شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اولین شماره دوفصلنامۀ «مطالعات اعتبارسنجی حدیث» به صاحب امتیازی حوزه علمیه خراسان، در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری و در زمینه تحقیقات حدیثی و رجالی و در دفاع از میراث حدیثی شیعی و جلوگیری از افراط‌ها و تفریط‌ها، چاپ و منتشر شد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، گروه رجال‌پژوهی معاونت پژوهشی حوزۀ علمیۀ خراسان، اولین شماره دوفصلنامۀ «مطالعات اعتبارسنجی حدیث» را در دفاع از میراث حدیثی شیعی و پیشرفت و گسترش مطالعات حدیثی، با شش مقاله علمی در ۱۸۴ صفحه به همراه چکیده انگلیسی چاپ و منتشر کرد.
مقالات این شماره که به قلم اساتید و دانش‌پژوهان حوزه علمیه نگاشته شده است، عبارتنداز: «بازپژوهی حیات شخصی ابو‌العباس نجاشی»، «بازشناسی مبانی حجیّت قول دانشیان رجال (با تأکید بر کتاب منتقی الجُمّان)»، «فعالیت فرهنگی فطحیه در انتقال حدیث امامیه (نمونه موردی بنوفضّال)»، «درنگی بر نسخه تصحیح شده فهرست شیخ طوسی توسط سید عبدالعزیز طباطبائی»، «سفرهای علمی ابن‌قولویه و ارتباط آن با منابع کامل‌الزیارات» و «راههای احراز وثاقت علی بن محمد بن قتیبه».
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به موضوعات و محتوای مقالات که پژوهشگران می‌توانند با استفاده از لینک پایانی متن کامل مقاله را مطالعه و دانلود نمایند.
بازپژوهی حیات شخصی ابو‌العباس نجاشی
نویسندگان: سعید طاووسی مسرور و رسول جعفریان
کتاب فهرست اسماء مصنفی الشیعه اثر ابو‌العباس احمد‌بن‌علی نجاشی مشهور به رجال نجاشی مهم‌ترین اثر فهرستی و رجالی امامیه است. با وجود اهمیت و شهرت کتاب نجاشی، از مؤلف آن که جزء اکابر علمای امامیه در نیمۀ اول قرن پنجم هجری بوده در مقایسه با دیگر بزرگان امامیه در آن دوران مانند سید مرتضی و شیخ طوسی اطلاعات اندکی در دست است تا جایی که حتی مسائلی چون کنیه، محل سکونت و تاریخ وفات وی نیز محل اختلاف است. در این مقاله موارد محل اختلاف و دیگر مسائل حیات شخصی نجاشی مانند نسب، اجداد و بستگان بر اساس اطلاعات منابع موجود ارائه شده و در مسائل محل اختلاف با نظر به جدیدترین بحث‌ها دربارۀ نجاشی، یکی از اقوال با ارائۀ شواهد و قراین برگزیده شده و به نظرات مخالف پاسخ داده شده است. این مقاله بر وفات نجاشی در سال ۴۵۰ ﮬ.ق تأکید کرده و نظر برخی محققان دربارۀ زنده بودن وی تا سال ۴۶۳ ﮬ.ق را نمی‌پذیرد. همچنین به این ادعا که کتاب فهرست، تدوین پسر وی علی‌بن‌احمد بوده نه خود او، پاسخ می‌دهد. دانلود اصل مقاله
بازشناسی مبانی حجیّت قول دانشیان رجال (با تأکید بر کتاب منتقی الجُمّان)
نویسندگان: مرتضی فریزنی و سید علی دلبری
یکی از مسائل مهم در کتب استدلالی رجالی متداول که در دوره‌های اخیر تدوین می‌شود، توجه به دلیل و مبنای قبول جرح و تعدیل‌های رجال‌شناسان دربارۀ راویان است. از دیرباز، کیفیت مقبولیت و ارزش‌گذاری گفته‌های رجالیان متقدم در اعتبار اسانید روایات در میان فقها و رجالیان حائز اهمیت بوده و براین اساس مبانی متعددی در قبال حجیّت گفته‌های بزرگانی نظیر نجاشی و شیخ طوسی و ابن‌غضائری در مورد احوال راویان وجود دارد. مشهورترین مبانی میان فقهای معاصر، مسلک حجیّت خبر واحد و مسلک اطمینان است که برای هریک استدلال‌های متعدد اقامه شده و نقدهای گوناگون نیز بر آنها وارد شده است. در برخی ادوار افرادی همچون محقق حلّی و شیخ حسن عاملی صاحب منتقی‌الجمان به سود مسلک و مبنای شهادت استدلال کرده‌اند. در این نوشتار که تقدیم می گردد، به روش توصیفی، تحلیلی و به صورت کتابخانه ای به بررسی و تحلیل هشت مبنای پذیرش قول رجالی پرداخته شده است. دانلود اصل مقاله
