شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
رییس جدید مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع) در تشریح آخرین فعالیتهای این مؤسسه از تولید ۴۱ جلد موسوعه فقه شیعه و ۱۱ جلد موسوعه فقه مقارن برداد.
به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم معارفه رییس جدید مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع) امروز در سالن نشستهای این مرکز در قم برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمین محمود محمدی عراقی در این نشست ضمن تقدیر از فعالیتهای گسترده مؤسسه دائره المعارف اظهار داشت: اگر مقدور بود شخص رهبر معظم انقلاب در این نشست تشریف می‌آوردند تا تحقق آرزوی دیرینه بزرگان و از جمله آرزوی قدیمی خودشان را مشاهده کنند.
وی افزود: باید در درجه اول به درگاه خداوند متعال شکرگذاری کنیم که برکت نظام مقدس جمهوری اسلامی این آرزوهای هزار ساله لباس عمل پوشید و الحمدلله حوزه علمیه مقدسه قم به این حد از غنا و باروری رسیده که می‌تواند مکتب اهل بیت(ع) را و اسلام ناب محمدی را با بهترین و قوی ترین و عالی ترین بیان فنی و تخصصی به جهان بشریت و تشنگان این مکتب آسمانی عرضه کند.
وی با اشاره به این که در طول تاریخ متناسب با شرایط هر زمانی دائره المعارف‌هایی در موضوعات مختلف علوم اسلامی نوشته شده است، گفت: کسی منکر این معنا نیست که کتاب جواهر یک دائره المعارف فقه است و در ارتباط با رجال و حدیث نیز از جمله بحارالانوار کتابهایی نوشته شده است.
محمدی عراقی یادآور شد: اما آن چیزی که نو و جدید است سبک جدید دایره المعارف نویسی است که در گذشته سابقه نداشته است که به صورت الفبایی و با مداخل گسترده باشد که این مسأله نیازمند کار جمع گسترده‌ای در یک مؤسسه بزرگ است و علت تأخیر این اقدام که سبب شده فقه شیعه به دنیای معاصر معرفی نشود همین بحث بوده است.
استاد برجسته حوزه تصریح کرد: یک حرکت مستمر چندین ساله نیاز بود و الان به برکت جمهوری اسلامی چنین مسأله‌ای امکان پذیر شده است؛ وقتی برخی از جلدهای این دائره المعارف منتشر شد خیلی از نویسندگان ابراز تأسف می‌کردند که چرا زودتر چنین اثری تولید نشده بود که از فقه غنی مکتب اهل بیت(ع) بهره گیری کنند.
عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر این که این مؤسسه با عنایت رهبر معظم انقلاب و زحمات گسترده مرحوم حضرت آیت‌الله هاشمی شاهرودی در میانه راه قرار دارد، گفت: این امانت در دست شما بزرگواران و علمای ارجمندی است که با این مجموعه همکاری دارند و چشم امید به شما و قلم شما است تا این حرکت مقدس را به سرانجام مقصود برسانید.
وی ادامه داد: در تاریخ ۲۸ ساله راه اندازی این مرکز، یک پیام بسیار عمیقی به مناسبت نخستین کنگره علمی تخصصی دائره المعارف فقه اسلامی از جانب رهبر معظم انقلاب صادر شده که خطی مشی آینده این مؤسسه را مطرح کرده اند که لازم است همه شما به این پیام بزرگ توجه جدی داشته باشید.
محمدی عراقی یادآور شد: رهبر انقلاب تأکید کردند که معرفی فقه و کشاندن آن به مجموعه‌های جهانی و مطالعات حقوقی مراکز علمی جهان خدمتی به علم و دانشمندان است و همچنین تأکید کردند به جز احوال شخصیه، فقه اسلامی و از جمله فقه شیعی در طول قرنها مورد بهره داری قرار نگرفت ولی پس از جمهوری اسلامی فقه شیعه یک سره در معرض عالم است.
وی با اشاره به پیشرفت علمی بشر که روی همه شؤون زندگی بشر اثر می‌گذارد، گفت: رهبر انقلاب تأکید دارند تعداد موضوعاتی که در معرض پاسخگویی فقه قرار می‌گیرد به همین نسبت افزایش یافته و تطبیق موضوع با عناوین کلی در فقه کاری مهمی و راهی دراز است.
