شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
چهارمین شماره از دوفصلنامه پژوهش‌های فقهی زن و خانواده، به صاحب امتیازی جامعهالمصطفی(ص) العالمیه منتشر شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، در این شماره از دوفصلنامه پژوهش‌های فقهی زن و خانواده مقالاتی با عناوین «مبانی فقهی ارتباط فرزندان با پدر و مادر»، «ادله مطلوبیت کفائت شغلی زوجین در فقه»، «دیدگاه مذاهب اربعه درطلاق ثلاث در یک مجلس واحد»، «تاثیر همسان‌همسری در ازدواج سالم و پایدار ازدیدگاه قرآن و روایات»، «کارکرد عنصر مصلحت در حل میان‌کنش اصل عفاف جنسی و اصل آزادی بیان» و «کنکاش نو در صحت نکاح زوجه امامیه وزوج حنفی» منتشر شده است.
مبانی فقهی ارتباط فرزندان با پدر و مادر
در طلیعه نوشتار «مبانی فقهی ارتباط فرزندان با پدر و مادر» آمده است: ارتباط فرزندان با پدر و مادر از مهمترین جنبه‌های ارتباط اجتماعی است. پژوهش حاضر، محورهای اصلى ارتباط فرزندان با والدین با استناد به منابع فقهی کتاب، سنت، روایات و عقل را تبیین می‌کند. با بیان احکام فقهی برگرفته از این مبانی می‌توان برای گسترش و نهادینه‌کردن ارزش‌های اصیل دینی در ارتباطات خانوادگی و برطرف‌کردن معضلات و آسیب‌های موجود در خانواده گام برداشت. مبانی اسلام برای تنظیم رابطه فرزندان با پدر و مادر با محوریت احسان به والدین و اطاعت از آنان ترسیم شده است. احسان در حال حیات شامل: احترام، ادب، مشورت، مراقبت در کهنسالی، رفع حوائج ضروری و وجوب نفقه است. احسان بعد از مرگ شامل: انجام قضای نماز و روزه و حج و ادای دین و بدهکاری و وصیت والدین است. وجوب اطاعت از پدر و مادر، مقید به عدم مخالفت با شرع است.
ادله مطلوبیت کفائت شغلی زوجین در فقه
نویسنده مقاله «ادله مطلوبیت کفائت شغلی زوجین در فقه» در طلیعه نوشتار خود آورده است: کوچک‌ترین نهاد اجتماعی خانواده است که به وسیله ازدواج دختر و پسر تشکیل می‌شود. انتخاب همسر اساسی‌ترین و حساس‌ترین انتخاب در زندگی زوجین است. از معیارهای انتخاب همسر، کفویت زوجین است که قبل از ازدواج باید مورد توجه قرارگیرد. بنابر شرایط کنونی جامعه و پیشرفت علم و تکنولوژی علاوه بر مردان، زنان بسیاری شاغل هستند و شغل آنها مرتبط با سطح تحصیلات، فرهنگ و درآمد آنها است. بنابراین، کفویت شغلی اهمیت زیادی برای دوام و استحکام زندگی زناشویی دارد. هدف از نوشتار حاضر، بیان ادله مطلوبیت کفویت شغلی زوجین در فقه است تا با آگاه‌سازی زوجین نسبت به این مسئله از اختلافاتی که ممکن است در اثر جهل به این موضوع حاصل شود، جلوگیری شود.
دستاوردهای پژوهش حاضر این است: فقهای امامیه اعتبار اصل شرطیت کفائت در نکاح را اجماعی می‌دانند و جمهور فقهای اهل سنت بر این باورند که حق کفائت در هیچ شرایطی ساقط نمی‌شود. کفویت دو قسم دارد، یکی کفو شرعی و دیگری کفو عرفی. یکی از مواردی که عرف به مطلوب بودن کفائت آن تأکید دارد مسئله کفویت شغلی است. ادله‌ای که می‌توان بر مطلوبیت کفائت شغلی بیان کرد عبارتند از: عدم کفائت شغلی موجب ننگ و عار برای یکی از زوجین یا خانواده‌های آنان خواهد شد، عدم کفائت شغلی تأثیر بر عدم پرداخت نفقه در حد شأن زوجه خواهد داشت با توجه به این نکته که مشهور فقهای امامیه ملاک تعیین نفقه را با توجه به وضعیت و حال زوجه می‌دانند، در قانون مدنی به مسئله کفائت شغلی توجه شده است، کفائت شغلی موجب کفائت اقتصادی زوجین می‌شود هرچند کفائت اقتصادی نیز از شروط صحت نکاح شمرده نمی‌شود و درصورت عدم هم‌شأنی اقتصادی، احساس حقارت به زوجین دست می‌دهد و موجبات گسستگی زندگی مشترک را فراهم می‌کند.
