الگوی فقهی ارزیابی غذا در سه بخش تبویب شده است/ کدکس کشاورزی، دامداری و باغداری را بازتعریف کرده‌ایم!

‌حجت‌الاسلام کشوری دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی در تبیین الگوی فقهی ارزیابی غذا، گفت: این آغاز گفت وگوهای ما با سازمان غذا و دارو خواهد بود و همه وزارت خانه‌هایی که متکفل تولید غذای مردم هستند را دعوت می‌کنیم که از الگوهای فقهی در استاندارد گذاری و طراحی برنامه غذایی مردم ایران استفاده کنند و این گونه نباشد که پس ۴ دهه بگوییم کشور را با نگاه دینی اداره می‌کنیم، ولی در مساله غذا هیچ اثری از شاخصه‌های دینی نباشد.

به گزارش شبکه اجتهاد، نشست تخصصی «تبیین الگوی جدید ارزیابی غذا و بررسی اشکالات کُدِکس آلیمنتاریوس (Codex Alimentarius)» در محل خبرگزاری حوزه‌های علمیه برگزار شد. در این نشست ‌حجت‌الاسلام والمسلمین علی کشوری دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی در سه سرفصل اصلی به تبیین الگوی فقهی ارزیابی غذا پرداخت.

حجت‌الاسلام والمسلمین کشوری دراین نشست گفت: در حال حاضر در کشور ما مساله ارزیابی غذا بر اساس “کدکس آلیمنتاریوس” انجام می‌شود، کمیسیون تخصصی آلیمنتاریوس محصول فعالیت مشترک سازمان خواروبار جهانی و سازمان بهداشت جهانی است که فعالیت خود را از سال در ۱۹۶۳ رم آغاز کرده و جمهوری اسلامی ایران نیز از سال ۱۳۶۳ به این کمیسیون ملحق شده است.

وی تصریح کرد: ارزیابی سلامت، کیفیت غذا و… بر اساس استانداردهای این کمیسیون بین المللی رقم می‌خورد و در این جلسه برای اولین بار در کشور، در یک جلسه رسمی ناکارآمدی این سیستم پوزیتویستی را بررسی می‌کنیم.

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اظهارکرد: نقدهای بسیار مهمی به این کدکس داریم و با دست پر هم به میدان نقد آمده‌ایم و از ظرفیت وسیع آیات و روایات برای ارائه یک الگوی جایگزین برای ارزیابی غذا استفاده کرده ایم. این نشست، آغاز گفت وگوهای ما با سازمان غذا و دارو خواهد بود و همه وزارت خانه‌هایی که متکفل تولید غذای مردم هستند را دعوت می‌کنیم که از الگوهای فقهی در استاندارد گذاری و طراحی برنامه غذایی مردم ایران استفاده کنند و این گونه نباشد که پس ۴ دهه بگوییم کشور را با نگاه دینی اداره می‌کنیم، ولی در مساله غذا هیچ اثری از شاخصه‌های دینی نباشد.

وی افزود: این وضعیت قابل دفاع نیست که از یک طرف اداره مملکت منتسب به اسلام باشد، ولی از طرف دیگر دستگاه‌های اجرائی مشغول به کپی برداری و ترجمه الگوهای ناکارآمد غربی باشند و از آن هم دفاع کنند.

مهمترین استانداردهای سازمان کمیسیون آلیمنتاریوس

وی تصریح کرد: مهمترین استانداردهای کدکس آلیمنتاریوس شامل استانداردهای مهم آلاینده‌ها و سموم در موادغذایی، استاندارد آفت کش‌ها، استاندارد گذاری برای خوراک دام، استاندارد بخش تغذیه و برچسب زدن و معرفی مواد غذایی، استاندارد گذاری برای استفاده از بیوتکنولوژی در حوزه کشاورزی، مقاومت ضد میکروبی و… است.

بررسی کدکس آلیمنتاریوس بر اساس مراحل سه گانه

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بیان کرد: نخستین دسته از بحث‌ها و اشکالات شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی، تبیین مبانی و تعاریف الگوی فقهی ارزیابی غذا وهمچنین بررسی کدکس آلیمنتاریوس از این حیث است. بخش دوم مباحثات الگوی فقهی ارزیابی غذا؛ تدابیر و استانداردهای عام برای تولید مواد غذایی است و بخش سوم هم شامل استانداردهای پخت ومصرف غذا است. که درهر بخش بحث می‌کنیم. که در مجموع ۸ دسته بحث داریم.

