شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
تعابیری که در این اجازات هست جایگاه والای ایشان را نشان می‌دهد و معلوم می‌شود که این اجازه‌ها از سطح بالایی برخوردار است. مثلاً آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری بر خلاف شیوه معمول خود در تأیید اجازات که عمدتاً تنها به یک جمله اکتفا می‌کردند درباره ایشان به تفصیل بیشتری اجازه را صادر کرده‌اند که همین نشان‌دهنده ارزش خاص این اجازه است.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست پیش‌همایش بزرگداشت آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای صبح پنجشنبه چهارم آذر به همت ستاد برگزاری بزرگداشت این عالم ربانی در مشهد برگزار شد، شخصیت این فقیه وارسته با حضور اساتید و پژوهشگران مورد تبیین و بررسی قرار گرفت.
در این نشست که با حضور اساتید سطوح عالی حوزه علمیه خراسان، پژوهشگران حوزه و دانشگاه و برخی از بستگان نزدیک آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای در محل تالار موزه قرآن حرم مطهر رضوی برگزار شد، برخی از پژوهشگران و اساتید دانشگاه به بیان ضرورت بررسی سیره و سلوک شخصیت‌های برجسته و عالمانی چون آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای و نیز تبیین ابعاد گوناگون شخصیت ایشان پرداختند.
در این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری، رئیس مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه؛ دکتر موسی حقانی، معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ ایران؛ استاد غلامرضا جلالی، عضو هیأت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی و دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی، رئیس مرکز مخطوطات کتابخانه آستان‌قدس نیز به بیان جایگاه علمی، اخلاقی و سیره اجتماعی آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای پرداختند که گزارش آن پیش‌رویتان قرار می‌گیرد.
ویژگی‌های شخصیت علمی آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای(ره)
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری از پژوهشگران و اساتید حوزه علمیه قم که سال‌ها به تدریس، تألیف، تحقیق و احیای تراث مکتوب، همّت گماشته است، در سخنانی در این پیش‌همایش گفت: برای پی بردن به مقام علمی و معنوی شخصیت‌ها راه‌های متعددی وجود دارد که یکی از آن‌ها استفاده ایشان از محضر اساتید برتر است که در بررسی زندگی آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای، بهره‌مندی از محضر برترین اساتید در مشهد و نجف مشاهده می‌شود. این مؤانست و تحت تأثیر نفْس و نفَس این بزرگان قرار گرفتن بسیار مهم است و باید در بررسی چنین شخصیت‌هایی مورد توجه ویژه باشد. ایشان در مشهد از محضر میرزا محمد آقازاده و حاج‌آقا حسین قمی و حکیم شهیدی و در نجف از محضر آیات میرزای نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، آقاضیاء عراقی و شیخ محمدحسین غروی اصفهانی بهره بردند که همگی از برترین چهره‌های علمی حوزه هستند.
رئیس مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه مأنوسین و مربوطین را عامل دوم در این بررسی عنوان کرد و گفت: مرحوم علامه طباطبایی، مرحوم آیت‌الله سیدهادی میلانی و شمار دیگری از بزرگان شیعه با آیت‌الله خامنه‌ای مأنوس بودند که خود این انس و ارتباط نیز یکی دیگر از علایم جایگاه علمی ایشان است.
مختاری شاخصه دیگر برای بررسی جایگاه علمی شخصیت‌های حوزوی را تعابیری که از بزرگان به دست می‌آید، دانست و تأکید کرد: درباره آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای از همه اساتید تراز اولشان در نجف مانند سید ابوالحسن اصفهانی و میرزای نائینی و آقاضیاء و دیگران اجازات متعدد و مهمی وجود دارد که به نظر من مهم‌تر از خود این اجازات و تعابیر موجود در آن‌ها این مسئله است که ایشان هیچ وقت اجازات خود را در هیچ کجا منتشر نکردند و اخیراً با گذشت بیش از سی سال از رحلت ایشان، یکی از اجازات اجتهاد این عالم بزرگوار منتشر شده است. این پرهیز از تظاهر از خصلت‌های بسیار مهم ایشان است که باید الگو قرار بگیرد.
