با نهج‌البلاغه انقلاب کردیم ولی با آن ادامه ندادیم/ نگاه ما به دین کاریکاتوری شده است

محسن اسماعیلی ضمن تأکید بر ضرورت بازگشت به مبانی اخلاقی، بیان کرد: با نهج‌البلاغه انقلاب کردیم ولی با آن ادامه ندادیم. باید به مبانی اخلاقی بازگردیم، خودمان را ارزیابی و مطالبه‌گری کنیم. مهم‌ترین مشکل جامعه مشکل اخلاقی است؛ رنجی که کشور از چاپلوسی می‌برد از چیزهای دیگر نمی‌برد. رنجی که می‌بریم از این است که حرف حق را چون هزینه دارد نمی‌گوییم.

به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم رونمایی از کتاب «مهر و ماه؛ رساله‌ای در باب حقوق اجتماعی و احکام اخلاقی» نوشته محسن اسماعیلی، حقوقدان و نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان، در محل خبرگزاری بین‌المللی قرآن برگزار شد.

در این مراسم محسن اسماعیلی در بیان انگیزه‌های خود در تألیف کتاب اظهار کرد: رشته تخصصی بنده حقوق است و در دانشگاه تهران نیز درس حقوق می‌دهم و ارتزاقم همواره از این راه بوده است، ولی قبل از هر چیز دل‌بسته امام راحل (ره) هستم و خود را از خیل فراوان کسانی می‌دانم که نفس قدسی آن مرد بی‌نظیر در آن‌ها اثر کرده و تحت تأثیر قیام ایشان بزرگ شدیم. در مرحله بعد خود را دل‌بسته کسانی می‌دانم که در زمان جنگ در خدمت‌شان بودیم و خاطرات آن ایام هیچ لحظه‌ای از ذهن من خارج نمی‌شود؛ لحظه‌های عجیبی بود، گاهی جنازه‌هایی که جمع می‌کردیم که مجموعاً از یک کیلو بیشتر نمی‌شد و آن‌ها را به خاک می‌سپردیم. با دیدن آن صحنه‌ها و دل‌بستگی که به امام داشتم، من هم دل‌سپرده به جمهوری اسلامی شدم.

وی افزود: این نظام و تشکیلات برای من یک نظام سیاسی نیست؛ امام (ره) دورنمایی ترسیم کرده بود که این نظام طریقی برای رسیدن به آن است. بنابراین یکسری آثار و تألیفات حقوقی دارم، ولی در کنار آن‌ها به دنبال همان آرمان‌هایی هستم که به خاطر آن زنده هستم و آن تعالی این کشور، رشد این مردم، توسعه این نظام و پایداری مرامی است که امام (ره) پایه‌گذاری کرده است. سی و یکمین کتابی که از من منتشر می‌شود، این کتاب است. من تأثیر نفس مرحوم حاج‌آقا مجتبی تهرانی را هم انکار نمی‌کنم. همیشه این مطلب را بیان کردم و در مقدمه کتاب نیز به آن اشاره داشتم. ایشان حقیقتاً «جهانی بود بنشته در گوشه‌ای». سی سال و دو روز کم در خدمت ایشان بودم؛ در اندرونی و بیرونی.

تحولات در سبک زندگی مردم ریشه‌دار نیست

وی ادامه داد: من نیز مانند همه مردم از بسیاری تحولات در سبک زندگی مردم ناراحتم. البته هنوز باور نکرده‌ام که این تحولات ریشه‌دار باشد. به نظرم نَفَس امام (ره) به این سادگی تأثیر خودش را از دست نمی‌دهد. در فرصت‌هایی به صورت تنهایی و خصوصی خدمت حاج‌آقا مرتضی بودم و برخی کارهای ایشان را انجام می‌دادم؛ مثلا مناسک حج ایشان را خودم کار کردم، در آن فرصت‌ها که تک‌نفره خدمت ایشان بودم، خیلی چیزها یاد گرفتم.

عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: وقتی رساله توضیح‌المسائل مرحوم آقاتهرانی به چاپ رسید، یک شب به ایشان عرض کردم به نظر من این رساله توضیح‌المسائل که در جامعه منتشر می‌شود حداقل دو مشکل دارد که باید در آن تغییر ایجاد شود. یکی اینکه مطالب زائدی در آن وجود دارد که جوانان وقتی آن‌ها را می‌بینند توضیح‌المسائل را کنار می‌گذارند و به آن تمایلی نمی‌یابند؛ بنابراین بهتر است رساله توضیح‌المسائل را برای نوجوانی که می‌خواهد آن را بخواند در سی صفحه منتشر کنیم. مشکل دوم این است که برخی مسائل ضروری در جامعه وجود دارد که باید به این رساله اضافه شود و آن مسائل اخلاقی است.

