مبانی فقهی حرمت پولشویی و مجازات آن از دیدگاه امام خمینی

«بررسی فقهی حکم پولشویی»، «نشوز زوجه در فقه و حقوق» و «سن مسئولیت کیفری اطفال» از جمله مقالاتی است که با رویکردی بر آرای امام خمینی(ره) در هفتادمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «متین» به چاپ رسیده است.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفتادمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «متین» که به صورت تخصصی به پژوهش در زمینه امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی می‌پردازد، توسط موسسه چاپ و نشر عروج منتشر شد.

«قبح نقض غرض» با تاکید بر نظر امام خمینی(ره) در بحث حیله‌های فرار از ربا»، حمید انصاری و سیدحامدحسین‌هاشمی: در این پژوهش به «قبح نقض غرض» بسان یک قاعده فقهی پرداخته شده است و مهم‌ترین پیش فرض‌ها و نتایج آن و پیشینه فقهی و گستره به کارگیری آن درمیان فقها مورد بررسی قرار گرفته است. جواز و تشریع احکامی همچون استفاده از حیله به منظور فرار از ربا، پژوهشی در خور، پیرامون امکان تشریع احکام منافی با اهداف دیگر احکام را می‌طلبد. جستجوی دیرینه این قاعده در منابع نخستین فقه و آثار علمای این عرصه، و نیز کنکاش در مفردات قاعده و مشخص نمودن پیش فرض‌های آن، ساختار اصلی جستار حاضر را سامان داده است. وجود نشانه‌هایی از التزام فقهای متقدم و متاخر به قاعده قبح نقض غرض، بخصوص امام خمینی که با بهره‌گیری از این قاعده، قائل به ممنوعیت به کارگیری حیله‌های فرار از ربا شده‌اند. از پذیرش همگانی آن در عین به کارگیری محدود آن در فرآیند استنباط، خبر می‌دهد. همچنین باور به وجود حسن و قبح عقلی، غرض مند بودن خداوند متعال در تشریع احکام، مشخص بودن اغراض و حتمی بودن نقض آن‌ها، از جمله مواردی است که قاعده قبح نقض غرض، در کارکرد خویش بدان‌ها نیازمند است.

«نشوز زوجه در فقه و حقوق با رویکردی بر آرای امام خمینی(ره)»، سیدمحمد موسوی بجنوردی و سیده شهناز حسینی: قرآن فلسفه اصلی ازدواج را ایجاد آرامش و سکون قرار داده است ولی گاهی به دلایل مختلف زن و مرد که هسته اصلی این پیوند الهی را تشکیل می‌دهند دچاراختلاف می‌شوند هریک از زوجین در عین دارا بودن حقوقی نسبت به همدیگر مسئول انجام تکالیفی نیز هستند که امتناع از انجام دادن آن موجب تحقق نشوز می‌شود گاهی این امتناع از طرف زن است که به آن نشوز زوجه می‌گویند در این مقاله برآنیم تأملی بر ابعاد این مساله داشته در تبیین برخی مباحث مبهم آن از جمله وظایف زوجه در مقابل زوج، گستره این وظایف و مصادیق نشوز،آیه نشوز و مسائل پیش آمده در مورد برداشت از این آیه بکوشیم و ساحت اسلام را از تأویل‌های ناروا در مورد آن مبرا گردانیم. در این راه از آرای فقیه اندیشمند امام خمینی و نظریه ایشان(تأثیر زمان و مکان در اجتهاد)استفاده شده است.

