شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
دغدغه استاد انصاریان از ترجمه روان کتاب «اصول کافی» بازگشت این کتاب به منازل مردم بوده تا در سطح جامعه بیشتر معرفی شود. این اثر ارزشمند در پنج جلد با حضور بزرگان حوزه علمیه قم رونمایی شد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، مراسم رونمایی از ترجمه اصول کافی به قلم حجتالاسلام والمسلمین استاد شیخ حسین انصاریان با پیام آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی و با حضور حجج‌اسلام والمسلمین، احمد واعظی رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، نجف لک‌زایی رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و نظری‌منفرد و نیز علما، اندیشمندان، اساتید و فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی در سالن همایش شیخ طوسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد.
حدیث باید همچنان خون در شریان‌های حوزه مقدسه علمیه جریان یابد
در ابتدای این مراسم مرجع عالی‌قدر آیت‌الله صافی گلپایگانی به مناسبت رونمایی از ترجمه کتاب اصول کافی پیامی صادر کرد که متن کامل آن بدین شرح است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و الصلوه و السلام علی سید الانبیا و المرسلین أبی القاسم المصطفی محمد و آله الطیبین الطاهرین سیّما بقیه‌الله فی الارضین عجل‌الله تعالی فرجه الشریف
عن أبی عبدالله علیه السلام قال: «الرَّاوِیهُ لِحَدیثِنا یَشُدُّ بِهِ قُلُوبَ شیعَتِنا اَفضَلُ مِن اَلفِ عابِدٍ»
با عرض سلام و احترام به اساتید، فضلای محترم و عزیزانی که در این محفل نورانی، برای عرض ادب به ساحت مقدس کتاب شریف کافی این موسوعه بزرگ روایی، شرف حضور دارند، نکاتی را عرض می‌نمایم:
اهمیت حدیث و اهتمام به آن، همانند اهمیت اصل دین و اعتقاد به تشیّع است که در این وجیزه به بیان و استقصاء در نمی‌آید. حدیث، همچون روح و روان در جسم و جان دین است و باید مانند خون در شریان‌های حوزه مقدسه علمیه جریان یابد و فکر و روح طلاب عزیز، از آن سیراب شود.
مبنای حدیثی امتیاز و اعتبار همیشگی حوزه است و حوزه‌های علمیه باید این افتخار دیرینه را برای خود حفظ نماید. اصل و اساس و بنیاد همه تحقیقات حوزوی، باید بر این محور باشد که دوری از آن، ظلمت و تاریکی و جهل است.
احیای قلوب و نفوس مستعده و تهذیب واقعی و عرفان حقیقی، فقط با استفاده از حدیث و تنفس در فضای نورانی روایات ممکن و مقدور است و دوری از نورانیت احادیث اهل‌بیت علیهم‌السلام، خسران عظیم و سقوط در دره‌های جهل و هلاکت ابدی است.
حقیر، از اساتید محترم و مدیران حوزه‌های علمی درخواست دارم که در سطوح مختلف حوزه، کلاس‌ها و برنامه‌های منظم و هدفمندِ حدیث‌شناسی و مراجعه و انس با روایات را، در صدر برنامه‌های تربیتی و علمی قرار دهند تا حوزه مبارکه علمیه با منهج و روش سلف صالح، در مطالعه و دقت و استنباط از احادیث، بیش‌ازپیش موفق باشد.
بحمدالله‌تعالی جوامع روایی ما، همیشه مورد توجه و عنایت ویژه فقیهان و دانشمندان بوده و در صدر همه کتاب‌ها، درخشندگی خاصی داشته است. در این میان، کتاب شریف کافی و نویسنده عظیم‌الشان آن، محدث برجسته جهان اسلام، ثقه‌الاسلام کلینی اعلی‌الله‌مقامه الشریف، در اوج عظمت و شکوه قرار دارد.
آن مرحوم گرچه در علم حدیث در رأس محدثان و حفّاظ و ارباب جوامع حدیثی قرار دارد و در میان علمای اسلام، از جایگاهی ویژه برخوردار است، در سائر علوم اسلامی نیز، مثل کلام، رجال، تاریخ، ادب و تفسیر، حائز عالی‌ترین مقامات است. امروز خداوند متعال را شاکر هستیم که بار دیگر، این کتاب نفیس و گران‌سنگ، به دست توانای خطیب ارجمند واعظ گرانمایه حجتالاسلام والمسلمین آقای انصاریان، به فارسی ترجمه شده و در اختیار مجامع علمی و مراکز دینی و فرهنگی و علاقه‌مندان به زبان فارسی قرار گرفته است.
توفیقات بیشتر ایشان را در ظلّ عنایات حضرت ولی‌عصر عجل الله تعالی الشریف مسئلت دارم. ان‌شاءالله تعالی همه ما مشمول عنایات خاصه آن حضرت باشیم. والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته.
