رویکرد تعلیل مداری در اجتهاد

این پژوهش با این هدف سامان یافته که به عنوان گامی ابتدایی، تاریخ اجتهاد امامی را با دقت کنکاش کند و تا حد توان به تمام ریشه‌هایی که به نوعی در راستای این نوع از اجتهاد هستند توجه کند و حمایت هر چند ابتدایی علمای امامیه، از دوران نص تا به امروز، را به منصه ظهور بگذارد.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، امروزه توجه به مقاصد و غایات در قوانین به یکی از اصول اساسی قانون‌گذاری تبدیل شده است. وجود چنین احکام و قوانینی در فقه و اجتهاد اسلامی، که در حقیقت نوعی قانون‌گذاری الهی برای اداره حیات بشری است، امری قابل پیش‌بینی است.

لذا اگر با نگاهی دقیق‌تر به تراث امامی بنگریم ریشه‌ها و شواهدی برای این نوع از اجتهاد خواهیم یافت که، اگر نگرانی‌هایی همچون افتادن به ورطه قیاس و اجتهاد رأی برطرف شود، می‌توان این روش از استنباط را تقویت کرده و اجتهاد امامی را به این سو سوق داد.

در همین زمینه به‌تازگی کتاب «رویکرد تعلیل مداری در اجتهاد» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب، رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب در شش بخش و ۳۰۸ صفحه به زیور طبع آراسته شد.

این پژوهش با این هدف سامان یافته که به عنوان گامی ابتدایی، تاریخ اجتهاد امامی را با دقت کنکاش کند و تا حد توان به تمام ریشه‌هایی که به نوعی در راستای این نوع از اجتهاد، (که آن را «اجتهاد تعلیل‌محور» تعریف می‌کنیم)، هستند توجه کند و حمایت هر چند ابتدایی علمای امامیه، از دوران نص تا به امروز، را به منصه ظهور بگذارد.

اثر حاضر در شش بخش و نوزده فصل و هشت گفتار تنظیم شده است. در بخش نخست مباحث تاریخی و حدیثی ناظر به علل الشرایع و قلمرو آن بررسی شده است. در این کتاب به خوبی تمایز میان تعلیل گرایی با قیاس بررسی شده است. چهار دیدگاه اصحاب ائمه (علیهم السلام) در مواجه با قیاس و تأکید بر نمونه عینی روش شناسی مدرسه جبل عاملِ قرن هشتم در بکارگیری تعلیل گرایی در این بخش به خوبی ارائه شده است. بررسی اقوال علما در این مکتب شواهد متعددی بر این امر است. گونه شناسی مناط احکام و تعلیل گرایی در بین معاصرین از محمد جواد مَغنیه ( شهید سیّد محمّدباقر صدر، علامیه فضل الله، شیخ شمس الدین و آیت‌الله سیستانی و… در عرب زبانان حوزه‌های شیعی) گرفته تا شهید مطهری ( آیات محمّدتقی مدرسی، یوسف صانعی، حسینعلی منتظری و ابوالقاسم علیدوست و… در متفکران فارسی زبان شیعه) به دقت بررسی شده است. نقاط ضعف وقوّت این دیدگاه‌ها پس از نقدوبررسی درپایان این بخش آمده است.

یادآوری می‌شود، چاپ اول کتاب «رویکرد تعلیل مداری در اجتهاد» اثر سید ابوالحسن نواب، ۳۰۸ صفحه توسط انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب به چاپ رسیده و علاقه‌مندان برای تهیه آن می‌توانند با شماره تلفن‌ ۰۲۵۳۲۸۰۳۱۷۱ و ۰۹۱۲۷۵۴۵۷۷۸ تماس حاصل نمایند.