حجیت نظرات آزمایشگاهی مبتنی بر مقدمات حدسّیه

شبکه اجتهاد: آیا نظرات آزمایشگاهی مبتنی بر جزم و یقین که از مقدمات حدسیه به دست آمده، حجت است؟

نکته ۱: اگر نظر شخص کارشناس و آزمایشگر از روی ظن و گمان باشد اعتباری نخواهد داشت.

نکته ۲: امر حدسی امری است که تشخیص آن بر اساس مقدمات حسّی ممکن نیست و تنها راه تشخیص آن قول اهل خبره است

نکته ۳: مقدمات حدسیه مقدماتی است که برای همه نتیجه یکسانی نخواهد داشت و نتایجی که کارشناسان مختلف از آن مقدمات می‌‌گیرند متفاوت است.

اعتبار نظرات کارشناسی مبتنی بر مقدمات حدسیه از باب خبر نخواهد بود و ادله حجیت خبر شامل آن نمی‌‌شود بلکه حجیت آن از باب حجیت قول اهل خبره است.

فی الجمله در حجیت قول اهل خبره بحثی نیست و ادله آن عبارت اند از:

اجماع: بعید نیست که در مسئله اعتبار قول اهل خبره، اجماع محقق باشد.

آیات: برخی از آیاتی که می‌‌توانند مستند اعتبار قول اهل خبره باشند عبارت اند از:

۱- «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ»

۲- «قَالَ اجْعَلْنِی عَلَى خَزَائِنِ الْأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ»

روایات: برخی از روایات دلالت بر اعتبار قول اهل خبره دارند مانند:

روایات باب رضاع و شیردادن

روایات باب أروش جنایات

روایات باب اتلاف، ضمان و خسارت

روایت تشخیص حدود اماکن

روایات دال بر اعتبار اذان مؤذن غیر عارف و برخی روایات دیگر

سیره عقلاء: ارتکاز و سیره عقلا بر رجوع به اهل خبره وجود دارد قطعا در زمان ائمه علیهم السلام هم چنین سیره‌ای وجود داشته و عقلا به اهل خبره رجوع می‌‌کردند. اگر هم بگوییم یقین نداریم و شک داریم در زمان معصوم علیه السلام چنین سیره‌ای وجود داشته یا نه، با اصل عدم نقل، وجود این سیره در زمان معصوم علیه السلام را ثابت می‌‌کنیم؛ و در هیچ نصی هرچند ضعیف، ردعی بر رجوع به اهل خبره نیامده است.

حجیت قول اهل خبره مشروط به چه شرائطی است؟

ارتکاز و سیره عقلا بر اعتبار قول اهل خبره، دلیل محکم و پابرجایی است و نه رادعی نسبت به اصل اعتبار آن وجود دارد و نه رادعی نسبت به اطلاق آن وجود دارد و شروط بینه در قول اهل خبره معتبر نیست بلکه فقط وثاقت در آن معتبر است یعنی اهل خبره باید ثقه باشد؛ و قول ثقه واحد در حدسیات حجت است همانطوری که قول ثقه واحد در حسیات حجت است؛ و همچنین حجیت قول اهل خبره منوط به این نیست که مفید حصول وثوق و اطمینان باشد.

نتیجه اینکه اگر شخص کارشناس و آزمایشگر ثقه باشد نظر او معتبر است و نیازی به تعدد آزمایشگر نیست و نیازی نیست از قول او وثوق و اطمینان حاصل شود.

منبع: دفتر فقه معاصر