شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
یک عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم می‌گوید: اگر نهادهای مربوطه تشخیص بدهند تجمع عده‌ای از مردم در مکانی ضرر دارد و یا خوف ضرر است، در این‌جا فقه تابع نظر کارشناسان است. تجمع چه برای فیلم، چه برای بازی و یا زیارت و نمازجماعت باشد صحیح نیست و این یک بحث روشن در فقه است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست در پاسخ به این سوال که اگر شورای تامین بر اساس نظر کارشناسان حکمی را صادر کرد و اجتماعات حتی در نمازهای جماعت و زیارت اماکن مقدسه را به دلیل خطرات موجود (مانند شیوع ویروس کرونا) ممنوع اعلام کرد، آیا فقه پذیرای نظر متخصصان است، به ایسنا گفت: اگر نهادهای مربوطه مثل شورای تامین شهر بر اساس نظر کارشناسان امین تشخیص بدهند که تجمع عده‌ای از مردم در یک مکان ضرر دارد و یا خوف ضرر است، بله در این‌جا از نظر فقه و این‌که باید دفع ضرر محتمل کرد فقه تابع نظر کارشناسان است. اما این امر باید یک امر معتنابه (مورد اعتنا) باشد.
او ادامه داد: مواقعی فردی سردرد و یا سرماخوردگی ساده‌ای دارد. اما زمانی ویروسی شایع میشود که از نظر کارشناسان آن ویروس خطراتی را برای جامعه در پی دارد. فقه در این‌جا می‌گوید باید از حضور در مکان‌هایی که از نظر کارشناسان تایید شده است پرهیز کرد و حتی اگر فردی سفری داشته باشد و باعث ترویج این ویروس شود سفر او دارای ضرر بوده، حتی نماز او در این سفر شکسته نیست، چرا که می‌تواند برای افراد ضرر داشته باشد.
این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تاکید بر این موضوع که اگر این تصمیم بر اساس نظر کارشناسان مربوطه باشد که قاعدتا همین امر است، گفت: تجمع چه برای دیدن فیلم و چه برای دیدن بازی و یا زیارت و نماز جماعت باشد درست نیست. برخی در این بین شبهه‌ای را مطرح میکنند که ما برای دعا و درخواست از خدا و یا زیارت برای شفا در این مکان‌ها جمع می‌شویم، این امر درست است، اما معنای آن این نیست که ریسک و خطری را بپذیریم؛ مثل این است که سقفی در حال فروریختن است و ما بگوییم در زیر آن سقف جمع شده‌ایم برای دعا.
علیدوست ادامه داد: همه در مکان‌های مقدس نیت دینی دارند و برای شفای روح و جسم می‌آیند. اما در مسائل فقهی وارد شده که اگر فردی مریضی واگیردار دارد حق ندارد در مکان‌های عمومی حاضر شود و باید در خانه بماند و متوسل شود. این یک بحث روشن در فقه است و جای شک و شبهه‌ای باقی نمی‌گذارد، اما متاسفانه بعضا در مواردی مسائل غیرعلمی و غیرکارشناسی از نظر فقهی در این‌گونه موارد وارد میشود.
او با طرح این موضوع که گاهی برخی از افراد که منتظر فرصت هستند تا به نهادهای مذهبی و یا تفکرات مذهبی حمله کنند این‌گونه موارد را در دستور کار خود قرار می‌دهند، گفت: این مسئله حکم فقهی‌اش مشخص است و این هم درست نیست که ما بخواهیم از این موضوع در جهت تخریب تفکرات مذهبی بهره ببریم، در مجموع برای هر فعالیتی باید از نظر کارشناسان و متخصصان همان حوزه بهره ببریم. ضمن احترام به مکان‌ها و نهادهای مقدس اما رعایت مسائل بهداشتی بحث دیگری است.