وی در ادامه به قرائت برخی متون اجازات ایشان پرداخت و ضمن بررسی تعابیر به‌کاررفته در این اجازات گفت: تعابیری که در این اجازات هست جایگاه والای ایشان را نشان می‌دهد و معلوم می‌شود که این اجازه‌ها از سطح بالایی برخوردار است. مثلاً آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری بر خلاف شیوه معمول خود در تأیید اجازات که عمدتاً تنها به یک جمله اکتفا می‌کردند درباره ایشان به تفصیل بیشتری اجازه را صادر کرده‌اند که همین نشان‌دهنده ارزش خاص این اجازه است.
نویسنده کتاب «سیمای فرزانگان» در ادامه به بررسی نظرات برخی دیگر از بزرگان درباره آیت‌الله سید جواد حسینی خامنه‌ای پرداخت و افزود: در کلمات برخی بزرگان تعبیراتی می‌بینیم که عظمت شخصیت آیت‌الله خامنه‌ای را نشان می‌دهد. مثلاً آیت‌الله میلانی در نامه‌ای که به تولیت وقت آستان قدس رضوی برای دفن برادر آیت‌الله خامنه‌ای نوشتند ایشان را عالم بزرگوار و متقی این شهر ذکر کردند. همچنین آیت‌الله شبیری زنجانی که تعابیری دقیق و ذره‌بینی دارند درباره ایشان عبارات والایی دارند از جمله اینکه گفته‌اند: خیلی متقی، اهل عبادت و مواظب اعمال و در گفتار محتاط و بسیار ملا بود و بالاتر از علمش، تقوایش بود.
رئیس مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه در پایان سخنان خود با اشاره به تلاش‌های علما در حفظ دین افزود: متأسفانه یکی از غفلت‌های ما این است که از سیره، روش و منش بزرگان گذشته کمتر بهره‌برداری می‌کنیم و کمتر الگو می‌گیریم؛ در حالی که این شخصیت‌ها ابعاد آموزنده بسیار ارزشمندی دارند که برای ما مفید و ضروری است.
رویکرد سیاسی‌اجتماعی آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای
دکتر موسی فقیه حقانی، استاد دانشگاه و معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ ایران با اشاره به حُسن تقارن این نشست و هفته بسیج گفت: مرجعیت شیعه یکی از مهم‌ترین جریانات در تاریخ معاصر ایران است و گروهی که بیش از همه گروه‌ها در تاریخ شیعه توانسته مردم را بسیج کند نیز همین مرجعیت شیعه است.
وی با اشاره به جایگاه سیاسی‌اجتماعی علما پیش از انقلاب افزود: تشکیل بسیج به فرمان امام خمینی(ره) درواقع امتداد همین نقش روحانیت بود که البته به شکلی که توسط امام خمینی اتفاق افتاد پیش از آن ممکن نبود، اما همین بسیج درواقع با تلاش‌هایی امکان تحقق یافته است که سلسله‌ای از علما پیش از انقلاب اسلامی انجام داده‌اند. ۵۰ سال نماز جماعت آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای در مشهد در دین‌داری مردم قطعاً تاثیرگذار بوده و کسانی را تربیت کرده است که با توجه به عرق دینی آن‌ها می‌توان تمام این افراد را قبل از اینکه سازمان بسیج تأسیس شود، بسیجی دانست.
این پژوهشگر تاریخ معاصر و استاد دانشگاه با بیان اینکه باید از منظری دیگر به شخصیت افرادی نظیر آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای پرداخت، گفت: اینکه ایشان تارک دنیا بودند، به این معنا که زاهد و بی‌رغبت به دنیا بودند، صحیح است، اما به‌معنای ترک حیات اجتماعی نیست و زندگی ایشان جنبه‌های مهم سیاسی هم دارد. متأسفانه ما دیر به مسئله آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای پرداختیم و این هم ریشه در این دارد که ما پس از انقلاب در میزان توجه به شخصیت‌های دینی براساس فعالیت‌های خاص سیاسی‌شان اقدام کردیم و این به دلیل آدرس اشتباهی بود که قبل از انقلاب به مردم داده شد.
