ارتکازات عرفی در فقه و حقوق

کتاب «ارتکازات عرفی در فقه و حقوق» اثر حجت‌الاسلام دکتر حسین عندلیب، استاد گروه فقه و حقوق جامعه المصطفی(ص) از سوی مرکز بین‌المللی توسعه علم، فرهنگ و عقلانیت چاپ و عرضه شد.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، «عرف»، «ارتکازات عرفی» و «سیره عقلا» از نهادی پربسامد و پرکاربرد در دانش فقه و اصول و بالتبع حقوق اسلامی است. لکن بررسی مباحث دو دانش مهم فقه و اصول از عدم تبیین و بررسی این نهادها به‌صورت نظام‌مند خبر می‌دهد.

بررسی‌ها حاکی از آن است که در مباحث این دو دانش مهم، عرف و نهادهای مشابه آن به‌صورت مستقل مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است. در عین حال در سخنان فقها و استنباط‌های ایشان حضور پررنگ این نهادها مشاهده می‌گردد.

جستجو در کتاب‌های فقهی- اصولی، متتبع را به این نتیجه می‌رساند که سه نهاد «عرف»، «ارتکازات عرفی» و «سیره عقلا» در فرایند فهم متون دینی و استنباط احکام فقهی- حقوقی همواره مورد توجه فقها بوده است لکن این نهادها خود به‌صورت امری ارتکازی و ذهنی در باور فقیهان نقش بسته است.

به‌خاطر عدم تنقیح آن در برخی موارد از عرف و ارتکازات عرفی بهره‌برداری مناسبی صورت نمی‌پذیرد و در برخی موارد نیز به اشتباه به عرف استناد می‌گردد. عدم تنقیح و عدم بحث و بررسی پیرامون عرف و ارتکازات عرفی ظرفیت‌های بالقوه و فراوان آن‌ها را مورد غفلت قرار داده است. بر این اساس تبیین مفهومی این سه نهاد و تبیین کاربست‌های آن‌ها در دانش‌های مهم فقه، اصول و حقوق امری ضروری به نظر می‌رسد.

از این‌رو کتاب «ارتکازات عرفی در فقه و حقوق» اثر حجت‌الاسلام دکتر حسین عندلیب، استاد گروه فقه و حقوق جامعه المصطفی(ص) به‌تازگی از سوی مرکز بین‌المللی توسعه علم، فرهنگ و عقلانیت چاپ و منتشر شده است.

کتاب به مفهوم شناسی و تبیین مفهومی دقیق از ارتکازات عرفی می‌پردازد و تفاوت‌های مفهومی آن با عرف، سیره عقلا و نهادهای مشابه را مشخص کرده است.

این اثر به تبیین جایگاه ارتکازات عرفی در تفسیر متون دینی پرداخته و در این راستا مباحث هرمنوتیک دانان در خصوص زمینه تاریخی و مباحث شبیه به ارتکازات عرفی مورد بررسی و تدقیق قرار گرفته است.

یکی دیگر از فصول این اثر پژوهشی به تبیین جایگاه و کارکردهای ارتکازات عرفی در فهم و استنباط احکام فقهی و حقوقی پرداخته شده است. در این راستا برداشت‌های اشتباه و استنادات ناروا به ارتکازات عرفی نیز مورد نقد قرار گرفته است.

آخرین فصل این پژوهش به تبیین جایگاه ارتکازات عرفی در مسائل اصول فقه پرداخته است. در این فصل چگونگی به کارگیری ارتکازات عرفی در مسائل اصول فقه از جمله کوتاه‌سازی مسائل بدیهی تأکید شده است.

گفتنی است، کتاب «ارتکازات عرفی در فقه و حقوق» اثر حجت‌الاسلام دکتر حسین عندلیب، توسط مرکز بین‌المللی توسعه علم، فرهنگ و عقلانیت منتشر شده است. علاقه‌مندان برای تهیه اثر می‌توانند با شماره ۰۹۳۹۵۵۲۹۵۸۳ تماس حاصل نمایند.