مدیر مدرسه هدایت گفت: بخش اول مباحثات ما، تبیین مبانی جدید برای ارزیابی غذا است. عمده بحث‌های مبانی را در کلمه مزج اختیاری تجمیع کرده‌ایم و این اصطلاح یک اصطلاح اصطیادی و اجتهادی است؛ که شامل سه دسته بحث است.

وی اظهارکرد: طب موجود بر اساس تحلیل عملکرد سلول سلامت و مرض را تحلیل می‌کند؛ طب مدرن پوزیتویستی می‌گوید که همه موجودات زنده از یک سلول تشکیل شده‌اند و درون این اتاقک‌ها، مولکول‌های زیستی و فرایندهای زیستی وجود دارد و اساس تحلیل بیماری‌ها را اتفاقات درون سلول می‌داند.

استاد حوزه افزود: از جمله اینکه در سلول متابولیسم یا آنابولیسم جریان دارد. در سلول موکول‌های زیستی بزرگ مانند پروتئین‌ها، کربوهیدرات، لیپیدها و اسیدهای نوکلئیک و نیز مولکول‌های کوچک مانند ویتامین‌ها حضور و فعالیت دارند. به عنوان مثال وقتی میوه‌ای مثل خیار را مورد مطالعه قرار می‌دهیم، تحلیل این میوه در این الگو بر اساس مولکول‌های زیستی است. ولی در دستگاه فکر ما میوه خیار بر اساس تاثیر بر مزاج سنجیده می‌شود. همچنین طبقه بندی غذا‌ها در کدکس آلیمنتاریوس بر مبنای تاثیرات آنها بر عملکرد سلولی انجام می‌شود.

وی بیان کرد: نکته اصلی ما در نقد تحلیل‌های سلول پایه آن است که اولا انسان میلیاردها سلول دارد و همه این چند میلیارد سلول علاوه انفعالات درونی دارای روابط بیرونی هم هستند. بنابراین لازم است تا ارتباطات سلولی در تحلیل‌های پزشکی به عنوان پایه بحث مورد ملاحظه جدی قرار بگیرد. چون سلول‌ها با هم در ارتباط هستند. در دستگاه تحلیلی وحی بحث سلامت را از وحدت سلولی یا عضو شروع می‌کنیم و عملا تحلیل همه ارتباطات سلولی برای بشر را محال می‌دانیم.

روایات طبی و نگاه ترکیب پایه

این محقق اظهارکرد: روایات طبی حضرات اهل بیت (علیهم السلام) روی وحدت سلولی که عضو را تشکیل داده است بحث می‌کنند. در نگاه ترکیب پایه، بحث از سلول شروع نمی‌شود، بلکه از مجموعه نظام سلولی شروع می‌شود. مثلا در روایات آمده است که آب فاطر چشم را جلا می‌دهد. در این روایت بررسی تاثیر آب فاتر بر چشم محل بحث است و از نگاه معیوب جزء نگر پرهیز شده است.

وی در ادامه به تبیین بخش دیگری از ارتباطات بدن انسان پرداختند و به وحدت ترکیبی و ارتباط اخلاق با اعضا در روایات طبی اشاره کردند. روایات طبی اثر اخلاق بر اعضای بدن را هم بحث کرده اند: به عنوان مثال وقتی انسانی به حسد مبتلا است باید ترکیب این اخلاق را روی بدن او مطالعه کنیم. یعنی مثلا ترکیب حرص یا حسد و با اعضای بدن به تشدید تپش قلب منجر می‌شود.

کشوری، گفت: بخش سومی که در روایات ما در حوزه سلامت بحث شده است، نزول روزانه بلا و رحمتی است که با اخلاقیات و اعضا ترکیب می‌شود. مثلا در روایات بیان شده است که گاهی انسان در اثر رعایت یا عدم رعایت یک معادله تقدیری به یک بلا و یا یک رحمت مبتلا می‌شود و این مطلب مهم لایه سوم مزج و ترکیب در بدن انسان است. باید به جای ارائه تحلیل‌های جزء محور و سلول پایه از غذا، از تحلیل‌های مزاج پایه و ترکیب پایه در این حوزه استفاده کنیم. مزاج از نظر فقه ترکیبی از عضو+ اخلاق+ رزق روزانه است. و در الگوی جدید ارزیابی غذا، بر اساس این تعریف پیشرفته اقدام می‌کنیم.