وی ادامه داد: دکتر شریعتی پیش از انقلاب، دیدگاه اسلام سیاسی را با نگاه سیاسی خاصی به اسلام مطرح کرد که این دیدگاه سایر نگاه‌ها را محدود کرد و این آدرس غلط متأسفانه موجب غفلت از بسیاری از شخصیت‌های دینی شد. درحالی‌که اسلام در ذات خود سیاسی است و کنش‌های علمای شیعه در هر دوره را باید براساس فهم آنان از شرایط خاص هر زمان فهم و بررسی کرد.
حقانی سپس گفت: اگر با چارچوب اسلام سیاسی شریعتی و با آن دیدگاه محدود به مسائل نگاه کنیم جایی برای سخن گفتن از آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای نمی‌ماند؛ چون ایشان در آن تعریف مبارز سیاسی نیست و کنار گذاشته می‌شود.
معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ ایران افزود: این رویکرد که «اگر کسی کار سیاسی نکرد، نباید به او پرداخته شود» آسیب زیادی به ما وارد کرد و نگذاشت شخصیت‌های برجسته‌ای معرفی شوند؛ مثلاً در ابتدای انقلاب قرار بود سریالی درباره شیخ فضل‌الله نوری ساخته شود، اما یکی از شخصیت‌های سیاسی وقت مخالفت کردند و نگذاشتند این کار انجام شود، با اینکه در همان زمان رهبر معظم انقلاب موافق بودند و از این کار استقبال کرده بودند.
حقانی افزود: آیت‌الله حاج سیدجواد حسینی خامنه‌ای هوشمندانه حوادث تبریز، نجف و مشهد را دیدند، اما شرایط ایشان را به سمتی هدایت کرد که از نظر کنش‌گری سیاسی منزوی بودند، نه اینکه اساساً سیاسی نباشند چون اتخاذ چنین تصمیمی و کناره‌گرفتن از برخی اقدامات، خود تصمیمی سیاسی است.
این پژوهشگر تاریخ معاصر با اشاره به شرایط سیاسی‌اجتماعی آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای، گفت: ایشان به شکل کاملاً مشخصی با حکومت پهلوی و دستگاه‌های آن هیچ ارتباطی نداشتند و این بسیار مهم است؛ زیرا در سال‌های ۴۴ و ۴۵ بعضی‌ها تحت فشار مجبور می‌شدند که با حکومت ارتباط برقرار کنند.
وی در ادامه آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای را از نظر اجتماعی شخصیتی تأثیرگذار برشمرد و افزود: ایشان موضع سیاسی داشتند و خلائی را احساس می‌کردند، اما درعین‌حال با احتیاط عمل می‌کردند، همان‌طور که مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی و حائری هم همین مشی را دنبال می‌کردند و البته کسی که مشروطه تبریز را دیده باشد باید هم محتاط باشد؛ چراکه مشروطه در تبریز با آنکه در ابتدا کاملاً دینی بود، پس از آنکه منحرف شد خیلی به علما و دین ضربه زد. عامل دیگر این تصمیم نیز رضاخان بود که برای ریشه‌کردن اصل مذهب شیعه کار می‌کرد تا جایی که برخی از حوزه‌های علمیه را تعطیل کرد و تعمداً حوزه‌های مهمی را در شهرهای کشور از بین برد.
وی افزود: به نظر من شخصیت‌هایی نظیر آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای با منظر محدودی که برخی داشتند به اسلام نگاه نمی‌کردند. اسلام در ذات خود سیاسی است و هر کسی اسلام را غیرسیاسی ببیند، اشتباه است، اما گاهی شرایط برای مبارزات سیاسی مشخص نیست. البته ایشان با همین معیار هم اقداماتی داشتند مثلاً گاهی پای برخی بیانیه‌های اعتراضی به حکومت پهلوی را امضا می‌کردند و همچنین نماز جماعت خود را در اعتراض به تبعید امام خمینی(ره) تعطیل کردند که خود این یک نوع مبارزه است.
حقانی در ادامه با اشاره به برخی دیگر از ویژگی‌های شرایط سیاسی‌اجتماعی در دوران آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای، گفت: بنا به خاطرات نزدیکان آیت‌الله خامنه‌ای، ایشان در آن دورۀ مبارزه با دین و در شرایط خفقان رضاخانی، با کلاه، کت و هرچه حکومتی و به تعبیری غربی بود مخالف بود و به پوشیدن لباس روحانیت ملتزم ماند و همین حفظ لباس روحانیت در آن زمان یک نوع مبارزه به شمار می‌رفت و به نوعی بیان می‌کرد که به حکومت نزدیک نشوید.
معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ ایران در پایان با بیان اینکه بررسی رویکرد سیاسی‌اجتماعی ایشان به مجال گسترده‌تری نیاز دارد، گفت: آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای مانند بسیاری از شخصیت‌های دینی دیگر برای اقدامات سیاسی این‌چنینی دنبال یک علمدار بودند. رهبر معظم انقلاب از مرحوم پدرشان آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای نقل می‌کنند که ایشان می‌گفت اگر آیت‌الله خمینی خروج کند من اولین کسی هستم که پشت ایشان حرکت خواهم کرد.
پنج نقطه عطف حیات آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای
استاد غلامرضا جلالی عضو هیئت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی در سخنانی اظهارداشت: آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای ایشان زمانی در نجف حضور داشتند که نجف یکی از بهترین دوره‌های علمی خود را پشت سر می‌گذاشت.
این پژوهشگر تاریخ مفاخر شیعه با اشاره به راه‌های بررسی شخصیت بزرگانی چون آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای گفت: اگر بخواهیم شخصیت آیت الله سید جواد حسینی خامنه‌ای را به درستی بررسی کنیم باید ببینیم که ایشان در چه شرایط زمانی بوده‌اند، مقتضای زمان ایشان چه بوده، از چه فرهنگ‌هایی تغذیه کرده و بر کدام فرهنگ‌ها تاثیر گذاشته‌اند.
مدیر گروه انساب بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به اینکه مقاطع حیات ایشان را می‌توانیم به پنج دوره یا پنج نقطه‌عطف تقسیم کنیم؛ افزود: نقطه اول تولد و حضور کوتاه‌مدت اما مؤثر ایشان در نجف است که تا سه سالگی ایشان است، اما به‌دلیل عمق تأثیرات در کودکی باید فضای معنوی‌ای که در آن قرار داشتند را مورد توجه قرار داد. ایشان سپس در سه‌سالگی به همراه پدرشان به تبریز مهاجرت می‌کنند و در همان دوران کودکی و نوجوانی با شخصیت‌های مهمی در ارتباط بودند؛ چراکه در آن دوران بسیاری از شخصیت‌های تأثیرگذار دوران قاجار در تبریز حضور داشتند و پدر خود ایشان نیز شخصیتی مهم و ویژه بودند.
جلالی در ادامه با اشاره به اهمیت پیشینه خاندانی آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای گفت: ایشان ریشه شناخته‌شده و تبار نام‌آوری دارند و کارشناسی دقیق تبار ایشان اهمیت بالایی دارد و به شناسایی تاریخ تشیع منطقه نیز کمک می‌کند و باید بدانیم که اگر این خاندان نبود خیلی از ارزش‌ها قطعاً به ما منتقل نمیشد.
وی با ذکر جایگاه و دقت نظر آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی در نسب‌شناسی با ذکر خاطره‌ای از ایشان گفت: بنده زمانی از آیت‌الله شبیری زنجانی پرسیدم نظر شما درباره شجره‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای چیست؟ ایشان فرمودند تردیدی نیست که انتساب نسب ایشان به ائمه محرز است؛ زیرا شخصیت‌های نام‌آور علمی در خاندان ایشان وجود دارد که به‌واسطه اهمیت وجود آنان شخصیت‌های این خاندان شناخته‌شده و در تاریخ ذکر شده‌اند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه با اشاره به مهاجرت آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای به مشهد مقدس، افزود: ایشان حدود ۸ سال در مشهد بودند که در آن دوران شخصیت‌های علمی فراوانی در این شهر زندگی می‌کنند؛ کسانی مانند آقابزرگ حکیم شهیدی که شاگرد مرحوم میرزای جلوه و ناقل مکتب فلسفی تهران به مشهد بوده است و نیز مرحوم میرزا محمد آقازاده و حاج‌آقا حسین قمی و نیز میرزا مهدی اصفهانی که همگی از برترین اساتید حوزه علمیه خراسان محسوب می‌شوند و آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای نیز در نزد ایشان به تحصیل پرداخته است.