محمدی عراقی افزود: ما نسبت به مذاهب دیگر اسلامی تأخیر داشته ایم ولی مطمئنا این استحکام و اتقان و دقتی که در فقه اهل بیت(ع) وجود دارد در هیچ مذهب و مکتبی و نظام حقوقی در دنیا وجود ندارد ولی باید این را ثابت کنید و با عرضه این موسوعه عظیم، اندیشمندان بی طرف که در دنیا کم نیستند در آینده نسبت به کمال و بار زیاد علمی فقه شیعه به درستی داوری می‌کند.
بعد از رحلت فقیه بزرگوار آیت‌الله هاشمی شاهرودی که ثلمه‌ای بزرگ را ایجاد کرد، این کار باید ادامه پیدا می‌کرد و باید فقیهی بزرگ این حرکت بزرگ را عهده دار می‌شد.
محمدی عراقی با اشاره به این که مدیریت جدید مؤسسه دائره المعارف از فقهای برجسته تحصیل کرده در قم و نجف است، گفت: حجت‌الاسلام والمسلمین سید علیرضا حائری از شاگردان ممتاز فقیه متفکر شهید صدر هستند و مسؤولیت سنگینی بر عهده ایشان گذاشته شده است و ان شاءالله با اجرایی کردن اسناد بالادستی مؤسسه بتوانند فعالیتهای این مؤسسه را به سرانجام برسانند.
وی یادآور شد: تحقق اساسنامه این مؤسسه نیازمند کار شبانه روزی و عاشقانه است، چراکه فعالیت در این مؤسسه اجرایی و اداری نیست و الحمدلله حوزه علمیه قم از این فحول و عاشقان فقه و علم فراوان در خود جای داده است که این مؤسسه نیز باید از متخصصان حوزه و حتی خارج از حوزه علمیه استفاده کند.
آخرین تولیدات مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی
بنابرگزارش رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلیرضا حائری رییس جدید مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع) در این نشست تصریح کرد: در درجه اول بر خود لازم می‌دانم از رهبر معظم انقلاب به دلیل حسن اعتمادی که به من داشتند و بنده را لایق تحمل این بار سنگین دانستند و امر فرمودند که مدیریت این بنیاد را بر دوش بگیرم کمال تشکر و سپاس گذاری را داشته باشم و انشاءالله بتوانیم به آنچه دغدغه‌های ایشان در این زمینه بوده است برسیم و سرباز همیشه پا در رکاب باشیم.
وی در ادامه با تأکید بر این که خداوند متعال در قرآن کریم در آیه نفر دو مطلب را مورد تأکید قرار داده است، گفت: این دو مطلب یکی تفقه و دیگری تبلیغ است، بنابراین حوزه‌های علمیه دو کار اساسی دین شناسی و ارائه دین به جامعه را برعهده دارند.
رییس مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامیادامه داد: قرائتهای زیادی از دین در جامعه وجود دارد، اما قرائت صحیح از دین چیست؟ از چه کسی باید پرسید؟ صاحب دین باید آدرس بدهد که کدام قرائت صحیح است، همچنانکه اگر یک دانشمند نظریه علمی را ارائه کند بهترین کسی که می‌تواند در مورد آن نظریه توضیح بدهد خود او و کسی است که او معرفی می‌کند.
وی یادآور شد: صاحب دین آدرس داده است که دین خود را از قرآن و عترت بگیرید، قرائتی از دین صحیح است که به هر دوی اینها توجه داشته باشد؛ روایت صحیحه‌ای داریم که در فهم قرآن و در تفسیر قرآن باید به اهل بیت(ع) مراجعه کرد تا جایی که اگر تفسیر صحیحی از اهل بیت(ع) به دست ما رسیده باشد از ظهور آیه دست برمی داریم.
حائری با بیان این که حجیت ظواهر قرآن هنگام نبودن تفسیر از جانب معصومین است، گفت: دین یک زیربنا دارد که عقاید است و یک روبنا و بدنه دارد که فقه است و این بدنه را هم باید از اهل بیت(ع) گرفت چون پیامبر به ما این گونه آدرس داده است که در آن ضلالت و گمراهی راه ندارد.
وی در ادامه سخنان خود عنوان کرد: ایده این مؤسسه از بیش از ۳۰ سال پیش در ذهن من هم بود، بعد از انقلاب دیدیم که در شیعه فقه به صورت موسوعه و به زبان روز درنیامده است که من ایده را به خدمت حضرت آیت‌الله هاشمی شاهرودی مطرح کردم، ایشان نیز این پیشنهاد را به رهبر معظم انقلاب دادند و رهبری معظم نیز با این کار موافقت کردند.
