فرایند استنباط معنی از متن

بررسی دلالی، یکی از خرده‌ فرایند‌هایی است که در فرایند اجتهاد انجام می‌شود. در این کتاب نویسنده کوشیده تا روش بررسی دلالی یک متن (فقه النص) را به صورت الگوریتمیک تشریح نمایند. تفکیک قواعد عام زبان (شامل همه زبان‌ها)، قواعد خاص زبان (زبان عربی)‌ و قواعد اخص زبان (قرآن و روایات)‌ از نوآوری‌های این تحقیق به شمار می‌رود که در مباحث الفاظ بسیاری از کتاب‌های اصولی مورد توجه قرار نگرفته است.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، امروزه در مکاتب هرمنوتیکی و علم نشانه‌شناسی و زیرشاخه‌‌های آن و فلسفه‌‌های زبانی و علومی دیگر، سؤالاتی اساسی نسبت به کیفیت فهم متن و مشکلات آن مطرح شده است. این نوشتار علاوه بر پاسخگویی به عمده سؤالات اصلی آن‌ها، به الگوریتمی جامع برای فهم متن دست خواهد یافت که بر اساس آن می‌توان فهمی ضابطه‌مند برای فهم متن ارائه کرد.

در بررسی متون، قواعد و اصولی که مطرح می‌شود که می‌توان آن‌ها را در سه دسته تقسیم کرد: دسته اول یا همان قواعد عام زبان، مجموعه قواعدی است که بر زبان به جهت زبان بودن، حاکم است و در این اصولی فرقی بین زبان‌های مختلف نیست. دسته دوم یا همان قواعد خاص زبان، مجموعه قواعدی است که بر زبان خاص، مثل زبان عربی، حاکم است. دسته سوم یا همان قواعد اخص زبان، مجموعه قواعدی است که بر زبان متکلم خاص حاکم است، یعنی قواعدی که متکلم خاص مثل خداوند متعال یا پیغمبر در کلام خویش رعایت می‌کند.

کتاب «فرایند استنباط معنی از متن» نوشته حجت‌الاسلام احمد میرزایی، در ابتدا به بررسی مجموعه این قواعد پرداخته است و در مرحله بعد بر پایه این اصول به الگوریتمی برای تعامل با متون آیات و روایات، دست پیدا کرده است. این نوشتار ناظر به مباحث هرمنوتیک و مکاتب فلسفی و زبان‌شناسی مختلفی که در نحوه تعامل با متن، کلامی دارند نوشته شده است و لذا بسیاری از عبارات این نوشتار پاسخگوی سؤالات اصلی آن‌هاست. در واقع این نوشتار طرحی نو و ریشه‌ای برای مباحث الفاظ علم اصول فقه است و قدمی برای روشمند کردن روش‌شناسی اجتهاد و تبیین الگوریتم اجتهاد خواهد بود.

ادعای نوشتار این است که استظهار از متن و ظهور یابی و فهم معنای متن را به صورت الگوریتمیک بیان کند و در واقع مبانی و پیاده‌سازی مبانی رسیدن به یک الگوریتم فهم معنای متن است.

نگارنده معتقد است تاکنون هیچ نوشتار دیگری نتوانسته است صفر تا صد همه معانی مختلفی را که مفسران از متن می‌فهمند، به صورت الگوریتیمیک بیان کند. امتیاز دیگر ویژه این نوشته تبیین کامل مبانی دسترسی به یک چنین الگوریتمی می‌باشد. برخی استظهار از عبارت را یک امر ذاتاً غیر روشمند تصور کرده‌اند ولی نویسنده نشان داده‌ است که کاملاً می‌توان استظهار را به صورت الگوریتم‌وار مطرح کرد.

علاقه‌مندان می‌توانند کتاب «فرایند استنباط معنی از متن» را از اینجا دانلود نمایند.