جلالی نقطه بعدی را هجرت ۶ ساله به نجف اشرف عنوان کرد و گفت: ایشان در نجف نیز در زمانی حضور داشتند که بهترین اساتید در نجف بودند و نجف یکی از بهترین دوره‌های علمی خود را پشت سر می‌گذاشت. ایشان در نجف هم از محضر شخصیت‌های برجسته‌ای مانند آیات سید ابوالحسن اصفهانی، کمپانی، میرزای نائینی و آقاضیاء عراقی بهره بردند. این بهره‌مندی از محضر شخصیت‌های برجسته و علمای تراز اول که هر کدام مشرب ویژه‌ای داشتند، از فرزانگی خاصی در آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای حکایت می‌کند که توانسته است این مبانی متعدد را در خود هضم کند.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به مقطع چهارم حیات آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای، گفت: دوره چهارم زندگی ایشان توأم با اتفاقاتی مثل نهضت‌های گوهرشاد و نهضت ملی شده است و تأثیر مصاحبت و شرکت ایشان در تمام تحولات اجتماعی آن دوران در گفتارها و آثار و اسنادی که از ایشان باقی مانده مشهود است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی پنجمین مقطع حیات ایشان را دوران انقلاب اسلامی، برشمرد و افزود: این دوره از حیات ایشان آزمون تمام‌عیار از شخصیتی است که در فرازو‌فرود زمانه ساخته شده است؛ زیرا در جریان انقلاب اسلامی حجم قابل توجهی فشار بر بیت ایشان وجود داشته است؛ به‌ویژه از نظر فشارها و مزاحمت‌هایی که ساواک برای خاندان ایشان ایجاد می‌کرد. این دوران زندگی ایشان منتهی می‌شود به حضور فرزند ایشان، یعنی آیت‌الله سید علی خامنه‌ای در بالاترین مناصب کشوری و ریاست جمهوری که باز هم در این دوران شخصیت آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای تغییری نمی‌کند و ایشان کوچک‌ترین توقعی از فرزند خودشان ندارند و در همان خانه ساد‌ه‌ای که سالیان سال زندگی می‌کردند، به زندگی ادامه می‌دهند.
جلالی در پایان با اشاره به متن نامه‌های آیت‌الله خامنه‌ای به شاگردش آیت‌الله نصرالله شبستری، گفت: در این نامه‌ها چند نکته بسیار ویژه به دست می‌آید؛ ازجمله اینکه سلوک إلی الله و فراستی که از ناحیه خدا به انسان مؤمن و سالک اعطا می‌شود، بزرگترین دست‌مایه حرکت ایشان در این فضاهای بسیار متعارض بوده و نتیجه این شده که توانسته یک شخصیت یک‌پارچه تأثیرگذار داشته باشد و ما امروزه در پیشگاه حضرت رضا علیه‌السلام بر خودمان می‌بالیم که نسبت به فردی قدردانی می‌کنیم که بزرگترین زحمت را برای انتقال فرهنگ شیعی به این شهر انجام داده است.
۱۰ منبع نسخه خطی در ارتباط با آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای پیدا شده است
دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی مدیر بخش مخطوطات و مدیر سابق مرکز اسناد کتابخانه آستان قدس رضوی، دیگر سخنران این پیش‌همایش گفت: برای پاسداشت یک عالم از چند منظر می‌توان به بررسی پرداخت که در این میان بافت زمانی و مکانی که در آن قرار داشته است، اهمیت ویژه‌ای دارد.
این پژوهشگر تاریخ شفاهی علمای خراسان خاطرنشان کرد: در بررسی تاریخی شخصیت آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای چند جهت وجود دارد؛ یکی بحث مهاجرت مهاجران آذربایجانی به مشهد است. بیشتر این افراد از خانواده‌های علما بودند و در کنار حضور ایشان برخی کارهای فرهنگی مهم انجام شد؛ مثلاً یکی از اولین مدارس مشهد توسط آن‌ها راه‌اندازی شده است. یکی دیگر از وجوه اهمیت این مهاجران وجه اقتصادی است که به‌عنوان مثال در همین محله سرشور که محل حضور آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای بوده است، تجار بزرگی حضور داشته‌اند که بسیار تأثیرگذار بوده‌اند.