رییس مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)با اشاره به این که مرحوم حضرت آیت‌الله‌هاشمی شاهرودی در انجام این کار زحمات بسیار زیادی کشیدند، گفت: شروع برنامه‌ها بسیار سخت بود تا جایی گاهی بر سر یک سطر ساعتها وقت می‌گذاشتیم ولی ایشان عنایت داشت تا جایی که امکان داشت بررسی نهایی مقالات را خودشان برعهده بگیرد با این که مشاغل زیادی برعهده داشتند.
وی یادآور شد: الان یک سفره آماده‌ای فراهم شده ولی نیازمند تکمیل است که مانند شروعش سخت و دشوار نیست، کارها روی روال است و گروه‌ها نیز مشغول کار هستند و خود موسوعه فقهی نیز ۴۱ جلدش چاپ شده و پیش بینی می‌شود که بین ۸۵ تا ۹۰ جلد برسد.
حائری تصریح کرد: در کنار این کار اصلی کارهای دیگری وجود دارد که آنها هم از اهمیت زیادی برخوردار است، از جمله آن موسوعه فقه اسلامی مقارن شیعه و سنی است که شاید مشتری این مورد در بازار بیشتر باشد که تا به حال ۱۱ جلد چاپ شده و ان شاءالله امیدواریم تا ۲۵ جلد برسانیم.
وی با اشاره به معجم بندی کتابهای مرحوم شیخ طوسی در این مؤسسه بیان داشت: شما اگر می‌خواهید ببنید مثلا شیخ طوسی در مورد اجاره چه حرفهایی زده است به این اثر مراجعه کرده و این کتاب شما را کمک می‌کند که در شش جلد آماده شده است؛ کار دیگر معجم فقه جواهر است که آن هم شش جلد است.
رییس مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع) ادامه داد: کتاب فرهنگ فقه نیز شش یا هفت جلد به صورت فارسی منتشر شده که برای دانشگاهیان بسیار مفید است که نیت داریم عربی آن را هم بنویسیم، همچنین «جواهر الکلام فی ثوبه الجدید» نیز تدوین شده که در هر مسأله نظر نهایی صاحب جواهر به صورت متن آمده و در پایین اقوال و مناقشات و نقض و ابرامها آمده است که همگی از عبارات خود صاحب جواهر است که در ۲۲ جلد آماده شده و در بازار موجود است.
حائری یادآور شد: یک سری از کارها نیز در ایده است که باید انجام بگیرد؛ اولا یک موسوعه اصولی هم باید داشته باشیم، اصول فقه را هم به صورت موسوعه در بیاوریم چون اصول فقه علم منطق فقه است که روش صحیح استدلال فقهی را ارائه می‌دهد.
وی با بیان این که گاهی در مورد اهمیت علم اصول حرفهای نادرستی زده می‌شود، گفت: کم جلوه دادن اهمیت مباحث اصولی مایه تأسف است، چراکه بدون اصول، اجتهاد و فهم فقه ممکن نیست، اینها از مبادی فقه است و کسی که اصول را خوب نخوانده باشد استدلالات ناقصی خواهد داشت و فقه او جواهری نخواهد بود.
رییس مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع) افزود: یکی دیگر از کارهایی باید حتما انجام بگیرد مطرح کردن فقه به صورت نظام است، نظام اقتصادی، نظام سیاسی، نظام اجتماعی، نظام فرهنگی اسلام بر طبق مذهب اهل بیت(ع) باید تدوین شود، شبیه کاری که عالم وارسته و فقیه بزرگ شهید صدر در «اقتصادنا» انجام دادند؛ بیش از نیم قرن از تألیف اقتصادنا می‌گذرد و ایشان در مقدمه می‌گوید این قدم اول است که من برمی دارم و امیدواریم محققان بعدی قدمهای بعدی را بردارند، اما هنوز در جهان اسلام کتابی در سطح این کتاب در موضوع اقتصاد نوشته نشده است.
وی در پایان عنوان کرد: معتقدیم اسلام دارای علم اقتصاد نیست همچنانکه فیزیک و شیمی و طب هم ندارد ولی مکتب اقتصادی دارد یعنی آنچه سزاوار است انجام بگیرد؛ علم آنچه واقع است را می‌گوید ولی اسلام می‌گوید چه چیزی سزاوار است که باشد.