لطف الله صافی ۳۰ ربیع الثانی ۱۴۴۰ هـ . ق
کتاب اصول کافی، سرآمد کتاب‌های روایی شیعه
در ادامه این مراسم، حجتالاسلام والمسلمین احمد واعظی با بیان اینکه کتاب اصول کافی نزد علما و بزرگان اسلام از درجه بالای اعتبار برخوردار است، اظهار داشت: تعابیری که بزرگان ما راجع به این کتاب شریف دارند، شاید درباره کمتر کتاب دیگری وجود داشته باشد، طوری که شیخ مفید این کتاب را سرآمد کتاب‌های روایی شیعه معرفی کرده است.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با بیان اینکه بسیاری از بزرگان دین اسلام روایات کتب شیعی را از معتبرترین روایات اسلامی می‌دانند، اظهار داشت: همه روایات کتاب کافی با ذکر منبع و سند نقل شده است که همین امر درجه اعتبار روایت را برای خواننده مشخص می‌کند و خدشه‌ای به اعتبار کتاب وارد نمی‌کند چراکه آنچه اعتبار کتاب را مخدوش می‌کند، عدم ذکر سلسله سند است.
واعظی با بیان این مطلب که ترجمه‌هایی که تاکنون به قلم استاد انصاریان صورت گرفته است از روان‌ترین و بادقت‌ترین ترجمه‌های صورت گرفته از دیدگاه فراگیران کتب دینی و اهل فن ترجمه است، اظهار داشت: استاد انصاریان در فن ترجمه مهارت، زبردستی و دقت بالایی دارند، طوری که بسیاری از مترجمان برجسته قرآن و نهج‌البلاغه استاد را ستوده‌اند و معتقدند که ترجمه قرآن وی به جهت روانی و سلاست توأم با دقت، بی‌همتا و کم‌نظیر است.
کتاب اصول کافی، یکی از کتب اربعه شیعه است
در بخش دیگری از این مراسم حجتالاسلام والمسلمین نظری منفرد ضمن تقدیر و تشکر از خدمات ارزشمند علمی استاد حسین انصاریان اظهار داشت: سه خصوصیت «خطابه و بیان»، «تألیف کتاب و بنان» و «فن ترجمه» خصوصیاتی است که استاد انصاریان را در حوزه دین به فردی کم نظیر تبدیل کرده است.
استاد حوزه علمیه قم افزود: بیانات استاد انصاریان به گونه‌ای است که بسیار بر مخاطبان تأثیرگذار است. این تأثیرگذاری نتیجه این است که وی آنچه را می‌گوید که به قلبش وارد شده است و حال او را دگرگون ساخته است، آنچه هم که از دل برآید لاجرم بر دل نشیند.
او نیز در ادامه بیان کرد: کتاب کافی متشکل از مجموعه هشت جلدی اصول، فروع و روضه با ۱۶ هزار و ۲۰۵ حدیث است. تألیف کتاب کافی ۲۰ سال برای نویسنده این کتاب به طول انجامیده است و در این مدت از جمعیت ۱۰۰ هزار محدث در قم بهره برده است. نکته جالب توجه این است که پرورش و حضور این حجم از محدثان در یک شهر در طول تاریخ بی‌نظیر است.
کتاب اصول کافی مکتب تشیع و فرهنگ اهل‌بیت(ع) را نمایان می‌سازد
در ادامه این مراسم، حجتالاسلام والمسلمین استاد شیخ حسین انصاریان، محقق و مفسر برجسته قرآن کریم اظهار داشت: انسان با مطالعه این کتاب متوجه می‌شود که اسلام برای تمام انسان‌ها و نه فقط برای شیعیان تا روز قیامت برنامه ارائه کرده است.
او با بیان این مطلب که شیعیان بدون مطالعه این کتاب معنای شیعه، مکتب تشیع و فرهنگ اهل‌بیت(ع) را متوجه نخواهند شد، اظهار داشت: خداوند متعال با به وجود آمدن کتاب شریف اصول کافی توجه خاصی به بندگان خود کرده است.
محقق و مفسر برجسته قرآن کریم خواندن قرآن، صحیفه و اصول کافی را به همه شیعیان توصیه کرد و افزود: روایات و احادیث اصل دین هستند و اگر آن‌ها کنار گذاشته شوند برابر با کنار گذاشتن اصل دین است.
انصاریان همچنین در ادامه سخنان خود افزود: برای حفظ اصل امانت‌داری در ترجمه این کتاب شریف احادیثی که احتمال دروغ و جعلی بودن آن‌ها روشن مشخص بوده مورد ترجمه واقع نشده و صرفاً به آوردن اصل حدیث طبق باب بندی نخستین بسنده شده است.
او با اشاره به وثاقت و اعتبار کم‌نظیر کتاب اصول کافی ابراز کرد: در طول تحقیقات و ترجمه صرفاً یک روایت شائبه دار استخراج‌شده که آن نیز توسط خطاط‌های نخستین وارد اصل کتاب شده و مرحوم کلینی در وارد ساختن آن نقشی نداشته است.