دیدگاه مذاهب اربعه درطلاق ثلاث در یک مجلس واحد
در چکیده نوشتار «دیدگاه مذاهب اربعه درطلاق ثلاث در یک مجلس واحد» میخوانیم: زنى که از طرف یک مرد، سه بار طلاق داده شود سه‌طلاقه نامیده می‌شود و سه‌‌طلاقه‌کردن زن به معنی نفی رجوع مرد به زن است مگر اینکه زن با مرد دیگری به عنوان محلل ازدواج کرده و این مرد فوت کند یا محلل زن را طلاق دهد و دوباره مرد اولی او را به همسری انتخاب کند. از نظر فقه امامیه، مرد نمی‌تواند همسرش را در یک مجلس واحد و به صورت یکجا سه بار طلاق دهد و احکام سه‌طلاقه بر آن زن، بار شود و به اصطلاح سه‌طلاقه در یک مجلس صحیح نیست و در اینکه آیا یک طلاق محسوب می‌شود یا خیر بحث است، اما در میان اهل تسنن اختلاف نظر وجود دارد اگرچه بیشتر آنان معتقدند سه‌طلاق در یک مجلس واقع می‌شود و در اینکه حکم به حرمت داده می‌شود و یا خیر، اختلاف است.
تاثیر همسان‌همسری در ازدواج سالم و پایدار ازدیدگاه قرآن و روایات
در طلیعه نوشتار «تاثیر همسان‌همسری در ازدواج سالم و پایدار ازدیدگاه قرآن و روایات» آمده است: خداوند متعال یکی از راهها را برای رسیدن به سلامت و آرامش روانی، ازدواج قرار داده است. برای هرچه بیشتر شدن این سکونت و آرامش، لازم است تشابه و سنخیت بین دختر و پسر که در تعالیم اسلامی از آن تعبیر به هم‌کفوی شده است، وجود داشته باشد. مسئله هم‌کفوی به معنای همتایی دختر و پسر در اسلام، ایمان و اخلاق از مسائل مهم حقوق خانواده در اسلام است. از منظر آیات و روایات مهمترین معیار برای درنظرگرفتن تشابه و سنخیت همانندی در ایمان و اخلاق بیان شده است. در پژوهش حاضر با تبیین اهمیت هم‌کفوی در ازدواج به مهمترین مصادیق همتایی در آیات و روایات اشاره شده است.
کنکاش نو در صحت نکاح زوجه امامیه وزوج حنفی
در طلیعه نوشتار «کنکاش نو در صحت نکاح زوجه امامیه وزوج حنفی» میخوانیم: یکی از مهمترین مسائل فقه و حقوق و جامعهشناسی، نکاح در صورت اختلاف مذهب بین زوجین است. یکی از شاخههای مهم این بحث که امروزه بیش از هر زمان دیگر با آن مواجه هستند، نکاح بین زوجه امامیه و زوج حنفی است، اما با توجه به اینکه نکاح در هر یک از این دو مذهب، ارکان و شرایط متفاوت دارد و صحت نکاح منوط بر آن است. از جمله مذهب حنفی صحت ازدواج را منوط بر وجود شاهد دانسته است، درحالی که امامیه چنین رکنی را برای صحت نکاح قرار نداده است. در چنین صورتی زوجه امامیه می‌تواند با زوج حنیفه ازدواج کند.
هدف از نوشتار حاضر بیان حکم نکاح زوجه امامی و زوج حنفی در فقه امامیه و حنفیه است تا با آگاهی‌سازی بسیاری از مسائلی که نسل جوان به علت عدم آگاهی پیش‌رو دارند، حل شود. روش، تحلیلی-توصیفی و گردآوری کتابخانه‌ای است. دستاوردی پژوهش حاضر این است: فقهای امامیه اجماع بر صحت نکاح زوجه امامیه با زوج حنفی را دارند، درصورتی که زوج غیر ناصبی و عدم خوف و ضرر به دین را داشته باشد و فقهای حنفی هرچند که بحث زیادی در این مورد در کتب آنها دیده نمی‌شود، اما با توجه به نظرات فقهای حنفی، بیشتر آنها بر صحت نکاح قائلند. منتهی در هر دو مذهب باید نکاحی که بر اتفاق آنها است، جاری شود.
منبع: ایکنا
