شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
نامه یکی از طلاب حوزه علمیه با عنوان «بحران فضای مجازی» بنا به نظر آیت‌الله مکارم شیرازی در پایگاه رسمی ایشان منتشر شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، یادداشتی با عنوان «بحران فضای مجازی» از حجت‌الاسلام عبدالصالح شمس‌اللهی بنا به نظر آیت‌الله مکارم شیرازی در پایگاه رسمی ایشان منتشر شد. شمس‌اللهی در گفت‌وگو با ایکنا ضمن بیان انگیزه خود از نگارش این نامه به توضیح در خصوص اهتمام آیت‌الله مکارم شیرازی به این مسئله پرداخت.
وی عنوان کرد: حوزه‌های علمیه و روحانیت شیعه از گذشته، از زمان غیبت صغری به عنوان پناهگاه مردم و حافظان مردم شناخته می‌شدند. در هر کجای جامعه اسلامی نیاز به حضور روحانیت بود و هر جا احتمال ورود ضربه به جامعه اسلامی وجود داشت روحانیت وارد صحنه می‌شد و سعی می‌کرد جلوی انحرافات را بگیرد؛ انحرافاتی که موجب می‌شد جامعه به قهقهرا برود و اخلاق و اعتقادات جامعه تغییر پیدا کند.
وی ادامه داد: در طول تاریخ این مسئله کاملا روشن است؛ مثلا فتوای میرزای شیرازی در جریان تحریم تنباکو جلوی استعمار اقتصادی را می‌گیرد. مرحوم مدرس با راه‌اندازی شرکت‌های اسلامیه با مشارکت بزرگان اصفهان جلوی استعمار اقتصادی را گرفتند. امام خمینی در جریان کاپیتالاسیون و انقلاب شاه و ملت در برابر این تصمیمات انحرافی ایستادگی کردند. در دوره‌ای که بهایت قصد نفوذ و تغییر مذهب در ایران را داشت روحانیت ایستادگی کرد.
شمس‌اللهی افزود: یکی از مسائلی که امروز به عنوان بزنگاه باید به آن نگریست و به تعبیر مقام معظم رهبری قتلگاه جوانان کشور است بحث فضای مجازی است. متأسفانه فضای مجازی در کشور ما بدون پیوست فرهنگی رواج پیدا کرده است. گسترش این فضا بدون توجه به مسئله پیوست فرهنگی و آفات فرهنگی ضربات مهلکی وارد کرده است.
وی خاطر نشان کرد: روحانیت شیعه باید به مسئله ورود پیدا کند و جلوی این انحراف را بگیرد. واضح و مبرهن است که احزاب سیاسی فقط به اغراض سیاسی خود توجه دارند. اگر توقع داشته باشیم دولت‌ها در این زمینه حرکت موثری انجام دهند اشتباه است. فضای مجازی علاوه بر امکانات و زیرساخت‌ها نیاز به دلسوزی دارد؛ یعنی باید افراد منافع شخصی و حزبی را کنار بگذارند و منفعت عموم مسلمین را در نظر بگیرند، سپس وارد این فضا بشوند و کنش‌گری داشته باشند.
وی ادامه داد: لازم است وقتی در حوزه فضای مجازی هیچ کس ورود پیدا نمی‌کند مرجعیت به عنوان «جوشن دین» در این مسائل ورود پیدا کند. به همین دلیل نامه‌ای به محضر آیت‌الله مکارم شیرازی به عنوان مرجعی که دغدغه مسائل اجتماعی را دارند نوشتم. مراجع دیگری هستند که هر کدام دغدغه‌های مختلفی دارند؛ یکی دغدغه علمی دارد، یکی دغدغه اعتقادی دارد. شاید دغدغه‌ها خیلی به روز نباشد اما آیت‌الله مکارم شخصیتی است که دغدغه‌های بروزی دارند. راه‌اندازی شبکه ولایت توسط ایشان در زمانی که شبکه‌های ماهواره‌ای داشتند اعتقادات مردم را از بین می‌بردند دلیلی بر این مدعاست.