وی تبارشناسی علمی، اخلاقی و محلی را از جمله راه‌های بررسی شخصیت‌های برجسته‌ای چون آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای عنوان کرد و گفت: درباره آیت الله سید جواد خامنه‌ای یک بحث خاندانی نیز داریم. خاندان ایشان متشکل از چند خانواده معروف است که هزار سال نسب معین دارند و جایگاه‌شان در منطقه و کشور مشخص است.
حسن‌آبادی با اشاره به اهمیت بررسی محل حضور و زندگی شخصیت مورد پژوهش، افزود: ایشان حدود نیم‌قرن در یک محل ثابت زندگی می‌کرده است و نماز پنجاه‌ساله ایشان در آن محل معروف است که باید این نکته مهم در پژوهش مدنظر باشد.
مدیر سابق مرکز اسناد کتابخانه آستان قدس رضوی در پایان با اشاره به فرآیند بررسی‌های اخیر در نسخ خطی آستان قدس رضوی، گفت: اخیراً منابع خوبی در ارتباط با آیت‌الله سید جواد پیدا شده است که حدود ۱۰ منبع نسخه خطی است و از دست خط رهبر معظم انقلاب متوجه شدیم که این آثار مربوط به افراد خاندان ایشان است.
فقر اسناد در معرفی شخصیت‌های بزرگ علمی و دینی اندوهبار است
حجت‌الاسلام سیدامید مؤذنی، دبیر اجرایی بزرگداشت آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای در نشست پیش‌همایش بزرگداشت این عالم فرزانه گفت: از اهداف این نشست‌ها فراهم نمودن مقدمات معرفی شایسته‌تر این عالم ربانی به‌منظور هم‌افزایی و مشارکت علما و دغدغه‌مندان در معرفی علما و شخصیت‌های ارجمند کشور و به‌ویژه ایشان است.
وی با اشاره به ضرورت برگزاری چنین همایش‌هایی گفت: یکی از بزرگترین آسیب‌های فرهنگی در هر جامعه این است که پیشینه و ریشه‌های فرهنگ جامعه به‌خوبی معرفی نشود و نسبت به داشته‌ها و میراث معنوی‌مان دچار غفلت شویم و ازاین‌رو برای جلوگیری از این آسیب ضرورت دارد که برای شناخت و معرفی عالمان ربانی که هر یک حلقه‌ای از سلسه مبارک عمل به سنت و معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام بوده‌اند، به‌طور ویژه اقدام کنیم.
مؤذنی افزود: همان‌طور که سلسله مبارکه علما در تاریخ به حفظ و انتشار سخنان گهربار معصومین (ع) و حفظ نظری این معارف اهتمام داشتند، با تلاش برای تحقق معارف، اخلاق و سلوک اهل‌بیت (ع) در وجود خودشان، تحقق عینی این معارف را نسل‌به‌نسل ادامه داده‌اند؛ یعنی سخن و معارف اهل‌بیت(ع) را عمل کرده‌اند و با تمام وجود و با معیار تقوا و پرهیز نشان داده‌اند که عمل به معارف اهل‌بیت(ع) چه حیات طیبه‌ای را برای انسان رقم می‌زند.
دبیر اجرایی بزرگداشت آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای گفت: وقتی می‌خواهیم درباره افرادی چون آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای صحبت کنیم با فقر اسناد مواجه هستیم، درحالی‌که ایشان شخصیت بزرگی هستند و نبود منابع درباره ایشان اندوهبار است.
مؤذنی با اشاره به ابعادی از اهمیت شخصیت آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای، گفت: ایشان تا ۳۷سالگی که در نجف بودند از علمای تراز اول شیعه اجازه اجتهاد گرفته‌اند که این نشان‌دهنده عظمت علمی ایشان است و در عرصه اخلاقی و سلوکی هم اگر بخواهیم در عصر حاضر شخصیت نمونه‌ای را در ویژگی‌های مثل زهد و تقوا مثال بزنیم نمی‌توانیم از ایشان یاد نکنیم.
