شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
نشست علمی بررسی و ارزیابی «موسوعه علمی مؤلفی الامامیه» با حضور مدیر و اعضای هیأت علمی این پروژه و همین طور محققان و پژوهشگران در مؤسسه مجمع الفکر الاسلامی قم برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، در ابتدای این نشست حجت‌الاسلام «نورالدین علی لو» مدیر موسوعه، در تشریح تاریخچه نگارش «موسوعه علمی مؤلفی الامامیه» گفت: در سال ۱۳۷۲ کارهای ابتدایی این موسوعه به همت مجمع الفکر الاسلامی آغاز شد ولی چون کار در ابتدا با توجه به ساعتی بودن کند پیش می‌رفت، تصمیم گرفته شد که کار به صورت پروژه‌ای و با تعداد افراد بیشتری دنبال شود.
وی افزود: زمانی که بنده و همکاران پژوهشی کار را بر عهده گرفتیم، هفت جلد از موسوعه در قطع وزیری آماده شده بود ولی با توجه به تصمیم هیأت مدیره که کار نباید بیش از ۵۰ جلد شود و به دلیل حجم بالای موضوعات و مدخل‌هاٰ تصمیم گرفته شد کتاب در قطع رحلی آماده و چاپ شود که برای این کار شیوه نامه‌ای نوشته شد و با این شیوه نامه چارچوب کار مشخص گردید.
مدیر موسوعه مؤلفی الامامیه درباره روند تحقیقات این موسوعه بیان داشت: با توجه به این که شاکله اصلی کار از منابع استخراج می‌شود، کار از آثار آقا بزرگ تهرانی آغاز شده و آثار ایشان ملاک قرار داده شد و از کتاب‌های آقا بزرگ تهرانی، بیش از هزار منبع شناسایی و در این منبع درج گردید.
علی‌لو با بیان این که یکی از امتیازات موسوعه مؤلفی الامامیه مصدریابی و مستندسازی منابع و مدخل‌هاست، ادامه داد: تحقیقات بخش مهم و ارزشمند این کتاب است و در این موسوعه از منابع دست اول استفاده شده است که یک مورد ارتباط نزدیک با برخی مؤلفان است.
وی افزود: این موسوعه با همکاری حجج‌اسلام محمدباقر مقدم و محمد جودکی و آقای محمدعلی صالحی و دیگر پژوهشگران در حال جمع‌آوری است که جامع ترین و کامل ترین منبع در زمینه موضوع شناسی و تراجم نگاری است.
علی‌لو هدف از تألیف این موسوعه را پاسخگویی به معاندانی دانست که می‌گویند شیعه تألیفی نداشته است و خاطرنشان کرد: در این موسوعه آثار شیعه از قرن اول تا قرن پانزدهم آمده و بیش از ۱۰۰ هزار نویسنده شیعی معرفی گردیده است. در جهان تشیع دائره المعارفی به این گستردگی وجود ندارد و کار بی نظیری است.
موسوعه مؤلفی الامامی به بیش از ۱۰۰ هزار مدخل خواهد رسید
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام محمدباقر مقدم یکی از سرگروه‌های علمی موسوعه علمی مؤلفی الامامیه اظهار داشت: این موسوعه از نظر گستردگی و عمق نمونه و نظیر ندارد و با توجه به این‌که غالب دائره المعارف‌ها بیش از ۲۵ هزار مدخل ندارند اما موسوعه مؤلفی الامامی تاکنون ۷۵ هزار مدخل را جمع‌آوری کرده و تا اتمام کامل این عدد به بیش از ۱۰۰ هزار مدخل خواهد رسید.
وی افزود: موسوعه علمی مولفی الامامیه فقط منحصر به شخصیت‌های حوزوی نیست بلکه شامل بسیاری از مؤلفان شیعه می‌شود و تمام کتاب‌های یک مؤلف را مورد بررسی قرار داده که به عنوان مثال تمام کتاب‌های جابر بن حیان جمع آوری و در این موسوعه آمده است.
این پژوهشگر یکی از ویژگی‌های خاص این موسوعه را موضوع شناسی دانست و ادامه داد: موضوع شناسی بسیار سخت است چون بحث میان رشته است و شخص باید اطلاعات زیادی از همه رشته‌ها داشته باشد، محققان در تألیف «موسوعه علمی مؤلفی الامامیه» تمام کتاب‌ها را دیده اند. در این موسوعه، نزدیک به یک میلیون کتاب معرفی شده و اغلب آنها دیده شده است.
در بخش دیگری از نشست آقای محمدباقر صالحی یکی دیگر از سرگروه‌های این موسوعه درباره سختی‌های نگارش این موسوعه و این‌که گاهی اوقات برای کسب اطلاعاتی از یک مؤلف تا ۲۰ بار با او تماس گرفته می‌شد تا اطلاعات تکمیل شود سخن گفت و اظهار داشت: موسوعه علمی مؤلفی الامامیه در شهر مقدس قم، مرکز تشیع و منتسب به حوزه علمیه قم آغاز شده و نگارش این کتاب آبروی قم و حوزه علمیه قم است.
این محقق گفت: در موسوعه علمی مؤلفی الامامیه آثار و اطلاعات تمام مؤلفان شیعه را جمع آوری کردیم و این کار به نوعی اتحاد حوزه و دانشگاه است و موضوع تألیف هم محدودیت نداشت، کار با سعه صدر پیش می‌رود و مؤلفان حوزه و دانشگاه را کنار هم قرار داده ایم و تألیف موسوعه تقریب بین حوزه و دانشگاه است.
موسوعه مؤلفی الامامیه منبع و مصدر ماندگار
در پایان نشست نیز حجت‌الاسلام محمد جودکی یکی دیگر از محققان و سرگروه‌های «موسوعه علمی مؤلفی الامامیه» بیان داشت: این موسوعه می‌تواند به عنوان منبع و مصدر، ماندگار باشد، البته کار سختی‌های زیادی دارد و متخصصین فن می‌دانند که کتابشناسی حوصله زیادی می‌خواهد و اگر انگیزه و صبر و حوصله نباشد، ادامه کار ممکن نیست.
وی خاطرنشان کرد: تدوین موسوعه علمی مؤلفی الامامیه” باید به نحو احسن صورت گرفته و کامل باشد و البته با تمام کمبودها کار پیشرفت بسیار خوبی داشته است.
بنابر گزارش حوزه، موسوعه مؤلفی الامامیه دانشنامه و دایره‌المعارفی است در معرفی نویسندگان شیعه ۱۲ امامی و آثار مؤلفان از قرن اول تا پایان قرن پانزدهم هجری قمری اعم از خطی و چاپی در موسوعه آمده است.
تاکنون ۱۹ جلد رحلی از این مجموعه بابرکت و گرانسنگ به زیور طبع آراسته شده است و پیش بینی می‌شود تعداد مجلدات این اثر با ارزش در حدود ۵۵ جلد رحلی باشد، این فعالیت پژوهشی ارزشمند مورد تقدیر بسیاری از متخصصان رشته تراجم و کتابشانی قرار گرفته است.
