اسلام سنتی نسخه جامعه الازهر در معرض آزمونی جدید

شبکه اجتهاد: خبر هولناک اعدام سران و عالمان اخوان المسلمین- به عنوان بزرگترین نماد اسلام سیاسی در جهان اسلام – آنقدر تلخ و دلخراش بود که به آسانی مذاکرات عادی سازی روابط قاهره و آنکارا را به تعویق انداخت.

دو دولت پس از هشت سال تنش در روابط دپیلماتیک حاصل کودتای مصر که منتج به برکناری مرسی در سال ۲۰۱۳ میلادی شد، در ماه‌‌های اخیر مذاکرات عادی سازی روابط را از سر گرفتند که ناگهان بمب خبری تأیید اعدام‌‌ها و واکنش‌‌های طرفین به آن این مسیر را ناهموار کرد.

پس از سخنان مشاور اردوغان در خصوص اعتراض به صدور احکام قطعی اعدام در مصر، وزیر خارجه مصر در یک برنامه تلویزیونی از توقف مذاکرات عادی‌سازی روابط با ترکیه خبر داد.

اما آنچه از میان انبوه واکنش‌‌ها به خبر اعدام گسترده اخوانیون قابل توجه است، واکنش متفاوت و شدیدالحن محمدگوماز- رئیس سابق سازمان دیانت ترکیه- خطاب به احمد الطیب به عنوان نماد اسلام سنتی و رئیس الازهر بود.

گوماز در پیامی کم سابقه و تند و تیز احمدالطیب و بی تفاوتی او را مورد طعنه قرار داد و خطاب به وی گفت: «لطفا مفتی خون و آتش نباش!»

پنهان نیست که اسلام سنتی در مصر به محوریت الازهر، در قانون اساسی مصر به عنوان «مرجع نهایی تفسیر شریعت» معرفی شده است. از سویی شیخ الازهر از نظر قانونی شیخ الازهر در نظام سیاسی مصر جایگاهی معادل نخست وزیر را برعهده دارد.

بی توجهی نسبت به سیاست، رویکرد منفی نسبت به فعالیت‌‌های درازدامن اخوان المسلمین و وابستگی شدید مالی الازهر به دولت سکولار مصر، مهمترین شاخصه‌‌های اسلام سنتی در مصر است. در این میان قدرت چانه زنی سیاسی الازهر، معمولا تابعی از توازن قدرت سیاسی حاکمان و نفوذ مخالفان دولت بوده است. پس از دستگیری‌‌ها و صدرور احکام اعدام اخیر اخوانیون در زندانهای السیسی، ازهری‌‌ها نسبت به تاثیرگذاری سیاسی تمایلاتی نشان نداده اند.

با توجه به انتشار خبر تایید اعدام سران اخوان المسلمین و سکوت و بی تفاوتی ازهر باید دید که آیا الازهر کماکان بر زاویه عزلت تکیه میزند یا کاسه صبر احمدالطیب به سر می‌‌آید و واکنشی نسبت به این آزمون بزرگ نشان می‌دهد یا خیر؟

آنچه از سابقه رفتاری الازهر به ذهن متبادراست، پوشیدن قبا عافیت به تن و بی اعتنایی مضاعف به فشارها برجریان اسلام سیاسی و تغافل منفعلانه به فشارهای داخلی بین المللی است و این راهبردی است که مشایخ ازهری خلفا عن سلف به صورت قانونی نانوشته سینه به سینه به یکدیگر منتقل کرده‌اند.

به زودی بر همگان روشن خواهد شد که اسلام سنتی نسخه الازهر، در دوراهی دفاع از اسلام سیاسی و جانبداری ازسکولاریسم دولتی در کدام طرف خواهد ایستاد و نسبت به سرنوشت اسلام گرایان مظلوم چه واکنشی را برخواهد گزید./ مسلمنا