«سن مسئولیت کیفری اطفال از دیدگاه امام خمینی(ره) و قانون مجازات اسلامی (مطالعه تطبیقی با قوانین کشورهای اسلامی)» مریم حسینی آهق و زهره خانی: افزایش تدریجی مسئولیت متناسب با میزان ادراک با شاخص قرار دادن سن، از رویکردهای پذیرفته شده جهانی برای تحقق عدالت و نشانه عدالت اجتماعی است. در بیشتر کشورهای اسلامی، حداقل سن کودکی یا سن عدم مسئولیت و حداکثر سن کودکی یا دوره مسئولیت ناقص کیفری اطفال مشخص شده است. رویکرد جاری، در کشورهای اسلامی دور نگه داشتن کودکان و نوجوانان از نظام قضایی تا جای ممکن است. توجه بیشتر قوانین در تعیین سن مسئولیت کامل کیفری به بلوغ احساسی، فکری و ذهنی و به دور از هر نوع تبعیض جنسیتی است. البته بیشتر آن‌ها در مورد ممنوعیت اعمال مجازات‌های سنگین، مانند اعدام و حبس ابد برای افراد زیر هجده سال، تاکید کرده‌اند. با توجه به فتاوی امام خمینی و استناد ایشان به قاعده درء، می‌توان ادعا کرد که نظر ایشان همسو با این رویکرد است.

«بررسی فقهی حکم پولشویی از دیدگاه امام خمینی(ره)»، ذبیح مطهری خواه: پولشویی به زبان ساده مجموع عملیاتی است که بر روی اموال نامشروع مانند اموال حاصل از فروش مواد مخدر، سرقت، کلاهبرداری و…، صورت می‌گیرد تا این اموال به ظاهر مشروع و قانونی قلمداد شود و منشأ نامشروع آن مخفی گردد. این پدیده به موجب قانون مبارزه با پولشویی در حقوق داخلی به عنوان جرم شناخته شده و همچنین با استناد به آیات متعدد و روایات و سیره ائمه و برخی از قواعد فقهی نامشروع قلمداد شده است و برای مرتکب آن مجازات تعزیری وضع شده است، از دیدگاه امام خمینی تطهیر مال، نامشروع و باطل است؛ یعنی هم حرمت تکلیفی و هم حرمت وضعی دارد در این مقاله تلاش شده مبانی فقهی حرمت پولشویی و مجازات آن از دیدگاه امام خمینی مورد بررسی قرار گیرد.

«روش شناسی ارتباطات تعاملی و تعارضی گزاره‌های اخلاقی و حقوقی بر اساس سیره عملی و نظری امام خمینی(ره)»، سیدصادق موسوی و مهدی ملائی: تأثیر متقابل اخلاق و حقوق بر یکدیگر از مباحث مهمی است که از دیرباز محل اختلاف علمای حقوق و اخلاق بوده است. در این میان بررسی سیره نظری و عملی امام خمینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا ایشان به عنوان یک فقیه و عارف بزرگ، صاحب آرای ارزشمندی در زمینه حقوق و اخلاق هستند.

با مطالعه سیر تحول مکاتب حقوقی و اخلاقی چند سؤال مهم مطرح می‌شود. مهم‌ترین مسئله روش شناسی تحلیلِ موضوع است. این روش بسان نقشه‌ای است که ما را جهت یافتن پاسخ صحیح یاری می‌دهد. مطابق فرضیه مقاله حاضر، نخست باید با توجه به دیدگاه و روش امام درخصوص تقسیم علوم، به فهم دقیق و مشترکی از اخلاق و حقوق و جایگاه آن‌ها دست یافته و تحلیل مناسبی از سیره بنیان‌گذار نظام حقوقی مربوطه ارائه دهیم. در وهله دوم ضروری است با توسل به علم منطق و ارتباطات چهارگانه، صور مختلف ارتباطی را ترسیم نموده و بر اساس آن حکم حالات تعارض را بیابیم. در پایان نیز برای ملموس شدن موضوع، به مثال‌هایی از حقوق ایران بسنده می‌شود.

همچنین، «اشتراکات فلسفی ملاصدرا و امام خمینی(ره) در اثبات اثر پذیری نفس از باور دینی» به قلم نفیسه ساطع و مریم رفیعا و «کنکاشی در اخلاق عرفانی امام خمینی(ره)» نوشته مجید ملایوسفی و صفورا چگینی، از دیگر مقالات این شماره می‌باشد.

فصلنامه علمی – پژوهشی «متین» به صاحب امتیازی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، به مدیرمسئولی مجید انصاری و سردبیری سیدمحمد موسوی بجنوردی به قیمت: ۱۰۰۰۰ ریال منتشر می‌گردد.