شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کتاب «تقیه خودپایی یا هدف‌پایی؟» اثری ابتکاری و عمیق از شهید آیت‌الله سیدمحمد حسینی بهشتی به‌تازگی در ۲۴۴ صفحه از سوی نشر روزنه در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، موضوع تقیّه از همان سال‌های نخستین نهضت اسلام مطرح بوده است و پس از رحلت پیامبرگرامی اسلام(ص) و به‌خصوص پس از قرارداد صلح میان امام حسن مجتبی(ع) و معاویه بن ابی‌سفیان به‌عنوان شیوه‌ای برای حفظ شیعیان مورد توجه قرار گرفت. در دوران خلافت عباسی نیز این شیوه برای حفاظت از شیعیان در مقابل ستم آنان و نیز قصد حکام ستمگر برای نسل‌کشی و از میان برداشتن جامعه و تفکر شیعی به کار گرفته می‌شد. از آن پس تقیّه به‌عنوان یکی از مباحث مهم مکتب شیعه مطرح شده و بحث و گفت‌وگو درباره ماهیت و حدود و ثغور آن در میان عالمان دینی مسلمان ادامه داشته است.
موضوع تقیّه افزون بر برداشت‌های مختلف در میان عالمان شیعی، توسط عالمان اهل سنت و نیز شرق‌شناسان به طرق مختلف و گاه ناسازگار با یکدیگر تعبیر و تفسیر شده است. در برخی از چنین تفاسیری از تقیّه به‌عنوان جواز دروغ‌گویی و دورویی شیعیان یاد شده است. در میان شیعیان نیز از اصل تقیّه گاه به‌عنوان بهانه‌ای برای گریز از مسئولیت‌های اجتماعی استفاده شده است. مجادلات نظری درباره این موضوع از یک‌سو و خطراتی که در اکثر مقاطع تاریخ جوامع مسلمان یا غیرمسلمان متوجه شیعیان بوده، مشاجرات و مباحثات درباره این مبحث را تا امروز نیز زنده نگه داشته است.
در آغاز نهضت اسلامی در سال ۴۲، اولین و جدی‌ترین سوالی که در میان متدینان مطرح گردید این بود که مگر در عصر غیبت و قبل از ظهور امام زمان نباید «تقیه» کرد و با سلطان جائر مدارا نمود ؟
گستردگی این سوال موجب آن گردید که در همان سالها شهید بهشتی دست به تالیف کتابی درباره تقیه بزند و در حالی که این تالیف تقریبا رو به اتمام بود بدلیل مسافرت به آلمان، تکمیل و نشر دنبال نگردید.
این اثر در موضوع خود یک تحقیق تازه و عمیق است که برای اولین بار در تاریخ فقه شیعه، تقیه را از زاویه سیاسی مورد بررسی قرار می‌دهد و رابطه آن را با حرکت‌های انقلابی تحلیل می‌کند و با ارائه ضابطه‌هایی مشخص می‌کند که قبل از ظهور در چه شرایطی و چگونه باید محافظه کاری را رعایت کرد. از نگاه شهید بهشتی قبل از ظهور، تقیه و محافظه کاری یک اصل دائمی است که فقط با ظهور پایان می‌پذیرد.
بهشتی در این تحقیق اصرار دارد که ائمه برای رسیدن به حکومت و بدست گرفتن قدرت مبارزه نمی‌کردند و حتی اصحاب خود را از آن منع می‌کردند، چون شرایط را برای چنین حرکتی مناسب نمی‌دانستند.
قابل ذکر است آیت‌الله بهشتی پس از سفر آلمان بار دیگر بحث تقیه را در جلسات تفسیری خود مطرح نمود و پس از ان نیز در سال ۱۳۵۲ در انجمن اسلامی مهندسین طی سه جلسه این بحث را دنبال نموده و با حضور شهید آیت‌الله مرتضی مطهری به بحث و گفتگو پرداخت. طرفه آنکه در آنجا این دو استاد درباره روایات تقیه در برابر سلطان جایر به مباحثه می‌پردازند و هر دو نافرمانی مدنی را – در کنار حفظ نظم اجتماعی – تجویز می‌کنند.
گفتنی است، کتاب «تقیه خودپایی یا هدف‌پایی؟» اثر آیت‌الله سیدمحمد حسینی بهشتی در ۲۴۴ صفحه از سوی نشر روزنه به قیمت ۱۳۰ هزار تومان در سه بخش چاپ و منتشر شده است.
علاقه‌مندان برای تهیه اثر می‌توانند به صورت آنلاین از (اینجا) اقدام نمایند.
