شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
در فقه برخی از فتاوا وجود دارد که به خاطر نادیده گرفته شدن کرامت انسانی صادر شدهاند، مثلاً در بحث برده داری و یا برخی از احکام جهاد، به همین دلیل ما از صاحبنظران در این زمینه دعوت می‌کنیم و در جلساتی نظریه خود را ارائه می‌دهند که چه مصادیقی را می‌توانند از فقه ارائه دهند که فقیه اگر به کرامت انسانی توجه کند، در فتوای خود تجدید نظر می‌کند و یا تجدید نظر کرده است.
به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر اسماعیل آقابابایی در رابطه با پروژه تحقیقاتی خود با عنوان «جایگاه کرامت انسان در استنباط» اظهار داشت: خداوند در قرآن می‌فرماید «ولقد کرمنا بنی آدم» یعنی تمام انسان‌ها دارای کرامت هستند؛ ولی در ادبیات فقهی به مواردی بر می‌خوریم که این کرامت را به مسلمانان اختصاص داده است و می‌گوید خون و جان و مال غیر مسلمانان با شرایطی حرمت دارد و گاهی هم می‌گوید که حرمتی ندارد.
وی گفت: این نگاه دوگانه و نگاه درجه بندی شده به انسان‌ها این بحث را به وجود می‌آورد که آیا این نگاه در فقه با آن توصیه قرآنی سازگاری دارد یا خیر؟ در این جا دو گروه شدهاند و برخی خواسته‌‌اند که این سازگاری را توجیه کنند و گفتهاند که این انسانی که به اختیار خودش مسلمان نمی‌شود، خودش نمی‌خواهد که کرامت خود را حفظ کند و برخی هم گفتهاند که این کرامت را خدا در انسان قرار داده و اگر مسلمان هم نشود، از این کرامت برخوردار است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: این نگاهها که آیا این کرامت اکتسابی است که انسان‌ها باید به اختیار خود آن را به دست بیاورند و یا کرامت ذاتی است که خداوند در وجود همه انسان‌ها قرار داده است، بحث‌های کلامی دارد که در فقه هم بر اساس این بحث نتایجی داشته است.
وی افزود: در این بحث، به سراغ برخی از گزینه‌ها رفتیم که مثلاً در فقه برخی از فتاوا وجود دارد که به خاطر نادیده گرفته شدن کرامت انسانی صادر شدهاند، مثلاً در بحث برده داری و یا برخی از احکام جهاد، به همین دلیل ما از صاحبنظران در این زمینه دعوت می‌کنیم و در جلساتی نظریه خود را ارائه می‌دهند که چه مصادیقی را می‌توانند از فقه ارائه دهند که فقیه اگر به کرامت انسانی توجه کند، در فتوای خود تجدید نظر می‌کند و یا تجدید نظر کرده است.
آقابابایی با بیان این که این پروژه ذیل میز توسعه و توانمند سازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی قرار دارد، افزود: این پروژه در یک جمع خاصی که در این زمینه صاحبنظر هستند، مطرح می‌شود و مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد و نتایج این گفت‌وگوهای جمعی به صورت یک کتاب منتشر خواهد شد.
وی در خاتمه اظهار داشت: تا کنون دو جلسه برگزار شده است و جلسات بعدی با توجه به این که بحث سنگینی است و کمتر افرادی در این موضوع وارد شدهاند و برخی هم که وارد شده اند، حاضر نیستند که در این جلسات شرکت کنند، ممکن است به طول بینجامد.