انصاریان نیز تأکید کرد: امید می‌رود تمام شیعیان و مردم برای یک‌بار تمام اصول کافی را مطالعه کنند چراکه تا زمانی که این کتاب را به‌درستی مطالعه نکنند نمی‌توانند به عمق اندیشه‌های والای شیعی پی ببرند.
در بخش پایانی این مراسم از ترجمه ۵ جلدی کتاب اصول کافی به قلم استاد انصاریان که در مرکز نشر دارالعرفان تهیه شده و در انتشارات دارالعرفان به چاپ رسیده است، با حضور بزرگان حوزه علمیه قم رونمایی شد.
ویژگی‌های ترجمه اصول کافی
اجتهاد یادآوری می‌کند، این ترجمه به متن حدیث با استفاده از نسخه اصلی «دارالکتب الاسلامیه» که با تصحیح دقیق استاد مرحوم علی‌اکبر غفاری تصحیح شده است پایبند بوده و ارجاع به مصادر معتبر داده شده و نقایص آن رفع شده است و موارد مبهم با رجوع به نسخه «دارالحدیث» رفع ابهام شده است. ویژگی دیگر این است که به متن کتاب وفاداری شده و بین توضیحات مترجم از متن ترجمه روایت تمایز گذاشته شده است.
ترجمه‌های موجود کتاب اصول کافی به طور دقیق مورد ارزیابی و مطالعه دقیق قرار گرفته و نقاط ضعف برطرف و از نقاط قوت آن‌ها بهره‌برداری شده است. در ترجمه از شروح معتبر اصول کافی از جمله از کتاب «مرآهُ العقول» علامه مجلسی و شرح ملا محمدصالح مازندرانی و شرح صدرالمتألهین بر اصول کافی استفاده شده و باتوجه به باطن کلام معصوم و با لحاظ اصطلاحات و ضرب‌المثل‌ها ترجمه دقیق صورت گرفته است. در ترجمه فارسی، اصول و قواعد دستور زبان فارسی رعایت شده و از واژگان درست، دقیق و خوش‌آهنگ بهره برده شده است و نزدیک‌ترین واژگانِ معادل برگزیده شده است.
چینشی نو، شماره‌گذاری ابواب و شماره‌گذاری روایات به صورت مسلسل با رعایت استانداردهای پژوهشی از دیگر نقاط قوت این ترجمه است. در استفاده از کتب لغت، به کهن‌ترین آن‌ها مانند «العین» فراهیدی که هم‌عصر با زمان معصومین و هم‌دوره با زمان تدوین کتاب «کافی» بوده مراجعه شده و ترجمه لغات مشکل با کمک لغت‌نامه‌هایی مانند «مصباح‌المنیر» و نیز کتاب‌های جدیدی مانند «فرهنگ معاصر عربی فارسی» آذرنوش انجام گرفته است که به صلابت و اتقان و روانی متن ترجمه کمک کرده است. نیز از انتقال معنای برخی الفاظ در گذر زمان از یک معنا به معنای دیگر غفلت نشده است.
ارتباط تنگاتنگ و مستمر و طولانی مترجم با جامعه مقصد در ترجمه تأثیرگذار بوده و روایات شبهه برانگیز و دارای ابهام برای جامعه روز شناسائی شده و با توضیح در چند جمله برای مخاطب رفع شبهه شده است.
ترجمه کتاب «اصول کافی» در قالب کتابخوان همراه پژوهان
گفتنی است، ترجمه کتاب «اصول کافی» به قلم استاد انصاریان در ۴ جلد به ترتیب در ۶۶۸، ۶۷۸، ۶۴۰ و ۶۶۳ صفحه به زبان فارسی و هر جلد به قیمت ۵۶۰۰۰۰ ریال در سال ۱۳۹۷ منتشر شده و به تازگی اداره فناوری اطلاعات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی این کتاب را به صورت کتاب الکترونیکی و در قالب کتابخوان همراه پژوهان با قابلیت اجرا در سیستم عامل اندروید و ویندوز هر جلد به قیمت ۱۴۰۰۰۰ ریال منتشر کرده است.
علاقه مندان برای دریافت نرم افزار این کتاب می‌توانند به نشانی اینترنتی کتابخوان همراه پژوهان به آدرس www.pajoohaan.ir مراجعه کرده و با خرید نسخه الکترونیکی این کتاب، از مطالب آن بهره مند شوند.
لازم به ذکر است، موسسه فرهنگی دارالعرفان، متکفل تنظیم و نشر آثار استاد انصاریان است که تاکنون بیش از ۱۵۰ اثر در قالب ۲۰۰ جلد کتاب توسط این استاد گرانقدر منتشر شده است و آخرین اثر وی با عنوان «ترجمه اصول کافی» که توسط این موسسه آماده شده به زودی وارد بازار نشر می‌شود.
