شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
نظام آفرینش برمدار اسباب و مسبّبات است و اراده خدا نیز از مجرای همین نظام آفرینش محقق می‌شود. طبعاً معجزات، استثناست و جز در مواردی که حکمت الهی اقتضا کند، صورت نمی‌گیرد و گرنه خانه کعبه توسط سپاه یزید ویران نمی‌شد و ائمه با زهر مسموم نمی‌شدند و زائران حرم امام هشتم (ع) در انفجار حرم تکه‌تکه نمی‌شدند.
اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام محمد الهی خراسانی، محقق، مدرس و مدیر مدرسه علمیه حضرت مهدی (عج) حوزه علمیه مشهد در یادداشتی به پنج پرسش درباره کرونا و اجتماعات مذهبی پاسخ داده است.
پرسش اول: وقتی مردم در خیابان‌ها رفت و آمد می‌کنند، سوار مترو و اتوبوس می‌شوند، بازارها و مجتمع‌های تجاری هنوز شلوغ است، آیا در این شرایط فقط اجتماعات مذهبی مشکل دارد؟
پاسخ: اولاً بسیاری از این رفت و آمدها در خیابان‌ها و بازارها غیرضروری است و این‌ها نیز باید در شرایط فعلی کنسل شود.
ثانیاً باید میان رفت و آمد ضروری و برنامه‌های غیرضروری تفاوت گذاشت. بسیاری از مردم به خاطر شغل یا کار آن روز، ناچارند از خانه بیرون بیایند در حالی که برپایی اجتماعات مذهبی حتی در شرایط نامساعد هیچ ضرورتی ندارد.
ثالثاً توصیه به خودداری از تشکیل اجتماعات و برپایی مجالس، با هدف محدود کردن چرخه انتقال ویروس در جامعه انجام می‌شود، همچنان که مدارس و دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه با همین هدف تعطیل شده است و امکان خانه‌نشین کردن همه مردم عملاً وجود ندارد.
به همین دلایل، توصیه صاحب‌نظران و دست‌اندرکاران مقابله با کرونا، خودداری از برپایی هرگونه اجتماع غیرضروری است.
پرسش دوم: اگر پیش‌بینی‌های لازم بهداشتی در اجتماعات و مجالس مذهبی تدارک دیده شود، برگزاری آن چه مشکلی دارد؟
پاسخ: اولاً با توجه به محدودیت امکاناتی از قبیل تب‌سنج یا ژل ضدعفونی کننده دست برای همه جلسات، هیچ تضمینی برای رعایت همه جوانب بهداشتی توسط برگزارکنندگان وجود ندارد.
ثانیاً حتی با وجود پیش‌بینی‌های لازم از جهت بهداشتی، هیچ تضمینی برای شناسایی همه افراد بیمار حاضر در مجلس با توجه به پنهان بودن علائم تا دو هفته وجود ندارد.
ثالثاً بر فرض تشخیص افراد مشکوک و امکان جلوگیری از حضور آن‌ها، هیچ تضمینی برای جلوگیری از ترشحات دهانی افرادی که بیمار نیستند ولی ناقل هستند وجود ندارد.
به همین دلایل متخصصین اجماع دارند که تشکیل اجتماعات، احتمال سرایت کرونا را که قدرت سرایت بسیار بالاتری نسبت به بیماری‌های مشابه دارد به‌شدت افزایش می‌دهد. پس خوف ضرر، قطعی است و با خوف ضرر، روزه واجب هم حرام می‌شود چه رسد به کار مستحب.
پرسش سوم: چرا نسبت به اجتماعات مذهبی حساسیت بیشتری وجود دارد؟ بسیاری از اجتماعات هنوز فعال است! این اجتماعات اشکالی ندارد؟
پاسخ: اولاً ما دغدغه تکلیف شرعی و اخلاقی‌مان را داریم، به‌ویژه وقتی پای جان انسان‌ها در میان است و بسیاری از افراد شاید چنین دغدغه‌ای نداشته باشند.