شمس‌اللهی توضیح داد: بنده شب قدر شخصا نامه را به دست ایشان دادم و وقتی گفتم نامه در خصوص فضای مجازی است ایشان با یک رغبت خاصی نامه را گرفتند و خیلی اشتیاق داشتند که نامه را مطالعه کنند. بنده صرفا به عنوان یک تکلیف نامه را نوشتم و توقع نداشتم ایشان واکنشی نشان دهند اما بعد از ماه مبارک رمضان از دفتر ایشان تماس گرفتند و گفتند آقا نامه را مطالعه کردند و خیلی از متن نامه راضی بودند و دستور دادند نامه منتشر شود.
متن نامه حجت‌الاسلام شمس‌اللهی خطاب به آیت‌الله مکارم شیرازی
«همانگونه که بارها از حضرتعالی و سایر بزرگان دین شنیده‌ایم آورده فضای مجازی به شکل موجود برای جامعه اسلامی ما جز تباهی و فساد چیز دیگری نبوده است. متاسفانه ابزارهای پیام رسان و امکانات ارتباطی بدون داشتن پیوست فرهنگی در کشور رواج پیدا کرد و نسلی را به نابودی و تباهی کشید. اتاق‌های خلوت و حاشیه‌های امن در فضای مجازی جسارت را برای گناه باز کرد و کسانی را که هیچگاه باور نمی‌کردند که در دنیای حقیقی آلوده به گناه شوند به دام ابلیس انداخت؛ از طرفی فضای باز اطلاعات بدون نظارت، هجمه شبهات را به حدی زیاد کرد که حتی بعضی از متعصبین گرفتار شبهه شدند و کسی را یارای مقابله نبود چه اینکه این فضا زمین دشمن بود و مؤلفه‌های آن را ما مشخص نمی‌کردیم. از طرفی آنان که باید به فکر این مسئله باشند به جای کمک برای خاموش کردن این آتش روز به روز و به بهانه‌های مختلف به این آتش دامن زدند و اغراض سیاسی خود را در غفلت جامعه دنبال نمودند.
لاجرم آنچه مشخص است برای نجات نسل سوخته در بازی‌های سیاسی، چاره‌ای جز اقدام دلسوزانه بزرگان دین و بدنه متعهد حوزه‌های علمیه نیست و همانگونه که در تمام بزنگاه‌های تاریخ این مرجعیتِ آگاه و بدنه دلسوز حوزه‌ها بودند که جوشن دین و جامعه دینی شدند این بار هم باید پا به میدان گذاشته از حوزه نظر به وادی عملیات ورود پیدا نمایند. برای این مهم مدت‌ها اندیشه شد که چه می‌توان نمود تا عرصه فضای مجازی پاک و با کمترین مخاطرات باشد.
برای رسیدن به مطلوب ابتدا باید فضای مجازی فعلی شناخته شود که توضیح تام آن از حوصله این نوشتار خارج است و به صورت تیتر وار به بعضی از خصوصیات این فضا اشاره می‌کنم. جهان بینی حاکم بر فضای مجازی فعلی جهان بینی کاملا اومانیستی و فرد محور است، به این معنا که هر کس با داشتن یک گوشی و اتصال به اینترنت خود را محورِ عالم می‌بیند و به خود اجازه می‌دهد تا آنچه را می‌خواهد بدون توجه به عوارض آن منتشر نماید در این فضا «من» محور است.
مهندسی ارتباطات در این فضا عملا وجود ندارد و اصولی که بر ارتباطات حقیقی حاکم است به این فضا مطلقا حاکم نیست. به این معنا که ارتباطات مجازی بر عکس ارتباطات حقیقی بدون شناخت فرد و غرض رابطه صورت می‌گیرد و اصطلاحا از اصل قورباغه و آب در حال جوش پیروی می‌کند و فرد به یک باره خود را در منجلاب می‌بیند. در واقع ورود به رابطه در این فضا ورود به یک عرصه ناشناخته است.
در بُعد اصولِ حاکم بر نشر این فضا از هیچ اصلی پیروی نمی‌کند و باید بگوییم اصلی ترین اصل این فضا پر بودن صفحه است که آن هم از طریق کپی بدون در نظر گرفتن صحت محتوا حاصل می‌شود. بُعد انگیزشی این فضا کاملا کاذب است و عناوینی مثل لایک، فالوور، ممبر و … . در واقع انگیزه‌ای کاذب و قوی درست می‌کند که باعث می‌شود تا فرد همه حیثیت خود را برای یک لایک بیشتر بر باد دهد نمونه‌اش عریان شدن زنان برای یک کامنت یا لایک بیشتر.