وی با اشاره به فشارهای دوره رضاخانی بر علما، گفت: ایشان در دوران خفقان پهلوی و با همه دشواری‌های آن زمان بر حفظ لباس روحانیت اصرار کردند و فرزندان‌شان را نیز معمم کردند تا این سلسله جلیله علم قطع نشود. ایشان پس از بازگشت از نجف بیش از ۵۰ سال در مشهد حضور داشتند که در این دوره از ابتدا تا انتها، حتی روزی که فرزندشان رئیس‌جمهور کشور می‌شوند، تغییری در زندگی زاهدانه ایشان دیده نمی‌شود. البته متأسفانه ابعاد مختلف این سلوک‌و‌منش به دلیل غفلتی که بوده آن طور که باید ثبت و ضبط نشده است.
مؤذنی افزود: خاندان آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای خاندانی علمی هستند و امروز از این خاندان، فقیهی عالی‌مقام در جایگاه رهبری جهان اسلام هستند، اما گذشته از شخصیت رهبر معظم انقلاب، سایر اعضای این خاندان مانند پدر و برادر آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای نیز از علما و شخصیت‌های مهم معاصر در دوران مشروطه بوده‌اند که باید از منظر خاندانی نیز به این شخصیت توجه ویژه‌ای شود.
دبیر اجرایی بزرگداشت آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه با تبیین فرآیند برگزاری این بزرگداشت، گفت: این ستاد از سال گذشته به همت مؤسسه پژوهشی‌فرهنگی انقلاب اسلامی در مشهد و با همکاری کتابخانه و بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، علمای حوزه علمیه خراسان، نمایندگی ولی فقیه در خراسان و تبریز، تشکیل و از همان ابتدا فعالیت‌های پژوهشی آن آغاز شد که تاکنون حاصل کار این ستاد انجام بیش از ۱۰۰ مصاحبه و گردآوری بیش از ۳۰۰ قطعه سند در ارتباط با ایشان است.
وی با ارائه فهرستی مختصر از تلاش‌های پژوهشی ستاد بزرگداشت، افزود: از جمله اسناد مهمی که در این مدت یافت شده می‌توان به برخی آثار علمی و اجازات اجتهاد آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای و علمای خاندان ایشان اشاره کرد. افزون بر آثار علمی مربوط به ایشان، اسناد مختلفی مانند حدود ۵۰ نامه از ایشان به شاگردشان مرحوم آیت‌الله نصرالله شبستری به‌دست آمده که در نوع خود حاوی مطالب ارزشمندی است. همچنین مقداری از تقریرات ایشان از دروس فقه و اصول آیت‌الله نائینی موجود است که متأسفانه ناقص است و امیدواریم با همکاری کسانی که با ایشان ارتباط داشتند و به‌واسطه این نشست اطلاعات بیشتری در این‌باره کسب کنیم.
دبیر اجرایی بزرگداشت آیت‌الله خامنه‌ای افزود: فعالیت‌های پژوهشی ستاد در شهرهای تبریز، مشهد، تهران و قم در حال انجام است و همچنان پذیرای مقالات پژوهشگران علاقه‌مند در زمینه پژوهش‌های مرتبط به آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای هستیم.
مؤذنی در ادامه با اشاره به محصولاتی که برای این بزرگداشت تا کنون تهیه شده است، افزود: یادنامه‌ای حاوی مقالات و مصاحبه‌های متعددی گردآوری شده که در زمان همایش اصلی منتشر خواهد شد. همچنین آثار علمی ایشان و خاندان‌شان مانند کتاب حاشیه‌القوانین پدر ایشان در دست تحقیق و آماده‌سازی برای انتشار است. کتاب داستان‌های کوتاه از زندگی ایشان و مستندی تصویری درباره زندگی و زمانه ایشان نیز از دیگر فعالیت‌های انجام‌شده ستاد بزرگداشت است که هم‌زمان با برگزاری همایش منتشر خواهد شد.
دبیر اجرایی بزرگداشت آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای گفت: با یاری خداوند متعال همایش بزرگداشت در سال جاری برگزار خواهد شد و از همه کسانی که می‌توانند در این راستا فعالیتی داشته باشند، دعوت به همکاری و درخواست می‌کنیم از طریق دبیرخانه ستاد با ما مرتبط شوند.