وی اظهارکرد: بخش دوم در مبانی نظری این است که غذاها را از حیث تاثیرگذاری بر مزاج طبقه بندی می‌کنیم برخی از غذاها تاثیرزیادی بر مزاج دارند که بهترین غذاها هستند. مثلا به مصرف میوه “به” سفارش شدیم. چون فرمودند که شجاعت انسان را زیاد می‌کند. یعنی تاثیر غذا بر یک صفت اخلاقی یا تاثیر بر قلب در این روایت بحث شده است. یا اینکه می‌فرمایند زیاد انار بخورید زیرا وسوسه قلب را می‌برد. یا اینکه به خوردن کرفس توصیه شده‌ایم به این دلیل که عقل رازیاد می‌کند. در اینجا به یک جزیی از مزج اشاره شده است. یا می‌فرمایند اگر هندوانه مصرف کنید دستگاه گوارش شما اصلاح می‌شود. یا اگر جو مصرف کنید رنگ موی شما و مانگداری شما دوام بیشتری خواهد داشت.

این محقق اظهارکرد: مثلا روایت ما بیان می‌کند که زکات مالتان را بدهید که به افزایش کیفیت غذا می‌انجامد. یعنی زکات یکی از عواملی است که تقدیر را تعیین می‌کند. فرق است بین گندمی که زکاتش را داده‌ایم و گندمی که زکاتش را ندادیم. پایگاه بخش سوم مزج که اعطائاتی است که به سلامت انسان‌ها اضافه می‌شود. مثلا گفته می‌شود کثرت گفتن لاحول ولاقوه الا بالله العلی العظیم باعث برکات بسیاری می‌شود که اقل آن محو غم و غصه است. پس تاثیر یک ذکر بر بیماری‌های روحی و روانی نیز در اینجا بیان می‌شود.

کشوری با ذکر این مطلب که بنده هیچ وقت زحمت کشان حوزه سلامت را تکفیر نکردم دو متهم به غرض ورزی نمی‌کنم، اظهارکرد: با این وجود می‌گوییم که دستگاه علمی شما کهنه است و نیازمند یک دستگاه حدیث ویک دستگاه جدید در ارزیابی‌های خودتان هستید.

بحث دوم؛ تدابیر برای تولید مواد غذایی در بخش کشاورزی، دامداری و باغبانی؛ دومین بخش استاندارهای الگوی جدید ارزیابی غذا

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، گفت: در اینجا سه دسته استاندارد داریم. کدکس فقهی ما در تولید مواد غذایی سه دسته استاندارد دارد. از جمله استاندارد کشاورزی، دامداری و باغداری. اولین بحث در بخش کشاورزی طبقه بندی محصولات کشاورزی از حیث تاثیر بر مزج اختیاری است. در اینجا اول باید گفتگویی با کشاورزان راه بیافتد که چه محصولاتی بیشتر بر سلامت تاثیرگذار است. مثلا در شرایط فعلی کشت چغندر توصیه می‌شود ولی اگر مفهوم مزاج را در نظر بگیریم می‌توانیم ارزش منفی چغندر بر مزاج را تفاهم کنیم. و یا در بخش روغن‌های گیاهی بر مصرف روغن کلزا تاکید می‌شود؛ ولی کلزا در “عرق” ایجاد چالش می‌کند. حتی اگر ترانسش را هم کم کنیم تاثیرش روی قلب کم نمی‌شود. مثلا در بخش روغن‌ها باید کشت زیتون ارتقا داده شود که تاثیر مثبت بر مزاج دارد. یا پرورش گاو را از کارکرد به غرض تولید گوشت به سمت تولید شیر و تولید روغن ببریم.

وی افزود: در میان سبزی‌ها باید بر سبزی‌های چهارگانه سرمایه گذاری کنیم. به هر حال لازم است تا یک طبقه بندی جدیدی از محصولات کشاورزی را بنویسیم. قطعا اگر طلاب اینکار را نکنند کارشناسان پوزیتویستی وزارت خانه‌ها بر مبنای تعاریف قدیمی ارزشگذاری کشت محصولات را در اذهان تقویت می‌کنند.

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به بحث آفت کش‌ها بیان کرد: ما مخالفت آفت کشی از طریق سموم هستیم و به همین اندازه مخالف آفت کشی از طریق روش‌های بیولوژیک هستیم که خودش نوعی تولید سم است. در اینجا باید آفت کشی طبیعی انجام شود. مثلا نگهداری برخی از حیوانات باعث می‌شود که برخی از حشرات نتوانند به راحتی در مزارع جولان دهند. یا کشت برخی گیاهان برخی آفت‌ها را از بین می‌رود. به عنوان مثال درخت سنجد خاصیت آفت کشی دارد. در بخش کدکس آفات، مجموعه از گیاهان و جانوران و پرندگان را پیشنهاد کرده ایم؛ که اگر کشاورزان ما از این گونه‌ها استفاده کنند آفت کشی طبیعی اتفاق می‌افتد. ملحق به بحث آفت کشی کدکس مهم زکات را داریم که منشا کم شدن آفت است. کبوتر هم توصیه شده است که خاصیت تقویت زمین و دفع آفات دارد.