فعالیت فرهنگی فطحیه در انتقال حدیث امامیه (نمونه موردی بنوفضّال)
نویسندگان: عباس مفید و سید علیرضا حسینی شیرازی
بدون تردید، فطحیان یکی از پرکارترین زیرگروه‌های اعتقادی شیعه در چرخۀ انتقال احادیث در امامیه هستند. در میان فطحیان نیز خاندان بنوفضال (به ویژه حسن‌بن‌علی‌بن‌فضال و علی‌بن‌حسن‌بن فضال) از جایگاهی ویژه برخوردار می‌باشند. تجلیل و بزرگداشت رجالیان از این خاندان و اعتماد محدثان بر روایات آنان گواه این ادعاست. در این نوشتار سعی شده پس از بیان تاریخچۀ مختصری از فطحیان، فعالیت فرهنگی آنان در عرصۀ انتقال حدیث امامیه به تصویر کشیده شود. براین اساس فعالیت فرهنگی بنوفضال به روش توصیفی و تحلیلی و با توجه به کتاب‌های تألیف شده توسط بنوفضال –که نام آن در کتاب فهارس ضبط شده است- و نیز طرق صاحبان فهارس به نگاشته‌های اصحاب و حضور پررنگ در اسناد کتاب الکافی بحث و بررسی شده است. دانلود اصل مقاله
درنگی بر نسخه تصحیح شده فهرست شیخ طوسی توسط سید عبدالعزیز طباطبائی
نویسندگان: سیدمحمدجواد سیدشبیری و محمد باقر ملکیان
فهرست شیخ طوسی یکی از مصادر رجالی است که به صورت کامل نقل شده است. موقعیت علمی شیخ طوسی و جایگاه کتاب فهرست در اعتبار سنجی، باعث شده است نسخه‌های زیادی از این کتاب رونوشت شود، ولی این نسخه‌ها دارای اختلاف بوده و اشتباهاتی دارند. از این‌رو برخی از محققین همچون الویس اسپرنگر، سید محمّد‌صادق بحر‌العلوم، شیخ جواد قیومی و سید عبدالعزیز طباطبایی در صدد بر آمدند تا نسخه‌ای تصحیح شده از این کتاب ارائه نمایند. در این نوشتار با بررسی فرضیه‌هایی به‌منظور دست یافتن به علل کاستی‌های کتاب فهرست و شناخت عوامل اثرگذار در آن، موفقیت محققین در تصحیح مورد ارزیابی قرار گرفته و بر اساس صحیح‌ترین و عالمانه‌ترین تصحیح این کتاب یعنی تصحیح محقق طباطبایی، به پژوهش دربارۀ لغزش‌های باقی مانده در این تصحیح و اصلاح آنها پرداخته شده است. هر چند شمار این خطاها در مقایسه با حجم کتاب فهرست به واقع ناچیز است، اما همین تعداد هم می‌تواند در پژوهش‌های رجالی بسیار اثرگذار باشد. از این‌رو بر پایۀ روش استنادی- تحلیلی و با استفاده از کتب رجالی و حدیثی بیست و پنج مورد از این اشتباهات را برشمرده و آنها را تصحیح می‌کنیم. دانلود اصل مقاله
سفرهای علمی ابن‌قولویه و ارتباط آن با منابع کامل‌الزیارات
نویسنده: امین حسین پوری
