شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد حوزه علمیه قم ابراز داشت: رویکرد آیت‌الله سیستانی در مسائل سیاسی و اجتماعی، رویکرد مردمی است و قائل به یکسری آزادی‌های مشروع فقهی برای مردم هم هست که جا دارد در یک همایش فقهی به آن پرداخته شود.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن غرویان استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگویی به بیان ابعاد شخصیتی آیت‌الله سیستانی پرداخت و اظهار داشت: آیت‌الله سیستانی از شاگردان زبده مرحوم آیت‌الله خویی هست که خود دارای مکتب فقهی است که امروزه به نام مکتب خویی شناخته می‌شود.
او ادامه داد: مرحوم خویی از نظر فقهی، اصولی، رجال و درایه و آشنایی با روایات اهل‌بیت(ع) جامع بود و به همین دلیل از روش ایشان به مکتب یاد می‌شود در حالی که در بین فقها و علما کمتر شخصیت‌هایی داریم که به حدی از فقاهت و علمیت برسند که در مورد آن‌ها تعبیر مکتب به کار رود.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به شاگردان مرحوم آیت‌الله خویی عنوان کرد: در بین شاگردان ایشان، اشخاص نشان‌دار و برجسته‌ای چون شهید صدر را می‌بینیم که خود دارای یک مکتب و دستگاه فقهی و اصولی خاص خود است.
آیت‌الله سیستانی فقه را با مسائل روز جهان تطبیق می‌دهد
او با بیان اینکه پایه‌های فقاهت سنتی ما، کتاب و سنت و تمسک به روایات اهل بیت و فهم دقیق آن‌ها متناسب با مسائل روز است، بیان داشت: ویژگی خاص آیت‌الله سیستانی این است که سعی می‌کند فقه را با مسائل روز جهان تطبیق دهد و این به روز بودن، از ویژگی‌های خاص ایشان است.
غرویان به نقل خاطره‌ای در زمینه دیدار با آیت‌الله سیستانی پرداخت و بیان داشت: کسانی که به خدمت ایشان رسیدند، این تعبیر را دارند که آخرین کتاب‌هایی که در حوزه علمیه قم منتشر می‌شود، چند روز بعد در دفتر آیت‌الله سیستانی است و ایشان مطالعه کرده و در مورد آن‌ها نظر می‌دهد.
او افزونی اطلاعات عمومی از اوضاع سیاسی و اجتماعی جهان و منطقه را ویژگی دیگر آیت‌الله سیستانی عنوان کرد و گفت: ایشان از زمان حکومت صدام تحت کنترل و فشارهای شدید بود به گونه‌ای که ایشان عنوان کردند ۱۲ سال است که از منزل خارج و به حرم حضرت امیر(ع) مشرّف نشدم. الآن هم با اینکه حکومت در عراق تغییر یافته و ایشان آزادی عمل دارد اما کثرت کارها و اشتغالات ایشان به گونه‌ای است که فرمودند: «سال‌های سال است که نتوانسته‌ام به حرم مشرّف شوم». این حاکی از آن است که اشتغالات ایشان به اندازه‌ای زیاد است که اجازه انجام زیارت‌های مستحبی را به ایشان نمی‌دهد در عین حال اینکه علاقمند به زیارت و حضرت امیر(ع) هست.
تلاش آیت‌الله سیستانی بر تطبیق آموزه‌های فقهی با مسائل روز اجتماع
استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: تلاش آیت‌الله سیستانی بر تطبیق آموزه‌های فقهی و دینی سنتی با مسائل سیاسی و اجتماعی روز و نیازهای مردم است و بنابراین این نوع عرضه فقه اسلامی، نیازمند تلاش و فکر فراوان است.