وی اظهارکرد: دراینجا به بحث مهم قنات اشاره می‌کنیم. خاصیت قنات این است که آب را به خلاف سدها هدر نمی‌دهد. تکنولوژی قنات از هدررفت آب جلوگیری می‌کند و علاوه بر آن یک مدیریت میرآب محور و کم هزینه دارد. و بحث آبخیزداری و آبادان داری هم در بحث مدیریت آب مطرح است.

استانداردهای بخش دامداری و باغداری

کشوری افزود: همچون بخش قبل، بحث اول ما این است که طبقه بندی حیوانات از حیث ارزشگذاری غذایی را مطالعه کنیم. امروزه توصیه اکید به آبزی پروری یا پرورش پرندگانی مانند مرغ است ولی با رویکرد مزاج محور به یک طبقه بندی جدیدی از دام و طیور رسیده ایم. همچنین در بخش خوراک دام در روایات ما ارزش خاصی به انعام سائمه یعنی حیوانی که در طبیعت چرا می‌کند داده شده است. علت تاکید بر آنها پیشنهاد یک الگوی خاص برای خوراک دام است. بر خلاف مجموعه‌هایی که دامپروری صنعتی دارند که غذای غیرطبیعی و نهاده‌های دامی دستکاری شده را در اختیار دان قرار می‌دهند. کدکس فقهی ما در خوراک دام با کدکس آلیمنتاریوس متفاوت است.

وی در توضیح استانداردهای باغداری نیز بیان کرد: باید طبقه بندی درختان را با باغبانان تفاهم کنیم. روایت داریم که ۱۲۰ میوه داریم که سید آنها انار و به و سنجد است. ولی الان می‌بینیم که به تدریج میوه‌های وارداتی وارد سبد غذایی می‌شود. ما باید روی انگور سرمایه گذاری جدی کنیم و انگور سیاه که در برطرف کردن بیماری‌های روحی در روایات تاکید شده است. در مجموع با اجرای کدکس لای سه گانه کشاورزی و باغداری و دامداری، مردم ما در دهه‌های آینده غذاهای بهتری خواهند داشت و در آینده جامعه سالم تری داریم.

استانداردهای پخت و مصرف غذا؛ سومین بخش استانداردهای الگوی فقهی ارزیابی غذا

کشوری اظهارکرد: در بخش سوم الگوی ارزیابی غذا بحث استانداردهای پخت و مصرف غذا مطرح است. مهمترین کدکس در این بخش، کُدِکِس تقسیم غذا به غذای تازه و غذا ی عتیق است. به عنوان مثال شیر را باید تازه مصرف کنیم. مبتنی بر الگوی فقهی ارزیابی غذا شیر هموژنیزه شیر محسوب نمی‌شود و یا پدیده پر از ضرر گوشت یخی، آبمیوه‌های صنعتی و… از وصف تازه خوری عبور کرده اند. البته در برخی میوه‌ها عتیق بودن فضیلت است؛ که در کدکس تازه و عتیق آنها را بررسی می‌کنیم.

این محقق اظهارکرد: بخش دوم استانداردهای بخش پخت و مصرف این است که غذاها توسط چه کسانی پخت و مصرف شود که در مباحث موجود علم غذا به آنها پرداخته نمی‌شود. در برخی از موارد نهی مطلق داریم. مثلا نان از بیرون نخرید زیرا به فقر منجر می‌شود. مثلا نان در خانه باید تهیه شود. یا در مساله پخت و پز توصیه داریم که غذا در سفره خانگی باشد و مادر مسئول پخت و پز باشد. یعنی به مدیریت پخت و پز خانگی به جای فست فود توصیه می‌کنیم. یعنی از ظرفیت عاطفی مادر در مدیریت تغذیه استفاده می‌کنیم. یا مثلا اینکه گفته می‌شود غذایی که خورندگان آن بیشتر هستند سلامت و برکت آن بیشتر است. محور سوم بخش سوم هم به معرفی مزاج محور مفردات غذائی اختصاص دارد. در پایان توصیه همیشگی خودم را تکرار می‌کنم و تقاضا می‌کنم مدیران کشور برای اداره کشور به کمبریج، ماساچوست و استنفورد نروند و به حوزه علمیه قم بیایند و با الگوهای جدید فقهی برای اداره کشور آشنا شوند. حوزه نیوز