الگوریتم اجتهاد؛ روش‌شناسی استنباطی در سه محور مسئله‌یابی، دلیل‌یابی و قرینه‌یابی

کتاب «الگوریتم اجتهاد» اثر استاد عبدالحمید واسطی تلاش می‌کند تا مراحل قدم به قدم دست‌یابی به فهم موجه از دین را مبتنی بر اصول و فقه جواهری ارائه کند و در هر مرحله شاخص‌های اعتبارسنجی داده‌ها و پردازش‌ها نیز به تفصیل مورد بررسی قرار گیرد.

به گزارش شبکه اجتهاد، جلد اول کتاب «الگوریتم اجتهاد؛ روش‌شناسی استنباطی در سه محور مسئله‌یابی، دلیل‌یابی و قرینه‌یابی» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحمید واسطی توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته شد.

فهم دین، روشمند است و عالمان دینی در بیش از هزار سال تلاش کرده‌اند تا اعتبار سنجی منابع و مدارک دینی و فهم از آنها را منضبط کنند. این تلاش در برخی از موارد منجر به ایجاد رشته دانش‌هایی مانند علم رجال و درایه شده و در اکثر موارد در لابلای تحلیل‌ها و نقد و بررسی‌ها در فقه و اصول و تفسیر و حدیث ارائه شده، اما تحقیق مستقلی در روش گام به گام و مراحل استنباط صورت نگرفته است.

این کتاب تلاش کرده است تا مراحل قدم به قدم دست‌یابی به فهم موجه از دین را مبتنی بر اصول و فقه جواهری ارائه کند و در هر مرحله شاخص‌های اعتبارسنجی داده‌ها و پردازش‌ها نیز به تفصیل مورد بررسی قرار گیرد.

در بخشی از مقدمه این کتاب آمده است: فقهاء عظام در طول زمان در استنباطات فقهی، براساس روش‌‌‌هایی که مبانی آنها در علم «اصول‌‌‌فقه»، مستندسازی شده است عمل کرده‌‌‌اند ولی به علت عدم برجسته‌‌‌ بودن مباحث روش‌‌‌شناختی، روشِ اِعمال شده، در پشت‌‌‌صحنۀ تحلیل‌‌‌های آنها قرار گرفته است که در برخی موارد به ‌‌‌سرعت قابل تشخیص و در برخی موارد نیاز به اکتشاف و اصطیاد دارد.

تلاش این کتاب برای یافتن پاسخ سوال زیر است: آیا می‌‌‌توان این روش‌‌‌ها را با تمام جزئیاتی که در ذهن فقیه می‌‌‌گذرد کشف کرد و شبیه‌‌‌سازی نمود؟

اگر استنباط (اجتهاد در اصطلاح فقهی)، تلاش معرفتی روشمند برای کشف موجّه «نظر شارع= حُکم» در مورد «فعل مکلف» باشد و اگر عملیات استنباط و اجتهاد (فرایند استنباط)، فعل‌ و انفعالاتی باشد که فقیه برای کشف نظر شارع، به‌صورت مرحله‌به‌مرحله انجام می‌دهد تا از نقطه شروع (مواجه با مساله)، به نقطه پایان (صدور فتوی) برسد؛ و اگر روش‌شناسی و ارائه الگوریتم که تعیین و توصیف دقیقِ مرحله ‌به‌مرحله و قدم‌به‌قدمِ عملیات حل یک مساله است به‌طوری که نقطه آغاز و پایان، تعداد مراحل، ترتّب منطقی مراحل، دستورالعمل‌های اجرایی در هر مرحله بدون حفره میان دستورالعمل‌ها، توصیف شده باشد، آنگاه به‌نظر می‌رسد که می‌توان عملیات اجتهاد و استنباط را به‌صورت الگوریتمی توصیف کرد.

کتاب الگوریتم اجتهاد: جلد اول ـ روش‌شناسی استنباطی در سه محور مسئله‌یابی، دلیل‌یابی و قرینه‌یابیاثر حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحمید واسطی با قیمت ۱۷۵۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.

علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.