اطمینان به هلال اول ماه با پیشرفت‌های نجومی جدید

شبکه اجتهاد: در اخبار آمده بود که ابری بودن و اوضاع نامساعد جوی ممکن است بر روی دیدن هلال ماه اول شوال تأثیرگذار باشد و عید فطر یک روز دیرتر اعلام شود.

بیشتر علما موافقند که «رؤیت» در احادیث اثبات اول ماه طریقیت دارد، نه موضوعیت؛ یعنی ملاک ماه جدید به وجود واقعی هلال آن است و راه و طریق علم به این وجود، دیدن آن با چشم است. البته دراینجا میان علما بحث‌های مفصلی صورت گرفته که آیا  فقط هلالی که با چشم عادی دیده می‌شود، هلال اول ماه است، یا اینکه هلال ضعیف‌تری که با چشم مسلح و به کمک تلسکوب دیده می‌شود، نیز هلال اول ماه است.

اما طبق هر دو مبنا اگر ما به مبانی علمی و اطمینان‌آوری برای امکان دیده شدن هلال ماه (به صورت عادی یا با کمک تلسکوب) در روز خاصی رسیدیم باید به مفاد این علم عمل کنیم، چه کسی ماه را ببیند و چه نبیند؛ چون در هر صورت می‌دانیم هلال قوی یا ضعیف وجود دارد.

هم‌اکنون طبق پیش‌بینی‌های علمی و اطمینان‌آور می‌توان گفت در کدام نواحی زمین با چشم عادی و در کدام نواحی با چشم مسلح هلال اول ماه دیده می‌شود، بنابر این باید طبق این پیش‌بینی‌ها عمل کنیم و مقید به دیدن ماه در اوضاع نامساعد جوی نباشیم.

بی‌شک اول شوال و عید فطر یک روز مشخص است و هوای ابری و بارانی این روز را عقب یا جلو نمی‌اندازد، بلکه آنچه اینجا یقینی است اشتباهی است که به خاطر عمل نکردن به داده‌های علمی صورت می‌گیرد.

در بعضی از روایات رؤیت هلال ماه نیز بر این موضوع تأکید شده که رؤیت و دیدن با چشم روشی علمی و اطمینان‌آور است و نباید به روش‌های ظنی عمل کرد. در زمان‌های گذشته تنها راه علمی برای اثبات هلال ماه جدید فقط دیدن و رؤیت آن با چشم بود و علم نجوم و رصد آن‌قدر پیشرفت نکرده بود که داده‌های آن یقینی و اطمینان‌آور باشد. اما در زمان کنونی که به کمک تکنولوژی داده‌های رصدی بدون تخلف و یقینی هستند، چرا نباید به مفاد این علم عمل کنیم؟! چرا باید احتمال خطا به خاطر اوضاع جوی را بر داده‌های یقینی مقدم بداریم؟!

در قدیم اوضاع نامساعد جوی ممکن بود تشخیص ابتدای ماه را غیر ممکن کند و انتهای ماه، آن ماه ۲۸ روزه شود، در آن هنگام تعداد روزهای ماه رمضان تغییر نمی‌کرد بلکه چون راه علمی برای حل این مشکل وجود نداشت مردم در روزه‌هایی که نگرفته بودند، معذور بودند، ولی هم‌اکنون که راه حل علمی و اطمینان‌آور برای این موضوع وجود دارد آیا همچنان همان معذوریت وجود دارد؟!