شاد کردن دیگران و ادخال سرور بر دیگران توصیه می‌کند. از نظر شرع، قیافه انسان باید به‌گونه‌ای باشد که دیگران را مکدّر نکند. از طرفی، رفع همّ و حزن از دل دیگران و برطرف نمودن مشکلات ایشان، جزء عبادات مهم محسوب شده است. البته همان‌طور که گفتم، وظیفه فقه، رواج شادی در میان مردم نیست و متخصصان امر و افراد کارشناس‌، باید مصادیق و موارد تطبیق شادی در جامعه را تبیین کنند. به‌طور مثال، مزاح از عناوینی است که در متون اسلامی به آن اشاره‌ شده است. باید توجه داشت که سرور و شادی مردم فقط در خندیدن نیست. ممکن است فردی اندوهگین باشد، ولی برای حفظ ظاهر بخندد. آنچه در اسلام اهمیت دارد، رفع مشکلات و ایجاد دل‌خوشی و شادمانی قلبی در جامعه است. مصداق و تطبیق این موضوع هم منوط به فقه نیست و کارشناس‌ها باید مواردی را که از نظر فقه مشروع است، در جامعه پیاده کنند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: تفریح در جوامع مذهبی، معمولاً به‌عنوان امری مذموم شمرده می‌شود. بسیاری از متدینان، تفریح را مصداق لهو، لعب و یا لغو می‌دانند. این مطلب را با حجت‌الاسلام محمد قائینی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در میان گذاشتیم. او معتقد است لغو به‌کلی حرام نیست و لهو و لعب نیز تنها در بعضی مصادیق، مشمول ادله حرمت می‌باشند؛ بنابراین نمی‌توان تفریح را همواره مصداق این عناوین دانسته و به این بهانه، حکم به مذموم بودن آن داد.  قائینی همچنین معتقد است  رواج شادی در میان مردم وظیفه فقه نیست و متخصصان امر و افراد کارشناس‌، …

توضیحات بیشتر »

از «چالش حقوق زنان در فقه» تا «مواجهه با چالش‌های فقه موجود»

از «چالش حقوق زنان در فقه» تا «مواجهه با چالش‌های فقه موجود»

شیخ طوسی در مبسوط بحثی را پیرامون هزینه‌های شوهر نسبت به همسر مطرح کرده و می‌گوید: همانند هنگامی‌که مستأجری خانه را اجاره می‌کند؛ هزینه‌های گزاف خانه مربوط به صاحب‌خانه است ولی هزینه‌های خرد و جاری مربوط به خانه ‌برعهده مستأجر است؛ در مورد هزینه همسر نیز به همین صورت باید عمل نمود! یعنی اگر همسر مریضی پرهزینه داشت شوهر او را به پدرش سپرده و بعد از التیام دوباره او را می‌ستاند! به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی پژوهشگر باسابقه حوزه فقه و عضوهیئت علمی موسسه دارالحدیث، در میزگرد مدرسه چهارم و پنجم «مشق اجتهاد» در اصفهان ضمن اشاره …

توضیحات بیشتر »

آغاز تدوین حدیث در محافل امامیه

امام علی (ع) و فقه اسلامی/ احمد پاکتچی

شبکه اجتهاد: شواهد نشان‌‌‌‌ می‌دهد امامان کاظم (‌علیه‌السلام) و رضا (‌علیه‌السلام) شاید به اقتضای اینکه در مکالمات بین مذاهب، اهل سنت از جایگاه حدیث نبوی نزد امامیه پرسش‌‌‌‌ می‌کردند، بیشتر کوشش داشتند تا اسانید متصل خود به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را ارائه کنند و همین موضوع موجب شده بود تا محفل آنان برای اصحاب حدیث عامه نیز پرجاذبه باشد؛ نمودی از جاذبه، استقبالی است که محدثان نیشابور، چون اسحاق بن راهویه از امام رضا (‌علیه‌السلام) داشتند و حدیث سلسله الذهب را از ایشان شنیدند (نک: ابن بابویه، التوحید، ۲۵؛ اربلی، ۳/۱۰۱). در همین راستا تألیف …

توضیحات بیشتر »

علم اصول عصب حیاتی در عملیات استنباط است/ فقه به هر میزان رشد کند، اصول هم رشد می‌کند

بیت کوین می‌تواند ثمن و مثمن واقع شود؟/ درباره بیت کوین باید به حکم حکومی عمل کرد

ملک زاده با تأکید بر این که فقه امروز بسیار گسترده شده، گفت: طبیعتاً وقتی فقه توسعه پیدا‌‌‌‌ می‌کند عملیات استنباط نیز توسعه پیدا‌‌‌‌ می‌کند و باید برای کشف از عناصر جدید استفاده کنیم. دانش اصول ما به هر میزان قوی تر و توانمندتر باشد فقه ما نیز قوی تر و توانمندتر‌‌‌‌ می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک زاده، استاد خارج‌ فقه‌ و اصول حوزه علمیه در دوره مدرسه تابستانه مفتاح ۲ که از سوی دبیرخانه مفتاح برگزار شد، دیدگاه شهید صدر درباره علم اصول را مورد کنکاش قرار داد. وی نخست بر اساس دیدگاه شهید صدر …

توضیحات بیشتر »

جُستارهای فقهی و اصولی در گام هشتم

جُستارهای فقهی اصولی در گام هشتم

جدیدترین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و مدیر مسئولی مجتبی الهی خراسانی و سردبیری حسین ناصری مقدم منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هشتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» ویژه پاییز۹۶ دربردارنده شش مقاله علمی: «نقد مستند روایی نظریه جهاد دعوت، بررسی موردی حدیث مقاتله»، «عدم ارث بری فرزند نامشروع از والدین طبیعی در بوته نقد»، «بررسی نگره نسبت دادن قیاس به ابن جنید»، «پژوهشی در مضمون بودن مأخوذ بالسّوم»، «بررسی قاعده جَبّ با نگاهی تاریخی و تطبیقی»، «تحلیل فقهی ـ حقوقی حکم تأسیس دفتر وکالت …

توضیحات بیشتر »

جواز تعدد زوجات با «عدالت» و تفاوت دیه با «کرامت انسانی» ناسازگار است/ ناکارآمدی قائلان به نص‌گرایی در فقه مشهود است/ بسیاری از مشکلات فقه به خاطر پیش‌فرض‌های کلامی است

جواز تعدد زوجات با «عدالت» و تفاوت دیه با «کرامت انسانی» ناسازگار است/ ناکارآمدی قائلان به نص‌گرایی در فقه مشهود است/ بسیاری از مشکلات فقه به خاطر پیش‌فرض‌های کلامی است

اختتامیه مدرسه ششم «مشق اجتهاد» با میزگرد تخصصی «چالش‌های فقه در دنیای معاصر» با حضور حجج‌اسلام حسنعلی علی‌اکبریان؛ دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، خالد غفوری عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه و مصطفی دُرّی مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم، در مدرسه عالی کریمه اهل‌بیت (س) قم برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این میزگرد حجت‌الاسلام علی‌اکبریان به فقه مقاصد شریعت پرداخت. قول افراطی و تفریطی در مورد پرداخت به مقاصد الشریعت را نفی کرد و از اعتدال در آن سخن گفت. حجت‌الاسلام غفوری به جایگاه قرآن در استنباط اشاره کرد و عدم بهره‌گیری عملی از قرآن را …

توضیحات بیشتر »
Real Time Web Analytics