نخبگان در برگزاری شایسته‌تر این نشست مشارکت کنند
حجت‌الاسلام سید جلال حسینی، رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در ابتدای این جلسه به ضرورت برگزاری همایش‌های این‌چنینی برای حفظ و تعالی فرهنگ کشور اشاره کرد و افزود: کتابخانه آستان‌قدس خود را تنها میراث‌دار آثار مکتوب نمی‌داند و برای حفظ گنجینه معنوی کشور که همین عالمان و شخصیت‌های برجسته معنوی نیز هستند احساس تکلیف می‌کند و همکاری در برگزاری بزرگداشت آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای نیز بر پایه همین ضرورت و تکلیف است.
در پایان این نشست آقای رضا خوراکیان؛ مسئول نمایندگی دفتر حفظ‌و‌نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مشهد ضمن تقدیر از حضور اساتید و علمای برجسته در این نشست از همه نخبگان در گردآوری اطلاعات، اسناد و مقالات مرتبط با آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای دعوت به همکاری کرد. وی همچنین با اشاره به رسالت این مجموعه در ترویج فرهنگ ناب انقلاب اسلامی در زمینه همکاری در فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی برای طلاب و دانشجویان مبتنی بر اندیشه امامین انقلاب اعلام آمادگی کرد.
نامه دوستانه علامه طباطبایی به آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای
در جریان برگزاری نشست پیش‌همایش بزرگداشت آیت‌الله حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای که صبح پنجشنبه چهارم آذر ۱۴۰۰، به همت مؤسسه پژوهشی‌فرهنگی انقلاب اسلامی در مشهد برگزار شد، از سند «نامه دوستانه علامه طباطبایی به آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای» رونمایی شد.
متن این نامه دست‌نویس به این شرح است:
بعرض مقدس می‌رساند
امیدوارم که وجود مقدس عالی قرین عافیت و موفقیت بوده و ملالی نداشته و گاهگاهی بیاد ارادتمندان و اخلاص کیشان بیفتید. مرقوم مبارک که بیک لحاظ سرافرازی و بلحاظ دیگر تنبیه ارادتمند بود زیارت گردید. مسئلۀ تأخیر حواله چهارصدوپنجاه تومان باندازه ارادتمند را غرق خجلت کرده بود، که خدا شاهد است اگر مرقومه شریفه زیارت نمیشد تا مدتی عریضه‌نگار نمیشدم. خدا بحاج شیخ اسماعیل کتابفروش انصاف بدهد که پول ما را بعد از وصول یکماه و نیم تمام معطل کرد. بالاخره توسط آقای حاجی سید علی اصغر آقا خوئی زورکی وصول کرده حواله خدمت کردیم بهرحال الخیر فیماوقع. لازمه بزرگی وآقائی‌تان تحمل مشاق و زحمات زیردستان است. راجع بسلسله نسب که مذاکره فرمودید هم باقای نجفی عرض شده و هم ببعض رفقا که مسافرت طهران کرده سپرده‌ایم. امیدواریم چند روز دیگر لفّا با عریضه دیگر ارسال محضر مبارک نمائیم. خدمت مبارک حضرت آقای آقامیرزا غلامحسین آقا سلام و ارادتمندی و تبریکات صمیمانه دارم. متمنی است گاهگاهی در آستان قدس یادآوری بنمائید. چندی است که کسالت دارم تب میکردم و سینه درد و زکام و غیره فعلا اگرچه چند روز است تب قطع شده لکن هنوز برء کامل حاصل نشده. خدمت حضرات حجج آقایان ملکی و خوئی و تبریزی و نخجوانی سلام دارم و بالخصوص حضرت آقای نجف‌آبادی سلام دارم خانواده خدمت محترم علیه عالیه اهل بیت و متعلقین سلام داشته و تقاضای دعای زیارت جدید دارند. خدمت محترم آقای عبائی هم سلام داشته و عذر زحمات میخواهم.
والسلام علیکم و رحمهالله و برکاته
محمدحسین طباطبایی
گفتنی است، همایش بزرگداشت آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای در ماه‌های آینده و پس از تکمیل آثار علمی برگزار خواهد شد و پژوهشگران و اساتید برای همکاری در فرآیند علمی می‌توانند از طریق دبیرخانه این ستاد اعلام آمادگی کنند.
