شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: منشأ اصلی اختلاف چگونگی تحلیل آیه شریفه «فمن شهد منکم الشهر فلیصمه» و چگونگی تحلیل منطقه و افق شهود است که عموم فقیهان معاصر موضوع شهود را شهود با چشم سر می‌دانند و برخی از مراجع همچون رهبری و مرحوم آیت‌الله فاضل شهود با چشم مسلح؛ یعنی با استفاده از تلسکوپ و امثال آن را نیز مکفی می‌دانند. بررسی تفصیلی و فقهی این بحث نیازمند مجال مناسب دیگری است. با این حال باید اذعان کرد که دیدگاه دوم قابل دفاع بوده و به صواب است؛ زیرا از یک سو در آیه شریفه هیچ سخن صریحی از نوع شهود به میان نیامده است و از سویی دیگر آن چه به عنوان موضوع حکم و محط اصلی گرفتن روزه در ماه مبارک یا خوردن روزه در روز عید فطر، مطمح نظر خداوند است، پرتو افکنی هلال ماه در افق هر منطقه است. به عبارت روشن، شهود طریقیت دارد نه موضوعیت. بر این اساس، نه تنها در اثبات آغاز ماه قمری نه تنها شهود بصری و با چشم غیر مسلح لازم نیست، بلکه اساساً شهود هم ضرورت ندارد و از هر طریقی که طلوع و پرتو افکنی ماه بر یک منطقه به یقین اثبات شود، می‌توان به ترتب آثار آن تن داد. ماه بر اساساً تنظیم ماه‌های قمری به عنوان تقویم شرعی و احاله شماری از عبادات و مناسک به آغاز و پایان ماه قمری، با هدف تحقق واقعی آن ماه معنا پیدا می‌کند.
چنین روشی در موارد دیگر نیز مشهود است؛ به عنوان نمونه به رغم تاکید بر شهادت حسی در مقام داوری، در ماجرای یوسف نبی (ع)، چگونگی پاره شدن پیراهن او که قرآن آن را موافقانه نقل کرده است، مبنای داوری قرار گرفت.
گذشته از بحث فقهی، با اختلاف نسبتا گسترده مراجع مکرم تقلید در مثل قضیه عید فطر چگونه باید تعامل کرد؟ متنی که از رهبری بازتاب یافته مبنی بر طبیعی دانستن این امر و تقدیر از مراجع به خاطر عدم تظاهر به مخالفت، البته به جایگاه ویژه رهبری و برخورد کریمانه ایشان قابل حمل است که جز این این شایسته نخواهد بود.
اما برای امثال این ناچیز که در متن حوزه و اجتماع هستم، مساله از حساسیت زیاد و بلکه بسیار زیاد برخوردار بوده و حقیقتا باید برای حل این مشکل چاره جویی کرد.
این دست از اختلافات که بازخوانی احکام فقهی در مساجد با تاکید بر اختلاف نظر چندین و چند مرجع خودنمایی می‌کند و به ویژه در ایام حج گاه روحانیان کاروان و حج گزاران را دچار حیرانی و سردرگمی شگفت آوری می‌سازد، از جمله نتایج تلخ وضعیت پراکندگی مرجعیت شیعه در روزگار ماست!
مقایسه کنید وضعیت اختلاف فتاوا و وجود انواع دفتر مراجع و ده‌ها پیامد آن در روزگار ما را که در حقیقت به معنای تقسیم و شکنندگی مهم‌ترین رکن اتقان شیعه در عصر غیبت است و چه بسا دستاویز شبهات محتلف از سوی معاندان می‌شود، با وضعیت تابناک دوران مرحوم آیت‌الله بروجردی و پیش از ایشان که مرجعیت در یک نقطه تمرکز داشت و چه قوت و اعتباری به شیعه می‌بخشید و چه صف واحدی در برابر معاندان پدید می‌آورد!
نیز مقایسه کنید با جهان مسیحیت و عالم اهل سنت که یک پاپ و یک شیخ در عالی ترین سطح هدایت دین داران را بر عهده دارد.
این که چرا پس از آیت‌الله بروجردی ناگهان مرجعیت شیعه پراکنده شد، جای بحث و گفتگوی زیادی دارد. به هر روی، باید اذعان کرد که این پراکندگی به صورت نسبتا خطرآفرینی در جریان است به گونه‌‌ای که اگر دخالت جامعه مدرسین قم و اعلام شماری از بزرگواران به عنوان مراجع نبود، معلوم نبوده و نیست چه وضعیت نابسامانی داشتیم.
البته این بحران تنها با همدلی و همراهی خود مراجع و عالمان تاثیر گذار حوزه قابل حل خواهد بود. راه حلی که به پذیرش یک فقیه جامع همه شرایط به عنوان مرجع شیعیان منتهی شود یا آن که حداقل به جای پراکندی کنونی، شورای استفتاء جانشین مرجعیت فردی گردد؛ یعنی دیدگاه برخاسته از شور و مباحثات علمی جمعی از برجسته ترین فقیهان مبنای عمل قرار گیرد.
پیداست که گله‌مندی و شکایت وضعیت موجود به این معنا نیست که مراجع معزز خود خواهان این وضعیت‌‌‌اند یا تلاشی برای حل آن نکرده و نمی‌کنند.
آن چه باید به آن اندیشید مصلحت شیعه و کیان آن؛ یعنی مرجعیت در دوران فراز و فرود غیبت ولی عصر (ع) است.
با سلام خدمت دانشمند محترم موضوع حلول ماه شوال و عید فطر یک پدیده ی نجومی است خود فقه علم است و علما میتوانند و باید از علوم دیگر استفاده کنند و وقتی موضوع علمی فقهی شد دیگر جای بحث و مجادله باقی نمیماند