او به زهد آیت‌الله سیستانی به عنوان دیگر ویژگی این مرجع تقلید اشاره کرد و به نقل خاطره‌ای در این زمینه پرداخت و گفت: اخیراً یکی از دوستان که از نجف برگشته بود برای من نقل کرد که در دیدار با آیت‌الله سیستانی شگفت زده شده بود و در مقام بیان دلیل آن گفت: «اتاق ملاقات ایشان با مردم خیلی معمولی و در منزل قدیمی نجف است که دور تا دور آن چهار عدد نیمکت چوبی قدیمی گذاشته شده و مردم به نوبت داخل آن اتاق شده و روی این نیمکت‌ها می‌نشینند. محل نشستن آیت‌الله سیستانی هم یکی از همین نیمکت‌ها کنار مردم است و برای ملاقات کنندگان چند دقیقه‌ای صحبت کرده و حدیثی می‌گوید و جالب اینکه وقتی مردم وارد می‌شوند، به قصد بوسیدن دست این مرجع تقلید می‌آید که ایشان در ابتدای ورود عنوان می‌کند که دست بوسی نداریم.»
ایرانی‌ها را زیاد برای دیدن و ملاقات ما نگذارید بیایند
غرویان ادامه داد: نکته دیگر از سلوک آیت‌الله سیستانی که برای بنده نقل شده است اینکه ایشان فرمودند: «ایرانی‌ها را زیاد برای دیدن و ملاقات ما نگذارید بیایند تا مراجع تقلید ایران گمان نکنند که مقلّدین آن‌ها را جذب کردیم.» این‌ها نکات تقوایی این مرجع تقلید است و مجموع این ویژگی‌ها نشان می‌دهد که ایشان یک شخصیت زاهد، متقی و جامعی هستند که از مسائل روز آگاهی دارد و این نشانه‌های مرجعیت اصیل دینی و اسلامی است.
او در مورد حساسیت این مرجع تقلید بر سلامت بیت خود گفت: همان‌طور که می‌دانید بر حضور افراد در دفاتر مراجع باید دقت شود چون تأثیرگذاری مرجعیت بین مردم زیاد است و می‌توانند افرادی سوء استفاده کنند.
این استاد حوزه تصریح کرد: تاکنون دفتر و بیت آیت‌الله سیستانی نشان داده که به دلیل تقوای ایشان توانسته قداست خود را حفظ کند و اصل، روحیات، قداست، پاکی و طهارت ضمیر مرجع تقلید است و آیت‌الله سیستانی نشان داد که توانست نقش خود را ایفا کند.
او خاطرنشان کرد: وقتی محور یک بیت که خود مرجع است، فرد متقی و زاهد و مراقب و دقیق النظری باشند، افراد دیگر نمی‌توانند سوء استفاده کنند و یکی از ویژگی‌های آیت‌الله سیستانی هم این است که اجازه ورود دوربین فیلم‌برداری و عکاسی به دفتر و بیت را نمی‌دهد.
غرویان ادامه داد: ویژگی مردمی بودن آیت‌الله سیستانی تا بدان حد است که شنیده‌ام، حتی وجوهاتی که از کشورهای دیگر می‌آورند، ایشان به صورت مستقیم دریافت می‌کند و سپس جهت مصرف، به مسئولان ذی‌ربط می‌دهد و این نحوه تعامل ایشان با مردم بسیار تأثیرگذار است.
آیت‌الله سیستانی در مسائل فقهی آسان‌گیر است و سختگیری ندارد
او در مورد نوآوری‌های علمی آیت‌الله سیستانی گفت: مبانی ایشان بیشتر همان مبانی فقهی آیت‌الله خویی است و بیشتر بعد سیاسی و اجتماعی و نقش تأثیرگذار ایشان در عرصه سیاسی و اجتماعی مطرح است و البته در مسائل فقهی آسان‌گیر هست و سختگیری ندارد.
استاد حوزه علمیه قم ابراز داشت: رویکرد آیت‌الله سیستانی در مسائل سیاسی و اجتماعی، رویکرد مردمی است و قائل به یکسری آزادی‌های مشروع فقهی برای مردم هم هست که جا دارد در یک همایش فقهی به آن پرداخته شود.
