شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کتاب «بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان» که تقریرات درس خارج فقه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی و به قلم رشید داودی از سوی چاپ ونشر عروج منتشر شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، در بخشی از این کتاب آمده است: در سال‌های گذشته مباحثی در سلسله درس‌های خارج فقه مطرح شده که آن‌ها با عنوان کلی‌تر «فقه هنر» دسته‌بندی شده که مباحث غنا، مجسمه‌سازی، نقاشی و حفظ آثار تاریخی و برخی از احکام فیلم، شعر، رقص و اختلاط زن و مرد و تشبّه ایشان به یکدیگر را در بر می‌گرفت. در این مباحث البته «مدح من با یستحقّ المدح» و «دمّ من لا یستحق الذمّ» را هم به طور مفصّل بحث شده است. ناگفته پیداست که در بحث هنر، مسئله طنز نیز مطرح است که پیوندی با بحث استهزاء دارد، به همین جهت به بررسی فقهی حکم استهزاء نیز مبادرت شده است.
از همین جا بود که بحث سبّ و دشنام نیز مورد توجّه قرار گرفت چرا که در مواردی این رذیله اخلاقی می‌تواند دیوار به دیوار بحث استهزاء باشد و آن چه اکنون در دست شماست متن درس‌های مرتبط با موضوع دشنام است و امیدوارم که مباحث دیگر «فقه هنر» – که تدریس آن‌ها پایان یافته و صوت آن‌ها موجود است – نیز در آینده تنظیم شود و به صورت مکتوب در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.
همچنین نکته‌ای که باید در این مقدمه مورد توجّه قرار گیرد، آن است که در مباحث فقها، بحث «بهتان به اهل بدعت» پیوند خاص با «دشنام به ایشان» دارد؛ چرا که روایتی از داود بن سرحان- که البته خواهیم گفت دچار کژفهمی شده است- به مستندی برای حکم جواز در هر دو مورد تبدیل شده است. همین مسئله باعث شد تا به بحث «بهتان به اهل بدعت» پرداخته شود و موضوع در ضمن مباحث سبّ و دشنام بررسی شود.
در مجموع، این کتاب، تنظیم شده مباحثی است که در طول سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ در حوزه علمیه قم ارائه شده است. پایه بحث‌های فقه همانند اکثر بزرگان معاصر براساس مباحث کتاب مکاسب محرمه شیخ انصاری است که البته با اندکی تغییر و انتخاب موضوعات متناسب با یکدیگر، آن‌ها دسته بندی شده و مورد بحث قرارگرفته است.
این کتاب دارای دو بخش است، بخش اول: تبیین موضوع که شامل سه فصل است:
فصل اول: تبیین «سبّ» و واژه‌های مرتبط: الف) واژه سبّ ب) واژه شتم ج) واژه فحش د) واژ ه هُجر ه) واژه قذف و) واژه لعن
فصل دوم: اقسام «سبّ» تقسیم اول: تقسیم «سبّ» بر حسب متعلّق / تقسیم دوم: تقسیم «سبّ» بر حسب موارد استثناء شده /تقسیم سوم: تقسیم «سبّ» بر حسب مضمون کلام / تقسیم چهارم: تقسیم «سبّ» بر حسب مخاطب
فصل سوم: جمع بندی معنای «سبّ» و تبیین قید‌های دخیل در آن
بخش دوم: تبیین حکم که دارای سه فصل است:
فصل اول: ادله تحریم «سبّ»: ا) اجماع (بررسی اقوال فقها) /۲) حکم عقل/ ۳) آیات کریمه/ ۴) روایات مأثوره
فصل دوم: «سبّ» در مقام تقاصّ و مقابله به مثل: ادله جواز «سبّ» در مقام تقاصّ
۱) آیات کریمه /۲) روایات مأثوره
فصل سوم: «سبّ» در موارد خاصّ: ادله جواز «سبّ» در موارد خاص:
۱) آیات کریمه/ ۲) روایات مأثوره /۳) سیره و رفتار معصومان (ع)
خاتمه: تفاوت میان سبّ و لعن:
نکته اول: تمایز لعن و سبّ در برخی روایات
نکته دوم: تفاوت لغوی معانی لعن و سبّ
نکته سوم: سخنی در مورد حقیقت لعن
جمع بندی: تفاوت میان سبّ و لعن
یادآور می‌شود، کتاب «بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان»از سوی چاپ ونشر عروج و به قیمت ۹۸۰۰۰۰ ریال منتشر شده است.
