اعتبارسنجی کتاب کافی و روایات آن بر اساس معیارهای حدیثی قدما

محقق و پژوهشگر حوزه علمیه خراسان در نشست گروه رجال و حدیث گفت: انتشار کتاب شریف کافی پس از زمان غیبت صغرا و کمی بعد از غیبت کبرا بوده است، چون مرحوم کلینی در پایان غیبت صغرا از دنیا رفتند و بعد از آن کم‌کم کتاب منتشر شده است؛ مخصوصاً اگر سلسله اسانید کافی را ببینیم، در رسیدن این‌ها به معصوم، از طریق کافی چند حلقه داریم.

به‌گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سیدمحمدجواد سیدشبیری، محقق و پژوهشگر این حوزه در پنجاه‌وچهارمین نشست از سلسله نشست‌های گروه رجال و حدیث معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان که با موضوع «اعتبارسنجی کتاب کافی و روایات آن بر اساس معیارهای حدیثی قدما» برگزار شد، بیان کرد: بحث در روایات کتاب کافی در دو بخش اعتبارسنجی روایات بر اساس موازین محتوایی و نقد حدیث از جهت متن و نیز اعتبارسنجی روایات کافی از باب سند و قرائن صدوری قرار می‌گیرد.

سردبیر مجله اعتبارسنجی حدیث، افزود: برای بررسی معیار حدیث قدمایی، سه شاخصه در نظر قدما بوده است و ازاین‌رو صحیح قدمایی ناظر به هر سه شاخصه سند، مفهوم‌گرایی و قرائن صدوری و محتوایی است؛ حال با توجه به آن معیارها این اعتبارسنجی معنا پیدا می‌کند.

وی گفت: گاهی اوقات صحت صدور، ثابت است ولی نمی‌توان به آن فتوا داد، چون ناقلان در مقام تقیه بوده‌اند؛ بنابراین در مسلک وثوق صدوری، قصد اعتماد به اصل صدور می‌کنیم، نه کیفیت دلالت.

سیدشبیری بیان کرد: بر اساس معیار قدما، مثل اهل‌سنت، هرچه فرد قدیم‌تر باشد، حدیثش از اعتبار بیشتری برخوردار است و به‌عبارت دیگر، قدمت فی‌حدنفسه اعتبار ندارد.

وی با بیان اینکه آنچه موجب قوت می‌شود، دو نکته عرضه کتب و احادیث به معصوم است، گفت: انتشار کتاب شریف کافی پس از زمان غیبت صغرا و کمی بعد از غیبت کبرا بوده است، چون مرحوم کلینی در پایان غیبت صغرا از دنیا رفتند و بعد از آن کم‌کم کتاب منتشر شده است؛ مخصوصاً اگر سلسله اسانید کافی را ببینیم، در رسیدن این‌ها به معصوم، از طریق کافی چند حلقه داریم.

این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه خراسان تصریح کرد: حلقه اول از ما تا شیخ کلینی و از شیخ کلینی تا معصوم است که شاگردان بی‌واسطه مرحوم کلینی در آن دیده می‌شود که به تعداد انگشتان دست، شاید کمتر هستند؛ بنابراین مدت زیادی تقریباً طول کشیده که کتاب انتشار پیدا کرده است.

سیدشبیری در خاتمه افزود: نکته بعد اینکه مرحوم کلینی در بغداد از دنیا رفته و در کنار وکلای خاص زندگی کرده، ولی هیچ ارتباطی بین مرحوم کلینی و نواب خاص نبوده است؛ همچنین مرحوم کلینی به قصد نوشتن کتاب به بغداد نیامده بود، بلکه سالیان کمی در بغداد بوده و کتاب الکافی در این شهر هنوز ویرایش نشده بوده است و نسخه اول هیچ تغییری با نسخه‌های بعد ندارد؛ اگر هم عرضه به وکلا باشد برای ما هیچ اعتباری ندارد و اگر عرضه شده بود، قطعاً مرحوم کلینی و شاگردان آن را نقل می‌کردند./ حوزه علمیه خراسان