این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه با اشاره به موضوع دیگری مبنی بر مسئولیت مدنی افراد در قبال یکدیگر، گفت: اگر فردی بداند که ویروس دارد و به آن مبتلا است در مواجهه با کسی که نمی‌داند این شخص به این ویروس مبتلا است و او در آن مکانی که سایر افراد حضور دارند وارد شود و آن ویروس را به سایرین منتقل کند با فرض بر این‌که فرد می‌داند ویروس دارد و ویروس او قابل انتقال است قتل عمد انجام داده است و حکم او تا حد قصاص پیش می‌رود. کسی حق ندارد وقتی ویروس او ممکن است برای برخی کشنده باشد عامدانه در بین سایر افراد جامعه حضور یابد و این ویروس را منتقل کند. گاهی فردی نمی‌داند به این ویروس مبتلاست و سندیت هم برای آن ندارد. اگر کسی نداند مبتلاست بحث این مسئله جداست؛ این فرد را نمی‌توانید ضامن کارش بدانید، اما در بحثی که فرد می‌داند ضامن کار خودش است. ان‌شاءالله که این امر پیش نیاید.
علیدوست متذکر شد: ما تقاضا داریم وقتی تخصص فقهی و یا حقوقی موضوعی را ندارید در آن وارد نشوید و این مسئله را همچون مسائل بهداشتی بر عهده کارشناسان امر بگذارید. ما نمی‌دانیم ویروس چگونه است و چگونه منتقل میشود. بر همین اساس باید از نظر کارشناسان و پزشکان بهره ببریم. در امر فقهی و حقوقی نیز همین است. نباید وقتی تخصص موضوعی را نداریم در آن وارد شویم.
حکم فقهی و حقوقی انتقال ویروس کرونا به دیگران
همچنین، حجت‌الاسلام والمسلمین علی محمدی جورکویه نسبت به حکم فقهی و حقوقی انتقال ویروس کرونا به دیگران، به حوزه گفت: فردی که چه با کسب و کار خود و چه با برپایی نماز جماعت و یا هر اجتماع دیگری منجر به انتقال ویروس کرونا به دیگران شده است، حکم معاونت در این عمل را دارد.
وی افزود: اگر این کار عمدی باشد، مجازات معاونت برای فرد مطرح میشود و معاون مشمول پرداخت دیه نمی‌‌شود، چرا که افراد به اجبار در این اجتماعات شرکت نکرده اند؛ بلکه خود این افراد حکم مباشر را دارند.
عضو انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم ادامه داد: اگر دیه‌‌ای باید پرداخت شود، باید مباشر، یعنی کسی که این ویروس را به دیگران منتقل کرده باید آن را بپردازد و این کار صورت شبه عمدی دارد، اما برای معاون نهایتا حکم تعزیر صادر میشود.
محمدی ادامه داد: کسی که مردم را به اجتماعی دعوت می‌‌کند، به زور این کار را نکرده، بلکه از مصادیق معاونت تشویق، تسهیل و تهیه وسائل و مسائلی از این قبیل است که قانونگذار بیان کرده به طرق دیگر. این موارد در حد معاونت است و استناد به این افراد برای پرداخت دیه ضعیف است.
وی اضافه کرد: اگر شخصی که این ویروس را دارد، بخواهد عمدا دیگری را مبتلا کند، بحث قصاص پیش می‌‌آید، اما چون معمولا غیرعمد این اتفاق می‌‌افتد، دیه آن به عهده مباشر است.
عضو انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم ابراز کرد: در زمینه ایدز دادگاه‌ها حکم صادر میکنند، چرا که کشنده است، اما درباره ویروس کرونا که کشنده نیست، دادگاه‌ها اصل طرح بحث را نمی‌‌پذیرند و طبیعتا این بحث منتفی است.
محمدی جورکویه خاطرنشان کرد: این مباحث از نظر فقهی و حقوقی مطرح است، اما از نظر اخلاقی افراد مکلف هستند که از حضور در این اجتماعات پرهیز کنند که بحث آن از بعد حقوقی جدا است.
