شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: «مولوی عبدالحلیم قاضی» از علمای اهل سنت سیستان و بلوچستان معتقد است: تعامل علمی علمای شیعه و سنی می‌تواند به تعامل اجتماعی منجر شود و پیروان هر دو مذهب در سایه این تعامل بدون سوء ظن و راحت در کنار یکدیگر زندگی خواهند کرد، ولی متأسفانه همه کارها سیاسی شده است. جمع می‌شویم و یک عکسی می‌گیریم و فقط می‌خواهیم در سایت‌ها پخش کنیم، این به درد نمی‌خورد. وقتی تعامل حقیقی و بر سر اخلاص باشد آن موقع نه نیازی به عکس است و نه نیازی به تبلیغات. «مولوی عبدالحلیم قاضی» در گفت وگو با شفقنا وضعیت تعامل حوزه‌های علمیه و عالمان شیعه و سنی را بررسی کرده که می‌خوانید:
هم‌اکنون، آیا تعاملی میان حوزه‌های علمیه شیعه و سنی میان فقیهان و عالمان شیعه و سنی وجود دارد؟
قاضی: ما تعامل آنچنان پررنگی را ندیدم؛ یعنی وجود ندارد. فقط در حد این است که علمای حوزه‌ها گاهی مواقع یکدیگر را در یک همایشی می‌بینند یا همدیگر را در همایش‌ها دعوت می‌کنند. این مقدار تعامل زیاد پررنگ نیست و اینقدر کافی نیست.
علماء باید در یک فضایی، نشست صمیمی با هم داشته باشند و در مورد مسائل با هم گفت‌وگو کنند و اگر چنانچه این گفت‌وگوها بر مبنای اخلاص و دلیل باشد ان شاء الله مفید خواهد بود در غیر این صورت مفید نخواهد بود.
چرا این تعامل ضعیف است؟
قاضی: این را دیگر باید از اصحاب مدارس و حوزه‌ها پرسید. ارتباطات شکلی و صوری است اگر چنانچه اهل سنت احساس کنند که حوزه‌های اهل تشیع، علما و مراجع شیعه به خواسته‌های آنها اهمیت می‌دهند و خواسته‌های آنها را مطرح می‌کنند و از آنها دفاع می‌کنند آن موقع تعامل خوب برقرار می‌شود از سوی دیگر هم باید حوزه‌های اهل تشیع این اطمینان را پیدا کنند که حوزه‌های اهل سنت حامی و یاور آنها خواهند بود.
در این شرایط تعامل حقیقی شکل می‌گیرد؛ ولی متأسفانه همه کار ما، سیاسی شده است. جمع می‌شویم و یک عکسی می‌گیریم و فقط می‌خواهیم در سایت یا چیزی پخشش کنیم. این به درد نمی‌خورد. وقتی تعامل حقیقی و بر سر اخلاص باشد آن موقع نه نیازی به عکس است و نه نیازی به تبلیغات.
در این مورد چیزی در توان حوزه‌های علمیه اهل سنت نیست که نقش ایفا کنند. ما از حوزه‌های علمیه‌ی اهل تشیع انتظار داریم که در این زمینه نقش ایفا کنند چون اکنون خواه ناخواه دولت ما دولت اسلامی است و علما و شخصیت‌ها و مراجع در رأس کار هستند.
به خواسته‌های اهل سنت اشاره کردید و گفتید علما و حوزه‌های شیعه باید به خواسته‌های این مذهب احترام بگذارند تا این تعامل شکل بگیرد. شفاف بگویید که این خواسته‌ها چیست؟
قاضی: مثلا همانطور که در همه شهرهای اهل سنت شیعیان آزادانه مسجد و حسینیه دارند در این زمینه نوعی آسانی و همکاری برای اهل سنت انجام شود و این خیلی مفید خواهد بود در صورتی که مسجد سنی و شیعه تفاوتی ندارد ولی به هر حال این انتظار خواسته و آرزویی از اهل سنت است که باید برآورده شود.
حوزه‌های اهل سنت و علمای شما برای شکل‌گیری این تعامل تا به حال چه اقداماتی را انجام داده‌اند؟
قاضی: در هر زمینه هر زمان که از علمای اهل سنت چیزی خواسته شده از طرف آنها حضور پررنگی وجود داشته است.
در تاریخ فقه وقتی ما نگاه می‌کنیم علمایی وجود داشتند مثل شهید ثانی که به مبانی فقهی اهل تسنن احاطه کامل داشتند آیا در تاریخ فقه اهل سنت هم چنین شخصیت‌هایی را می‌شود پیدا کرد یا نه؟
قاضی: بله؛ علمای اهل سنت وقتی که می‌خواهند مسأله‌ای را بحث کنند به منابع فقه اهل تشیع هم مراجعه می‌کنند؛ به خصوص ما که در کشور ایران زندگی می‌کنیم. قانون مدنی ما برگرفته از فقه اهل تشیع است.
آیا آن احاطه‌ای که در سابق به مبانی فقهی یکدیگر وجود داشته اکنون هم وجود دارد؟
قاضی: مسأله فقه هر گروه برای مذهب خودش است. برای پیروان هر مذهب فقه خودشان مهم است. وقتی بحث تعامل باشد و سخن از حکومتی است که می‌خواهد برای اهل سنت هم برنامه داشته باشد می‌طلبد که مبانی فقهی اهل سنت هم رعایت شود. در این زمینه اهل سنت می‌کوشند برنامه‌ای را بچینند که هم تعارض با فقه اهل تشیع نداشته باشند و آنها هم باید بکوشند که همچین برنامه‌ای را داشته باشند که تعارض و مخالفت با مبانی فقهی اهل سنت نداشته باشد.
در حوزه‌های علمیه که شما مسئولیتش را دارید این تعامل به چه شکل و مصداقی نمایان می‌شود؟
قاضی: در فقه و اصول فقه همیشه مبانی فقهی دیگر مذاهب تدریس می‌شود. لابه لای مباحث می‌آید؛ اما به تفصیل که بگوییم این کتاب برای فلان مذهب خوانده شود نیست. اینجا هم نیست، آنجا هم اینطور نیست.
شما در سطوح مختلف حوزه‌های خود سرفصلی را آشنایی طلبه‌ها با فقه شیعه را دارید؟
قاضی: برای تحقیقات بله، به طلاب‌مان تحقیقات می‌دهیم، رساله می‌نویسند، مقاله می‌نویسند و در این زمینه به مبانی فقهی ایران هم اشاره می‌کنند.
این تعامل علمی، چقدر می‌تواند به تعامل اجتماعی و سیاسی کمک کند؟
قاضی: مسلم است زیربنای اجتماعی دینی ما، فقه است، تعامل فقهی شکل بگیرد تعامل اجتماعی هم شکل می‌گیرد.
ایجاد این تعامل چه ثمره‌ای خواهد داشت؟
قاضی: پیروان و مقلدان هر دو مذهب بدون هیچ سوء ظنی، راحت با هم زندگی خواهند کرد.