ویژگی‌های سیاسی آیت‌الله سیستانی
او نقش آیت‌الله سیستانی در عرصه سیاسی همچون مبارزه با داعش و ایجاد وحدت در عراق را قابل توجه دانست و بیان کرد: ایشان شخصیت نافذی دارد که توانست گروه‌های مختلف شیعه و سنی را در عراق با یکدیگر متحد کند و نیز قائل به دموکراسی هست.
غرویان به ویژگی‌های سیاسی این مرجع تقلید اشاره کرد و افزود: آیت‌الله سیستانی واقعیت‌های سیاسی عراق را در نظر می‌گیرد؛ ایشان در مورد رعایت حجاب اسلامی در عراق، دید بازی دارد که با توجه به حضور زنان از گروه‌ها و ادیان مختلف در مجالس و احزاب، مقاومتی و سختگیری در مورد حجاب ندارد و به آراء احزاب و گروه‌های دینی و مذهبی مختلف احترام می‌گذارند.
او تصریح کرد: فکر ایشان و احترام به آراء مردم و قائل بودن به دموکراسی، خود، سبب وحدت گروه‌ها شده و دیدیم که ایشان با یک فتوا و فرمان، نیروهای جوان عراقی را به جبهه مبارزه با داعش فرستادند.
استاد حوزه علمیه قم عنوان کرد: این شخصیت نافذ سیاسی در بین گروه‌ها و احزاب به نوبه خود، تأثیر بسیار مثبتی در همگرایی و ایجاد وحدت و مبارزه با داعش در عراق داشته است.
او ابراز داشت: آیت‌الله سیستانی از شخصیت‌هایی است که افراط گرایی و تفریط گرایی را مضر می‌داند و احترام خاصی به رهبر انقلاب اسلامی و نظرات و آراء ایشان دارد و این نشان دهنده آن است که می‌خواهد وحدت روحانیت و مرجعیت را حفظ کند یعنی طوری صحبت نکند که اختلاف بین علما و مراجع ایران و عراق را از آن، برداشت کنند و این‌ها باعث نوعی انسجام بین نیروهای اسلامی در منطقه شده است و دوست و دشمن، نفوذ کلام آیت‌الله سیستانی را می‌داند و شخصیت تأثیرگذار ایشان را می‌شناسند.
اشتراکات و افتراق‌های آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله خویی
غرویان با بیان اینکه آیت‌الله سیستانی به دنبال ایفای نقش مستقیم در حکومت نیست، گفت: در عین حال، ایشان سعی می‌کند اتحاد و یکپارچگی عراق را حفظ کند که مکتب اسلام و تشیع در این منطقه همچنان زنده بماند.
او در مورد اشتراکات و افتراق‌های بین آیت‌الله سیستانی و مرحوم آیت‌الله خویی در حوزه سیاسی گفت: زمان مرحوم آیت‌الله خویی با زمان آیت‌الله سیستانی متفاوت است؛ آیت‌الله خویی زیاد در مسائل سیاسی، ورود نمی‌کرد ولی آیت‌الله سیستانی توجه ویژه‌ای به مسائل سیاسی دارد و مسائل حوزه و فقهی را جدا از مسائل سیاسی و اجتماعی نمی‌بیند و لذا توجه ایشان به مسائل سیاسی و اجتماعی بیشتر است.
آیت‌الله سیستانی قائل به ولایت فقیه است
این استاد حوزه در مورد نظر آیت‌الله سیستانی در زمینه انحصار حکومت در دست فقها ابراز داشت: آنچه که از سیره این مرجع تقلید بر می‌آید اینکه، قائل به ولایت فقیه هست و آن را حالت انحصاری نمی‌بیند بلکه در اعمال این ولایت باید آراء و نظرات مردم رعایت شود و لذا رای مردم را یکی از پایه‌های مشروعیت نظام ولایت فقیه می‌داند.
او با بیان این مطلب که آیت‌الله سیستانی در سیاست‌های خود از دو تفکر و تجربه آیت‌الله خویی و امام خمینی بهره می‌گیرد، خاطرنشان کرد: امام خمینی فقیه سیاسی به تمام معنا بود اما آیت‌الله خویی خیلی به سیاست نمی‌پرداخت و آیت‌الله سیستانی جمع بین این دو منظر دینی را دارد و فقاهت را با سیاست جمع کرد.