این فقط چهار بُعد از ابعاد جنایت بار این فضا است و بیشتر آن نیاز به یک فصل مفصّل دارد؛ اما مؤلفه‌هایی که باید برای آن فضای پاک در نظر گرفته شود چیست؟ جهان بینی حاکم بر فضای مجازی پاک باید کاملا توحیدی باشد، به این معنا که انسان را در رسیدن به مقامات معنوی کمک کند و در ابعاد مختلف بستر تکامل روحی او را فراهم آورد. در واقع فضای مجازی پاک باید این قابلیت را داشته باشد که حداقل در بُعد علمی زمینه مناسبی برای ارتقاء سطح علمی فرد برای ورود به عرصه عمل ایجاد نماید.
فضای پاک مجازی در واقع یک فضای داده محور است، به این معنا که انبوهی از داده‌ها به صورت مشخص در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد و مخاطب با مشاوره و راهنمایی و پیشنهاد از این داده‌ها استفاده می‌کند. فضای پاک مجازی احتیاج محور است و این همان برگ برنده طرحی است که قصد ارائه داریم. فضایی که قصد طراحی آن را داریم با توجه به نیاز مخاطب داده‌هایی را در اختیار او می‌گذارد و او می‌تواند برای رفع نیاز خود از این داده‌ها استفاده نماید.
در فضای مجازی پاک رابطه به معنای فضای مجازی موجود معنا ندارد به این شکل که مسنج‌ها صرفا برای تبادل اطلاعات است و با مرزبندی‌هایی که صورت می‌گیرد عملا بستر بعث تمایلات برای رابطه‌های نامتعارف و خارج از اصول بسته خواهد شد. فضای مجازی پاک نظارت محور است و مداوم بر سلامت آن نظارت خواهد شد. بُعد انگیزشی در این فضا کاملا حقیقی است و آن بعد دست گذاشتن بر نیاز افراد است. فرد وقتی نیاز خود را در این فضا پیدا کند بعث و انگیزه در او پیدا می‌گردد.
توضیح این فضا نیز چون فضای مجازی فعلی، فصلی مفصل می‌طلبد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عمده افراد جامعه یک دغدغه مهم دارند که معمولا برآیند صنفی آنان است. برای آنکه بتوانیم فضای پاک مجازی داشته باشیم باید فضای مجازی را به دغدغه‌های جامعه گره بزنیم و اپلیکیشن‌های صنفی تولید کنیم. به عنوان نمونه بخش عمده‌ای از زنان جامعه ما مادران هستند. اگر نرم افزاری وجود داشته باشد که به طور مشخص به دغدغه‌های مادران بپردازد و از جذابیت لازم برخوردار باشد یقینا مادران جامعه ما با این نرم افزار رابطه عاطفی پیدا می‌نمایند، کما این که بعضی به فضای آلوده مجازی رابطه عاشقانه پیدا نموده‌اند. راهکار ما برای پاک کردن فضای مجازی تولید اپلیکیشن‌های صنفی است.
مرجع معظم شیعه حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی
یقین در هیاهوی دنیاپرستی و سیاست زدگی کسی به فکر ایجاد فضای پاک مجازی نیست و شعار بیش از عمل، نمود پیدا کرده است. جوانان نسل من در آتشی می‌سوزند که پیران قوم برای اغراض دنیای خود فراهم کرده‌اند و انذارهای شیوخ راکع و عالمان خاضع در خاموشی این آتش اثری نداشته است و آنان راه خود را می‌روند. اندیشه برای کار موجود است اما کسی به فکر حمایت بدون بهره کشی نیست. یقینا حمایت حضرتعالی برای راه اندازی این فضای پاک مجازی مصداق احیاء نفوسی است که در منجلاب فضای کثیف مجازی در حال نابودی هستند و اگر جماعتی را دستگیری بفرمایید مانند آن است که عالَمی را احیاء نموده‌اید که فرموده‌اند: وَ مَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا».