این نوشتار به بررسی سفرهای علمی «ابن‌قولویه قمّی» محدّث بلند‌آوازۀ شیعه به برخی مناطق جهان اسلام آن روزگار و رهاوردهای این سفرها می‌پردازد. پرسش اساسی این است که بر پایۀ داده‌های تاریخی و رجالی موجود، ابن‌قولویه به چه شهرهایی سفر کرده و در هر شهر از چه مشایخی حدیث شنیده است و تأثیر این شنیده‌ها را در نگارش کامل‌الزیارات چگونه می‌توان تحلیل کرد؟ با بررسی‌های انجام گرفته روشن گشت ابن‌قولویه به سه منطقۀ « ری»، «عسکر مُکرَم» و «مصر» سفر کرده است. او در ری میراث حدیثی «الحسین‌بن علی الزعفرانی» را شنیده است و در عسکر مکرم اجازۀ روایت میراث حدیثی علی‌بن مهزیار الأهوازی را از «أبوعبدالرحمن محمدبن احمدبن الحسین العسکری» دریافت نموده است. ابن‌قولویه به مصر هم سفری داشته که در آن از «محمد‌بن‌أحمد‌بن‌إبراهیم‌بن‌سلیمان أبو‌الفضل الجعفی الکوفی معروف به «الصابونی» ،«أبو‌عیسى عبید‌الله‌بن الفضل الطائی النبهانی»، «أبو‌علی أحمد‌بن‌علی‌بن‌مهدی الرقّی الأنصاری» و «أبوالحسین احمدبن عبدالله‌بن علی‌بن اسحاق الناقد» حدیث شنیده است. ابن‌قولویه از مسموعات خود در این سفرها به عنوان منبعی برای تألیف کامل‌الزیارات بهره برده است. دانلود اصل مقاله
راههای احراز وثاقت علی بن محمد بن قتیبه
نویسندگان: علیرضا صاحبی و سید محمدحسن موسوی‌مهر
یکی از راویان قرن سوم که افزون بر نقل روایت از افراد گوناگون، در حفظ و نشر اخبار فقیه و متکلم بزرگ امامی اثنی عشری، فضل بن شاذان نقشی مؤثر داشته است، شاگرد وی، علی بن محمد بن قتیبه نیشابوری است. قبول وثاقت این راوی در پذیرش بسیاری از روایات فقهی، رجالی و اعتقادی مؤثر است. در تحقیق پیش‌رو ضمن معرفی این شخصیت و نگاهی به دیدگاه‌های رجالیان در ارتباط با وی، به بررسی راههای اثبات وثاقت یا ممدوح بودن وی پرداخته و دو راه جدید برای اثبات اعتبار ایشان ارائه شده است. راههای اثبات وثاقت یا مدح ابن قتیبه در این نوشتار عبارتند از: ۱٫ توصیف وی به «فاضل» در کلام شیخ طوسی؛ ۲٫ اعتماد کشّی به وی و کثرت روایت ایشان از او؛ ۳٫ کثرت روایت احمدبن ادریس از وی؛ ۴٫ توثیق ضمنی کشّی؛ ۵٫ تصحیح خبر وی توسط علامه حلی؛ ۶٫ شیخ اجازه کشی یا دیگر بزرگان بودن؛ ۷٫ تصحیح شیخ صدوق؛ ۸٫ تأیید وثاقت او توسط فاضل جزایری صاحب کتاب «الحاوی»؛ ۹٫ روایت اجلاء از ابن قتیبه، که مهم‌ترین این موارد نه‌گانه عبارت است از: اعتماد کشّی و نجاشی به او و روایت بزرگانی همچون ابوعلی اشعری، احمدبن ادریس و ابوعلی محمّد‌بن حمزه از ایشان که این سه، خود، دلیل بر وثاقت این راوی محسوب می‌شوند. دانلود اصل مقاله
گفتنی است، دوفصلنامۀ «مطالعات اعتبارسنجی حدیث» به صاحب امتیازی حوزه علمیه خراسان، مدیرمسئولی حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی و سردبیری حجت‌الاسلام سید محمد جواد سید شبیری چاپ و منتشر می‌گردد.
دو فصلنامه مطالعات اعتبارسنجی حدیث در تاریخ ۱۷ تیرماه ۱۳۹۸ مطابق ماده ۱۳ قانون مطبوعات مصوب مجلس شورای اسلامی، دارای پروانه انتشار نشریه در زمینه علوم قرآن و حدیث (تخصصی) به شماره ثبت ۸۵۴۸۶ از سمت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران گردیده است.
علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه این دوفصلنامه با شماره تلفن‌ها زیر در ساعات اداری با شماره‌های ۰۵۱۳۲۲۸۰۵۹۰؛ ۰۹۳۷۶۸۶۷۵۷۶؛ ۰۹۳۳۹۰۳۹۲۲۰ تماس حاصل نمایند.
لازم به ذکر است، پژوهشگران می‌توانند مقالات خود را در راستای رویکردها و زیر موضوعات و دیگر موضوعات مرتبط به سامانۀ فصلنامه به نشانی vsh.journals.hozehkh.com ارسال کنند.
سلام این مجله مرتبط با گروه رجال پژوهی حوزه مشهد است؟