شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اقامه عزای سیدالشهداء (ع) در ماه محرم از جمله مهم‌ترین شعائر دینی است که هرگز نباید فراموش شود؛ اما کرونا، محرم ۱۴۰۰ را کاملاً متفاوت کرده تا جایی که فضای کشورمان را تحت تأثیر قرار داده و شرایط را بحرانی کرده است. سؤال این است با فرا رسیدن ماه محرم و با توجه به ادامه وضعیت هشدار نسبت به شیوع کرونا و تأکید متخصصین بهداشتی به پرهیز از برپایی تجمّعات، وظیفه مؤمنین و ارادتمندان به آن حضرت نسبت به اقامه عزا و سوگواری این ایام چیست؟
اختصاصی شبکه اجتهاد: شیوع ویروس کرونا نتوانسته ذره‌ای خلل در ارادت دلباختگان اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) در برگزاری آیین عزاداری ایجاد کند. عملی که با توجه به شرایط زمان، موجب تقویت یاد و نام اهل‌بیت (ع) و خاصه حضرت سیدالشهدا (ع) می‌شود و ضامن بقای شریعت مقدس است و از اعظم شعائر الهی و از افضل قربات به‌شمار می‌رود.
سال گذشته همگان مشاهده کردند اکثریت قریب به اتفاق هیئت‌های عزاداری در کنار مساجد و تکایا از معدود اماکنی بودند که تمامی پروتکل‌های بهداشتی اعلام شده از سوی وزارت بهداشت و درمان کشور در آن‌ها رعایت می‌شد که این خود بیانگر نظم‌پذیری و نمایش شور توأم با شعور حسینی از سوی عاشقان حضرت اباعبدالله (ع) بود.
این آیین علاوه بر آنکه تجلی ارادت به اهل‌بیت (ع) است در حال حاضر به آزمون بزرگی برای عزادارن نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی در این ایام تبدیل شده است و انتظار می‌رود سوگواران حسینی در عزاداری محرم در این آزمون سربلند بیرون آیند و اجازه ندهند به‌واسطه برگزاری این مراسم شاهد شیوع بیشتر بیماری کرونا در جامعه باشیم.
امام حسین (ع) که می‌فرماید: «من برای اصلاح امت و جدم و امربه‌معروف و نهی از منکر به پا خواستم»؛ یعنی امروز، امربه‌معروف توصیه به ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی در عزاداری‌هاست و نهی از منکر یعنی کاری نکنیم که باعث وهن و تمسخر مذهب شیعه و شعائر اسلامی شویم.
مع‌الأسف روز گذشته تصاویری از چند هیات معروف مشهد، تهران و قم در فضای مجازی منتشر شد که بدون کوچک‌ترین توجهی به جولان مرگبار کرونا؛ چند صد نفر برهنه و شوریده‌حال، در کنار هم و بدون توجه به فاصله‌گذاری اجتماعی و حتی یک عدد ماسک، مشغول عزاداری هستند!
در این بین برخی از رسانه‌ها و اشخاص در فضای رسانه و شبکه‌های اجتماعی، با نقد این‌گونه رفتارهای معدود، تلاش گسترده‌ای برای دامن زدن به دوگانه کاذب «سلامت-عزاداری» آغاز کردند تا وانمود کنند برگزاری مراسم عزاداری، می‌تواند عامل گسترش بیماری کرونا باشد و با فضاسازی‌های رسانه‌ای، عزاداران و به‌تبع آن، دین‌داران و نظام دینی را مورد هجمه قرار دهند؛ اما همچنان که مراجع عظام تقلید تأکید کردند، هم عزای حسینی باید اقامه شود و هم سلامت مردم باید حفظ شود. در ادامه این نوشتار به ارائه نظرات مراجع عظام تقلید درباره عزاداری ماه محرم امسال خواهیم پرداخت:
نظر مراجع تقلید درباره برگزاری عزاداری‌های محرم در شرایط کرونا
رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای صبح امروز در سخنانی، مجالس عزای حضرت سیدالشهداء (ع) را مایه برکت و جلب رحمت الهی دانستند و گفتند: مجالس عزای حسینی و عاشورا مایه‌ی برکت و رحمت الهی است. مایه توجه برکات الهی به کشور و ملّت است. ما به این مجالس احتیاج داریم، باید باشد این مجالس منتها با کمال دقت و شدّت بایستی مراعات این شیوه‌نامه‌ها بشود. واقعاً هم مسئولینی که مجالس را ترتیب می‌دهند، هم آقایان منبری‌ها و وعّاظ یا مداحانی که مجلس را اداره می‌کنند، هم آحاد مردمی که در این مجالس شرکت می‌کنند بایستی ملاحظه کنند، با دقت شیوه‌نامه‌ها رعایت بشود، فاصله‌ها رعایت بشود. نگذارند که این مجالس خدای نکرده وسیله‌ی شیوع بشود تا مخالفین، دشمنان بتوانند این مجالس را طعن کنند، بگویند مجالس حسینی موجب شیوع شد، این را نباید بگذارید یک چنین اتفاقی بیفتد. رعایت بشود در این مجالس، به دقت بایستی رعایت بشود.