آیت‌الله سیستانی حوزه نجف را به حوزه علمیه قم نزدیک کرد
غرویان گفت: حوزه نجف تا قبل از آیت‌الله سیستانی، حوزه سیاسی نبود ولی آیت‌الله سیستانی در واقع حوزه نجف را به حوزه علمیه قم نزدیک کرد، حوزه علمیه قم بخاطر وجود امام خمینی و شاگردان ایشان همچنان سیاسی بوده و هست و آیت‌الله سیستانی با ورود در مسائل جهانی و بین‌ا‌لمللی و ارائه دیدگاه‌ها توانست حوزه نجف را هماهنگ تر با حوزه قم کند و از این جهت تحولی در حوزه علمیه نجف ایجاد کرد.
او در مورد ارتباط آیت‌الله سیستانی با حوزه علمیه قم بیان کرد: ایشان در قم نماینده دارد و مؤسسات زیاد علمی در قم تحت اشراف ایشان فعالیت می‌کند و در قم بیش از ۲۰ مرکز علمی دارد.
استاد حوزه علمیه قم در مورد جامعیت آیت‌الله سیستانی این نکته را یادآور شد که ایشان در قم مرکزی را برای تحقیقات فلسفی تاسیس کرده و محققین زیادی را جذب کردند درحالی‌که فلسفه در نجف جایگاهی نداشته و ندارد و بلکه برخی شاگردان مرحوم آیت‌الله خویی مخالف فلسفه هستند اما آیت‌الله سیستانی در قم مرکز تحقیقات فلسفی دائر کرد و یا مرکزی برای تحقیقات تاریخی دارد.
او با اشاره به سفر خود به ترکیه بیان داشت: آیت‌الله سیستانی مرکزی در استانبول دارد و در بازدیدی که از این مرکز داشتیم، مسئول این مرکز می‌گفت: «آیت‌الله سیستانی به ما گفتند که در شب‌های ماه مبارک رمضان، هرفردی از هرکجای دنیا و از با هر آئینی که به این دفتر ما آمد و گفت من علی را دوست دارم، او را اطعام کرده و به او هدیه دهید». این نشان دهنده دید باز آیت‌الله سیستانی و درسی برای ماست که باید مردم دنیا را جذب معارف اهل‌بیت(ع) کنیم و خیلی تعصبات دینی و مذهبی شدید نداشته باشیم.
آینده مرجعیت و شیعه در عراق
غرویان در مورد آینده مرجعیت و شیعه در عراق بیان داشت: مراجع تقلید در عراق و بیوت مراجع گذشته و نیز نماینده رهبر انقلاب در عراق تلاش دارد که رابطه خوبی با مرجعیت ایران باشد و امیدواریم که مرجعیت آگاه و بیدار ما همچنان بتواند مدیریت عقلانی و عقول خود را حفظ کند و لذا امیدوار به آینده مرجعیت در عراق هستم.
او خاطرنشان کرد: سلوک عملی و سیاسی آیت‌الله سیستانی به گونه‌ای بوده که حوزه نجف به سمت مسائل سیاسی و روز کشیده شده است و لذا برخی مدرسین قم به حوزه نجف برای تدریس رفته‌اند و کم کم فلسفه و کلام و مسائل معقول در حوزه نجف تدریس می‌شود و حتی عده‌ای در قم عزم هجرت به حوزه نجف برای تدریس را دارند که این‌ها نشان می‌دهد که در حوزه نجف گشایشی پیدا شده که خیلی امیدوار کننده است.
استاد حوزه علمیه قم در پایان سخنان خود به شفقنا گفت: در کشور خود باید از مشی و سلوک آیت‌الله سیستانی باید درس بگیریم و آن اینکه وحدت و انسجام روحانیت و مرجعیت را حفظ کنیم و گروه‌های دینی و مذهبی در حوزه، مسائل اختلافات بین علما را تشدید نکنند و از دولت فعلی که شخصیت برآمده از حوزه است، حمایت کنیم.