وی ادامه داد: بنده از سلف صالح مثل شیخ طوسی، شیخ صدوق و … مطالبی استخراج کردم و نشان دادم که در رساله‌های عملی آنان، قبل از بیان احکام عملی، یک سری اصول اعتقادی و دستورات اخلاقی ذکر می‌کردند. اصلا فقه اوسع از معنایی است که ما در نظر داریم. فقه مجموعه معارف دینی است، اما متأسفانه بر اثر یک غفلت تاریخی، واژه فقه از معنای شناخت همه‌جانبه دینی به شناخت احکام عملی تبدیل شده است. خلاصه این یک ضعفی است. الآن به جوانان ایراد می‌گیرند که چرا این جوری لباس می‌پوشید. ما کی به آن‌ها گفتیم که چگونه باید لباس بپوشید؟ ما کی به آن‌ها تعلیم دادیم که حالا می‌خوانیم امتحان بگیریم؟

اخلاق اکسیر زندگی است

مؤلف کتاب «مهر و ماه» تأکید کرد: نیازمند آموزش‌های اخلاقی هستیم؛ چراکه بن‌مایه دین، اخلاق است و نماز و روزه بدون اخلاق فایده‌ای ندارد. آن کسی که دلش پر از آتش کینه است اگر مدام نماز بخواند فایده ندارد. به نظر من خداوند بهشت را برای آن کسی نمی‌خواهد که دوست دارد سایر مردم جهنمی باشند. خداوند می‌خواهد همه بندگانش بهشتی باشند. برخی در دوران ما یک چیزی درست کردند به نام «معنویت». امام خمینی (ره) در چهل حدیث گفتند ممکن نیست کسی به اخلاق برسد مگر اینکه از ظاهر شرع آغاز کند. با این وجود باید توجه داشت که دین فقط احکام نیست.

وی افزود: ارزشی که دین ما برای اخلاق قائل شده بسیار عجیب و غریب است و در واقع اکسیر زندگی است. ابودرداء از پیامبر (ص) سوال کرد آیا مؤمن دزدی می‌کند؟ پیامبر (ص) فرمود: بله، ممکن است. مجددا سوال کرد آیا مؤمن زنا هم می‌کند؟ حضرت فرمودند: بله، ممکن است. مجدد پرسید: آیا ممکن است دروغ هم بگوید؟ پیامبر (ص) فرمودند: نه، مؤمن دروغ نمی‌گوید.

نگاه ما به دین کاریکاتوری است

استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: متاسفانه نگاه ما به دین، کاریکاتوری شده است. اگر همین سوالات را از ما می‌پرسیدند بالعکس جواب می‌دادیم. این نشان می‌دهد ترازوی ما با ترازوی شرع یکی نیست و نظام ارزش‌گذاری ما متفاوت است. اگر الآن از ما سوال کنند فلانی دیندار هست یا نه، ذهن ما سراغ چه چیزی می‌رود؟ سراغ نماز، حج و … دقیقا ً در روایات بیان شده است که این‌ها ملاک نیست و به این مسائل نگاه نکنید. مثلا پیامبر (ص) فرمودند: وقتی می‌خواهید ببینید کسی دیندار است یا نه به نماز و روزه‌اش نگاه نکنید، بلکه ببینید راست می‌گوید و ادای امانت دارد یا خیر. امانت فقط این نیست که یک کوزه طلا به من بدهند و بعداً بگیرند، بلکه پست و سمتی که به من می‌دهند، هم امانت است. ملاک دینداری این است.

با نهج‌البلاغه انقلاب کردیم

وی یادآور شد: معتقدم شب اول قبر حتماً از من نمی‌پرسند که نماز خواندی یا نه؛ بلکه می‌پرسند به مردم خدمت کردی یا نه؟ مردم را به دین و انقلاب بدبین کردی یا نه؟ نیازمند برگشتن به نظام اخلاقی اسلام هستیم. با نهج‌البلاغه انقلاب کردیم، اما با نهج‌البلاغه کشور را اداره نکردیم. متأسفانه یکی از مدیران شبکه قرآن به من گفت که چرا در سخنانت این قدر از نهج‌البلاغه می‌گویی؟ من اعتقاد دارم باید به مبانی اخلاقی بازگردیم، خودمان را ارزیابی کنیم و مطالبه‌گری هم داشته باشیم. مهم‌ترین مشکل جامعه مشکل اخلاقی است. رنجی که کشور از چاپلوسی می‌برد از چیزهای دیگر نمی‌برد. رنجی که می‌بریم از این است که حرف حق را چون هزینه دارد نمی‌زنیم.

اسماعیلی در پایان گفت: اکنون درس اخلاق زیاد داریم ولی همه‌اش توصیه است و هیچ‌وقت راهکار به جوانان ارائه نمی‌دهیم. کلیات را می‌گوییم، اما هیچ‌وقت جزئیات را بیان نمی‌کنیم؛ لذا آن شب به حاج‌آقا مجتبی پیشنهاد کردم که مسائل اخلاقی را ضابطه‌مند کنیم. همان‌گونه که شما مسائل فقهی را تفکیک می‌کنید، به همان صورت مسائل اخلاقی را برای مردم بازگو کنید، این مطالب را به مردم نگفتیم. ایشان وقتی پیشنهاد مرا شنیدند، یک دستی به محاسن کشیدند و مرا دعا کردند و گفتند: شما خودتان این کار را انجام بدهید. بنده خیلی وقت گذاشتم و بیش از صد مسئله را استخراج کردم. از همه شما خواهش می‌کنم اگر همه کتاب را نخواندید حداقل مقدمه کتاب را بخوانید تا ایده من جا بیافتد. ایده این کتاب از محتوای کتاب مهم‌تر است. خبرگزاری بین‌المللی قرآن