همچنین معظم‌له چندی قبل درباره‌ی عزاداری ماه محرم تأکید کرده بودند: همه‌ی سوگواران حسینی، هیئت‌ها و مداحان موظفند به هرچه ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام می‌کند، عمل کنند زیرا موضوع بسیار مهم است. در عزاداری‌ها معیار آن چیزی است که ستاد ملی کرونا اعلام می‌کند. بنده هر چه آن‌ها لازم بدانند مراعات خواهم کرد. توصیه و تأکید من به همه عزاداران، هیئات، منبری‌ها و مداحان نیز این است که ضوابط ستاد ملی کرونا باید رعایت شود، چرا که اگر همین مقدار مراقبت و کنترل هم سست شود، فاجعه‌ای بزرگ پدید خواهد آمد.
کانال رسمی استفتائات دفتر آیت‌الله خامنه‌ای نیز در جدیدترین استفتاء خود مبنی بر این که «حکم حضور در مجلس عزاداری سالار شهیدان (علیه‌السلام) در ایام کرونا چیست؟» آورد: «حضور در مجلس عزاداری با رعایت نکات و دستورالعمل‌های بهداشتی، اشکال ندارد بلکه از بهترین کارها و جزء مستحبات مؤکّد است.»
آیت‌الله سید علی سیستانی به پرسشی درباره مراسم محرم و عزاداری حضرت اباعبدالله (علیه‌السلام) در ایام کرونا پاسخ داده که به‌تازکی متن ترجمه متن استفتاء بر روی پایگاه دفتر ایشان قرار گرفته است.
سؤال: مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله سیستانی (مُدّ ظلّه). السلام علیکم و رحمه الله و برکاته. با نزدیک شدن به ماه محرم الحرام و فرا رسیدن سالروز فاجعه کربلا و با توجه به ادامه وبای کرونا و تأکید مسئولان ذی‌ربط بر ضرورت پرهیز از برپایی تجمّعات بزرگ، به‌خصوص در فضاهای سرپوشیده، بسیاری از مؤمنین که تمایل بسیاری به ادامه برپایی مراسم معمول عزاداری دارند، از آنچه سزاوار است نسبت به برگزاری مراسم سوگواری حضرت سیدالشهداء (صلوات‌الله‌علیه) و خاندان و یاران آن حضرت (علیهم‌السلام) انجام دهند سؤال می‌کنند. مستدعی است در این زمینه راهنمایی فرمایید. با تشکر فراوان.
پاسخ: بسم‌الله الرحمن الرحیم. السلام علی الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین و رحمه الله و برکاته.
برای ابراز غم و اندوه در این مناسبت دردناک و اظهار همدردی با پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) و خاندان پاک آن حضرت در این مصیبت بزرگی که به اسلام و مسلمانان وارد شده است، راه‌های مختلفی وجود دارد؛ که از جمله، موارد زیر است:
۱ـ افزایش قابل توجه در پخش مستقیم مجالس حضرت اباعبدالله (علیه‌السلام) از طریق شبکه‌های تلویزیونی و فضاهای اینترنتی؛ برای این منظور شایسته است که مراکز و مؤسسات دینی و فرهنگی، با خطیبان برجسته و مدّاحان توانا هماهنگی به عمل آورند و نیز مؤمنان را تشویق کنند تا در خانه‌های خود و جاهایی مانند آن، به برنامه‌های سخنرانی و مداحی گوش فرا داده و از آن‌ها استفاده کنند.
۲ـ برگزاری مجالس خانگی در ساعت‌های معینی از شب یا روز؛ به‌گونه‌ای که تنها افراد خانواده و کسانی که با ایشان رفت‌وآمد دارند در آن حضور یابند و به برخی از برنامه‌های عزاداری، هر چند مجالسی که به‌صورت مستقیم از شبکه‌های ماهواره‌ای یا در فضاهای اینترنتی پخش می‌شود، گوش بسپارند.
