کسوف یا خورشیدگرفتگی جزئی پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی

اختصاصی شبکه اجتهاد: در چهارچوب سنّت‌های تکوینیِ جاری به قدرتِ الهی، إن‌شاءالله، پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی، در بخش‌هایی از قارّۀ آسیا، خورشیدگرفتگی (کسوف) حلقوی رخ می‌دهد که در ایران و عراق و کشورهای اطراف، به‌صورت خورشیدگرفتگی جزئی قابل رؤیت است و «نماز آیات واجب می‌شود».

در ایران، گرفتگی هنگامی آغاز می‌شود که خورشید زیر افق است؛ از این‌رو، هنگام طلوع خورشید در هر یک از مناطق ایران، خورشید گرفتگی دارد و تا دقایقی پس از طلوع نیز، گرفتگی بیشتر می‌شود تا به اوج گرفتگی برسد. البتّه، میزان گرفتگی جزئی خورشید در مناطق گوناگون، متفاوت است؛ چنان‌که در جنوب کشور، بیشتر و در مناطق شمال‌غرب، کمتر است؛ برای نمونه، یکی از مناطق با بیشترین گرفتگی، جزیرۀ کیش است که خورشیدِ گرفته در ساعت ۶:۴۰ طلوع می‌کند و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۷:۰۸ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد و حدّاکثر ۸۵.۲% از سطح خورشید می‌گیرد و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۸:۲۳ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.

یکی از مناطق با کمترین گرفتگی نیز، شهر مرزی بازرگان است که خورشیدِ گرفته در ساعت ۷:۵۰ طلوع می‌کند و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۷:۵۴ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد و حدّاکثر ۲۲.۱۵% از سطح خورشید می‌گیرد و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۸:۲۰ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.

همچنین میزان گرفتگی برای دو شهر مذهبی مشهد و قم، چنین است:

در مشهد، خورشیدِ گرفته در ساعت ۶:۴۱ طلوع می‌کند و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۷:۱۷ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد و حدّاکثر ۴۸.۶۶% از سطح خورشید می‌گیرد و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۸:۲۹ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.

در قم نیز، خورشیدِ گرفته در ساعت ۷:۱۱ طلوع می‌کند و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۷:۱۶ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد و حدّاکثر ۶۳.۷۱% از سطح خورشید می‌گیرد و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۸:۲۲ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.

به این ترتیب، پایان گرفتگی نیز، در مناطق گوناگون، متفاوت است؛ امّا طبق بررسی‌ها، کمترین زمان آن، ساعت ۸:۱۹ (در مناطق غرب و جنوب غرب) و بیشترین زمان آن، ساعت ۸:۳۴ (در مناطق جنوب شرقی) است؛ بنابراین، کسانی که زمان دقیق پایان گرفتگی در محلّ سکونت خویش را می‌دانند، از طلوع خورشید تا زمان پایان گرفتگی فرصت دارند نماز آیات را به‌جا آورند و کسانی که زمان دقیق پایان گرفتگی در منطقۀ خویش را نمی‌دانند، بهتر است احتیاط کنند و از طلوع خورشید تا ساعت ۸:۱۹ نماز آیات را به‌جا آورند.

محاسبات علمی و زمان‌های به‌دست‌آمده، با دقّتِ «دقیقه» مفیدِ اطمینان است؛ ولی بهتر است برای اداء نماز آیات، نسبت به دقایقی پس از طلوع خورشید و پیش از پایان خورشیدگرفتگی، رعایت احتیاط ترک نشود.

همچنین، با توجّه به اختلاف فتاوای مراجع عظام تقلید دربارهٔ زمان اداء و قضاء نماز آیات (و اینکه برخی از آنان، احتیاط واجب کرده‌اند که تا پیش از بازشدن گرفتگی، نماز آیات اداءً خوانده‌شود و پس از آغاز بازشدن و پیش از پایان گرفتِ جزئی، بدون نیّت اداء و قضاء خوانده‌شود و پس از آن، قضاءً خوانده‌شود)، سفارش می‌شود پس از رجوع به رسالهٔ مرجع تقلید خویش و با توجّه به زمان‌های گرفتگی (که در بالا گفته‌شد)، به وظیفهٔ شرعی خویش عمل کنید. / محسن فصاحت