ثانیاً متدینین باید الگوی دیگران باشند، نه اینکه با کار غلط آنان همراهی کنند.
ثالثاً این رفتارها به‌پای دین و دینداران و مسجدی‌ها و هیئتی‌ها نوشته می‌شود و وسیله‌ای برای هجمه به مقدسات و شعائر دینی است، در حالی که کار دیگران به‌پای خودشان نوشته می‌شود.
به همین دلایل، اگر اجتماعات مذهبی توسط خود متدینین در شرایط فعلی لغو شود و شعائر مذهبی به محیط خانه و خانواده منتقل شود، قطعاً به‌سلامت جسمی و هم به باورهای دینی جامعه کمک می‌کند.
پرسش چهارم: آیا اینکه می‌خواهند همه شعائر دینی تعطیل شود، مشکوک نیست؟ اگر انجام شود، دیگر چه چیزی برایمان می‌ماند؟
پاسخ: اولاً شیوع بیماری و گرفتاری‌ها و خسارت‌های ناشی از آن یک بحث است و استفاده دشمنان و بدخواهان از این شرایط، بحثی دیگر است. ما که نمی‌توانیم به خاطر دسیسه‌های دشمن، دست از مقابله با این بیماری فراگیر برداریم.
ثانیاً قرار نیست شعائر مذهبی را تعطیل کنیم. توصیه بزرگان از جمله بیانیه علمای مشهد این است که این شعائر را در فضای خانه و خانواده پررنگ کنیم. نماز جماعت، دعا، توسل، روضه، جشن، همگی در محیط خانه نیز قابل انجام است. فقط اندکی همت و خلاقیت می‌خواهد.
ثالثاً یادمان باشد اگر همگی به قطع چرخه انتقال ویروس کمک کنیم، به اذعان متخصصان این شرایط خاص حداکثر یک ماه زمان می‌برد و پس از آن شرایط به‌تدریج به حالت عادی برمی‌گردد و دوباره می‌توان با همان شور و بلکه بیشتر و بهتر، مجالس مذهبی را برگزار نمود.
پرسش پنجم: مگر مجلس اهل‌بیت (ع) با جاهای دیگر قابل قیاس است؟ آیا مجلس اهل‌بیت (ع) خودش شفاخانه نیست؟
پاسخ: اولاً روشن است که مجالس شادی و عزای اهل‌بیت (ع)، دارای فضائل و برکاتی است که قابل‌انکار نیست و به همین خاطر توصیه می‌شود در شرایط فعلی، این مجالس را در محیط خانه و خانواده بر پا کنیم تا از فضائل و برکات آن محروم نشویم.
ثانیاً در آیات و روایات تأکید شده است که نظام آفرینش برمدار اسباب و مسبّبات است و اراده خدا نیز از مجرای همین نظام آفرینش محقق می‌شود. طبعاً معجزات، استثناست و جز در مواردی که حکمت الهی اقتضا کند، صورت نمی‌گیرد و گرنه خانه کعبه توسط سپاه یزید ویران نمی‌شد و ائمه با زهر مسموم نمی‌شدند و زائران حرم امام هشتم (ع) در انفجار حرم تکه‌تکه نمی‌شدند.
ثالثاً قرار نیست دعا و توسل، جای دارو و درمان را بگیرد. همچنان که اهل‌بیت (ع) در عین سفارش به ذکر و دعا، بر مراقبت از سلامت بدن و مراجعه به طبیبان هنگام بیماری تأکید کرده‌اند. در روایت است اگر کسی بیماری خود را از طبیبان پنهان کرد، به بدن خویش خیانت کرده است.
به همین دلایل، نمی‌توانیم به بهانه توسل به اهل‌بیت (ع) و با استناد به معجزات مجالس اهل‌بیت (ع)، نسبت به‌سلامت خود و سایر دوستان اهل‌بیت (ع)، سهل‌انگاری کنیم.
