شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: اگر مدیریت حوزه و یا دفتر تبلیغات چگونگی رونق تولید را به عنوان تکلیف و وظیفه تبیین کنند و به صورت یک متن در اختیار طلاب جوان برای تبلیغ شعار سال به شهرستان‌ها و روستاها قرار گیرد قطعاً کمک بزرگی به تحقق شعار سال خواهد کرد.
اختصاصی شبکه اجتهاد: «در فقه اسلامی چند مسئله وجود دارد که با رعایت آن می‌توانیم تولید داخلی را رونق دهیم از جمله استقلال جامعه اسلامی، عزت، قاعده نفی سبیل و …، وقتی جامعه اسلامی دارای تکنولوژی، صنعت و به عبارتی مستقل باشد، تحت سلطه استعمارگران قرار نمی‌گیرد و درنهایت موجب پیشرفت در همه زمینه‌ها به‌ویژه مسئله اقتصادی می‌شود». حجت‌الاسلام دکتر غلامرضا مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در گفتگوی اختصاصی با شبکه اجتهاد، به واکاوی نقش دانش فقه و حوزه‌های علمیه در تحقق شعار امسال پرداخت. استاد تمام دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق معتقد است برای رونق تولید باید روحانیون و طلاب جوان با بسیجی سازمان یافته، به تبلیغ در این حوزه بپردازند. ادامه گفتگوی شبکه اجتهاد با این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از نگاه شما می‌گذرد:
اجتهاد: آیا دانش فقه به طور مشخص می‌تواند تأثیری در تحقق شعار امسال داشته باشد؟
مصباحی مقدم: رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزی خود در سال ۱۳۹۸، با نام‌گذاری سال جاری به عنوان «رونق تولید»، مشکل اساسی و فوری کشور را همچنان «مشکل اقتصادی» دانستند و فرمودند: «مشکل عمده‌ی کشور، مشکل اقتصادی و مسئله‌ی معیشت قشرهای ضعیف است که بخشی از این مشکل، ناشی از تحریم‌های اروپا و آمریکا است و بخش دیگرِ آن به نقایص درونی و ضعف‌های مدیریتی بازمی‌گردد»؛ اما دانش فقه و حوزه قطعاً می‌تواند در رونق تولید اثرگذار باشد.
اجتهاد: چگونه می‌تواند اثرگذار باشد؟
مصباحی مقدم: سال پیش‌رو سال رونق تولید است و تولید به معنای تهیه نیازمندی‌های مسلمانان است، اما این تولید بسته به شرایط حکومت مسلمانان، واجب و یا مستحب است و در هر دو صورت، موضوع فقه و دانش فقه است. از این جهت حتماً فقه متولی ارائه رهنمود در مورد تولید است.
اما رونق تولید به معنای رونق کسب‌وکار و تأمین هر چه بیشتر نیازمندی‌ها است. این رونق تولید در شرایطی که جامعه با خطوط تولید نیازمندی‌هایش را در حد ضروری برطرف کند مستحب است اما در شرایطی مثل شرایط کشور ما، رونق تولید واجب است؛ چون اگر در این شرایط تولید نکنیم مجبور به واردات هستیم و واردات نیز برای کشور ما که در یک شرایط دشواری به سر می‌برد و با تحریم مواجه است، امری ضروری است.
در اینجا یک پرسش مطرح می‌شود و آن اینکه آیا رونق تولید برای افراد جامعه ما واجب کفائی است یا واجب عینی؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت: در مورد مشاغلی که مهارت آن‌ها ویژه است و هر کسی نمی‌تواند این مهارت را ارائه کند این‌گونه مشاغل واجب عینی است و اما مشاغلی که مهارت ویژه نمی‌خواهد واجب کفائی می‌شود؛ بنابراین باز هم موضوع فقه و پاسخگویی فقهی به نیاز امروز مطرح است.
اجتهاد: آیا دانش فقه در عرصه برنامه‌ریزی اقتصادی می‌تواند کاری انجام دهد یا آنکه تأثیرگذاری‌اش محدود به حوزه داوری شرعی در رابطه با موضوعات و بیان احکام خمسه است؟
مصباحی مقدم: نکته دیگر در دانش فقه، برنامه‌ریزی اقتصادی است. در رابطه با اینکه آیا فقه در عرصه برنامه‌ریزی اقتصادی می‌تواند ورود کند یا نه؟ پاسخ مثبت است. اگرچه برنامه‌ریزی به‌خودی‌خود یک امری عقلایی است که هم دین از او حمایت می‌کند و هم دانش فقه، آن را پشتیبانی می‌کند اما گاهی مانند دوره حضرت یوسف (ع) برای پیشگیری از وقوع اضطرار، امری واجب و ضروری می‌شود. اکنون شرایط کشور ما در شرایط اضطرار است. از این جهت، هم برنامه‌ریزی، امری عقلایی است و هم فقه آن را لازم و واجب می‌داند.
در فقه اسلامی چند مسئله وجود دارد که با رعایت آن می‌توانیم تولید داخلی را رونق دهیم. از جمله استقلال جامعه اسلامی، عزت، قاعده نفی سبیل و …، وقتی جامعه اسلامی دارای تکنولوژی، صنعت و به عبارتی مستقل باشد، تحت سلطه استعمارگران قرار نمی‌گیرد و درنهایت موجب پیشرفت در همه زمینه‌ها به‌ویژه مسئله اقتصادی می‌شود.
اجتهاد: آیا تحقق شعار امسال، ارتباطی با حوزه و روحانیت پیدا می‌کند؟
مصباحی مقدم: رهبر معظم انقلاب با ارائه شعار سال ۹۸ به عنوان رونق تولید، فرمودند رونق تولید هم وظیفه دولت و هم آحاد ملت است و چون این وظیفه از سوی رهبر معظم انقلاب اعلام شده است قطعاً متوجه حوزه و روحانیت نیز است، روحانیت و حوزه باید شعار امسال را در دستور کار خود قرار دهند.
تأثیرگذاری حوزه و روحانیت خصوصاً در سفرهای تبلیغی که به شهرها و روستا دارند بسیار زیاد است و باید این ضرورت دست یافتن به شعار سال را در دستور کار خود قرار دهند.
اگر مدیریت حوزه و یا دفتر تبلیغات چگونگی رونق تولید را به عنوان تکلیف و وظیفه تبیین و به صورت یک متن در اختیار طلاب جوان قرار دهند و آن‌ها را برای تبلیغ شعار سال به شهرستان‌ها و روستاها اعزام کنند قطعاً کمک بزرگی به تحقق شعار سال خواهد بود؛ چون بخش اعظم نیازمندی‌های ما در روستاها و شهرهای کوچک تحقق پیدا می‌کند.
اجتهاد: به نظر شما رونق تولید، تنها با در اختیار گذاشتن متن برای طلاب، محقق می‌شود؟
مصباحی مقدم: قطعاً نه. باید بسیجی سازمان یافته صورت گیرد. اگر این اتفاق بیفتد که روحانیون و طلاب هم در شهرها و هم در روستاها موضوع بحث و گفتگوی خود را در مدارس و مساجد موضوع شعار سال قرار دهند و راه‌های دنبال کردن این شعار را تبیین کنند و توضیح دهند کمک بزرگی برای تحقق شعار سال که همان رونق تولید است، خواهد بود. البته دولت در اینجا وظیفه‌ای دارد که آن وظیفه برنامه‌ریزی به صورت کلان و رفع موانع و تسهیل کسب‌وکار است.