اما در مجالس عمومی، باید همه ضوابط بهداشتی با دقت تمام رعایت گردد؛ بدین معنا که فاصله اجتماعی بین حاضران منظور شود و ماسک‌های بهداشتی و دیگر لوازم بازدارنده از گسترش ویروس کرونا مورد استفاده قرار گیرد.
در این مورد همچنین لازم است به تعداد مجاز حاضران برابر با ضوابطی که مقامات ذی‌ربط تعیین می‌کنند، اکتفا شود که البته این موضوع با توجه به برگزاری مراسم در فضاهای سرپوشیده یا باز و بسته به میزان گسترش ویروس در شهرهای مختلف، تفاوت دارد.
۳ـ پخش و توزیع پردامنه نمادهای عاشورایی و برافراشتن پرچم‌ها و قطعات سیاه رنگ در میدان‌ها و خیابان‌ها و کوچه‌ها و دیگر فضاهای عمومی، با رعایت عدم تعرض به حرمت اموال و املاک خصوصی و مانند آن و تبعیت از قوانین جاری در کشور. البته مناسب است که در این نمادها، بخش‌هایی از سخنان حضرت امام حسین (علیه‌السلام) در نهضت بزرگ اصلاح‌طلبانه آن حضرت و شاهکارهای اشعار و متون گفته‌شده پیرامون فاجعه کربلا آورده شود.
در زمینه خوراکی‌های مرسوم به این مناسبت، ضرورت دارد که شرایط بهداشتی لازم در تولید و توزیع آن‌ها مد نظر قرار گیرد؛ هر چند رعایت این مسائل موجب گردد که برای جلوگیری از شلوغی در زمان توزیع، تنها به تهیه غذای خشک و رساندن آن به خانه‌های مؤمنان بسنده شود.
خداوند همه را در راه احیای این مناسبت مهم و اقامه عزای سرور جوانان بهشتی (صلوات الله و سلامه علیه) برابر با شرایط موجود موفّق بفرماید؛ انه ولیُّ التوفیق.
آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی هم به‌تازگی در پاسخ به استفتایی درباره برگزاری مراسم عزای حضرت سیدالشهدا(ع) در ماه محرم در ایام کرونا، نظر خویش را بیان کردند. سؤال و پاسخ معظم له به این شرح است:
سؤال: با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا، وظیفه مؤمنین و ارادتمندان به ائمه معصومین علیهم‌السلام در ایام عزای محرم و نسبت به اقامه عزای حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام چیست؟
پاسخ: اقامه عزای اهل‌بیت عصمت علیهم‌السلام، خاصه حضرت سیدالشهدا (علیه افضل التحیه و الثناء) از شعائر الهی و أفضل قربات إلی الله و از اوجب واجبات و مایۀ حفظ و بقای تشیع و اسلام راستین عزیز است.
مردم عزیزمان با رعایت اموری که متخصصان برای جلوگیری از انتشار بیماری لازم می‌دانند و اجتناب دقیق از انجام کارهایی که در آن، احتمال عُقلایی مبتلا کردن یا مبتلا شدن به این بیماری وجود دارد، در اقامه باشکوه عزای آن حضرت و زنده نگه داشتن یاد و نام ایشان -به اَشکال و نحوه‌های مختلف- بکوشند و با تحصیل معرفت و اخلاص، موجبات رضایت حضرت ولیّ‌عصر (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) و بهره‌مندی از برکات فراوان توجه به ساحت حضرت اباعبدالله (علیه‌السلام) را فراهم آورند.
امید است که در ظل عنایات خداوند متعال و با توسل به حضرات معصومین (علیهم‌السلام) و تمسک به ایشان، مشکلات و گرفتاری‌های متعدد مردم برطرف گردد.
آیت‌الله حسین وحید خراسانی نیز در پاسخ به یک استفتاء جدید نظر خود را درباره برگزاری مراسم و اقامه عزاداری در ایام کرونا بیان داشته که متن آن بدین شرح است:
سؤال: وظیفه ما در ایام محرم الحرام نسبت به اقامه عزاء حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام و سایر مناسبات أهل بیت علیهم‌السلام با وجود این بیماری (کرونا) چیست؟
پاسخ: شعائر اهل‌بیت علیهم‌السلام و خصوصاً اقامه‌ی عزای حضرت سید الشهداء علیه‌السلام، نباید تعطیل شود، ولیکن با رعایت جهات بهداشتی و آنچه که متخصصین امر توصیه می‌کنند.
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در پاسخ به استفتایی درباره برگزاری مراسم عزای حضرت سیدالشهدا(ع) در ماه محرم در ایام کرونا، نظر خویش را بیان کرد. سؤالات و پاسخ‌های معظم له به این شرح است:
سؤال: آیا ستاد ملی مبارزه با کرونا به خاطر عدم مراعات موارد بهداشتی اعلام شده از جانب چند هیئت محدود، می‌تواند اقدام به تعطیلی همه هیئات و مراسم‌های مذهبی نماید؟
پاسخ: چنانچه بتواند آن هیئت‌ها را وادار به رعایت موازین بهداشتی کند حق ندارد هیچ هیئتی را تعطیل کند.
سؤال: در صورت امکان برگزاری مراسم‌های عزاداری حسینی در محیط‌های باز (غیر سرپوشیده)، آیا می‌توان از برگزاری مراسم‌های همراه با مراعات موارد بهداشتی اعلام شده در مکان‌های سرپوشیده جلوگیری کرد؟
پاسخ: در صورتی که رعایت شود، نباید تعطیل شود
سؤال: آیا شخصی که در حال حاضر کرونا دارد یا مشکوک به کرونا است جایز است در مراسم عزاداری شرکت کند؟
پاسخ: جایز نیست.
سؤال: آیا عمل به دستورات ابلاغی(مثل ماسک زدن، رعایت فاصله‌های اجتماعی و…) ستاد مبارزه با کرونا در مجالس امام حسین علیه‌السلام واجب است؟
پاسخ: آری، همه جا لازم است.
آیت‌الله سید محمدعلی علوی گرگانی نیز به سؤالی در خصوص عزاداری سیدالشهدا (ع) و یاران باوفایشان در ماه محرم پاسخ داد که متن پرسش و پاسخ به شرح زیر است:
سؤال: سلام علیکم. با توجه به گسترش ویروس منحوس کرونا وظیفه ما در ایام محرم الحرام نسبت به اقامه عزاء حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام چیست؟
پاسخ: بسمه تعالی. اقامه عزای سیدالشهداء علیه‌السلام در ماه محرم از جمله مهم‌ترین شعائر دینی است که هرگز نباید فراموش شود و در شرایط فعلی که ویروس کرونا گسترش یافته است، لازم است با سیاه پوشی و نصب پرچم‌های عزاداری و مراقبت نفس، مجالس عزاداری به روش‌های سنتی با رعایت نکات بهداشتی یا به طرق نوین و ابتکاری انجام شود.
آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی در خصوص عزاداری امام حسین (ع) و یاران باوفایشان در دوران کرونا نظر خود را اعلام داشت و گفت: درود بی‌پایان بر شهداء راه حق بالاخص شهداء دشت کربلا. ایام ماه محرم و صفر، ایام عزاداری است و حسینیان که قلوب آنان لبریز از مهر سالار شهیدان است این دو ماه را نمی‌توانند بدون عزاداری سپری کنند، بالاخص به فرموده حضرت امام (ره): «ما هر چه داریم از محرم و صفر داریم» و در عین حال سلامت فرد و جامعه نیز یکی از فرائض است که حفظ آن لازم است. مسئولان سلامت جامعه باید برنامه‌ریزی کنند که عزاداری انجام بگیرد و سلامت جامعه نیز محفوظ بماند. خداوند متعال این بلا را از سر بشریت برطرف فرماید.
آیت‌الله حسین نوری همدانی نیز در سخنانی درباره برگزاری مراسمات ایام عزاداری در شرایط کرونا بیان داشت: همان‌طور که امام خمینی (ره) فرمود: «ما هرچه داریم از محرم و صفراست»، ما عزاداری را در چارچوب اجرای دستورات مسئولان متدین و متعهد ستاد کرونا اقامه می‌کنیم و رعایت مسائل بهداشتی مثل فاصله‌گذاری و زدن ماسک و غیره با عزاداری قابل جمع است و متدینین باید برای حفظ سلامتی خود و دیگران به توصیه‌های متخصصان بهداشت و درمان ملزم باشند و انتشار و فعالیت در فضای مجازی نیز برای زنده نگه داشتن ایام عاشورا مؤثر خواهد بود.
خبر مرتبط؛ کلیک کنید: دانلود کتاب آزمون عزاداران؛ اقامه شعائر حسینی در دوران کرونا
خبر مرتبط؛ کلیک کنید: خرید کتاب آزمون عزاداران؛ اقامه شعائر حسینی در دوران کرونا (ویرایش جدید)
