شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه گفت: تا کنون موفق به تولید محتوا برای ۴۸ عنوان درسی شده‌ایم که به چاپ رسیده و ۴۰ عنوان دیگر نیز در دست اقدام است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین سید حمید جزایری با بیان اینکه دفتر تدوین متون درسی از واحد‌هایی است که مستقیما زیر نظر مدیر حوزه‌های علمیه اداره می‌شود، گفت: مهم ترین رسالت این دفتر پشتیبانی و تولید متون و منابع آموزشی حوزه‌های علمیه اعم از متون درسی، کمک درسی، روش تدریس و دروس اقتضایی با رعایت تمام ضوابط و معیار‌های لازم است.
تولید محتوا برای ۴۸ عنوان درسی
مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه تصریح کرد: به لطف الهی در دو سه سال اخیر دفتر تدوین متون با یک جهش در فعالیت‌های خود مواجه بوده و با استفاده از جمع قابل توجهی از اساتید صاحب نظر و خبره و مشورت فراوان با یک جمع گسترده از اساتید سراسر کشور موفق به تولید محتوا برای ۴۸ عنوان درسی گردیده و آن‌ها را به چاپ رسانده و هم اکنون برای ۴۰ عنوان درسی دیگر تولید محتوا در حال انجام است.
جزایری با اشاره به تنوع منابع تولید شده، توضیح داد: یک دسته از منابع آموزشی بازسازی و تکمیل شده منابع موجود است به عنوان مثال یکی از منابع درسی قدیمی در حوزه، درس «سیوطی» بود که نیاز به تکمیل و تهذیب داشت چراکه فاقد تمرین و پژوهش بود و علاوه برآن در برخی موارد مطالبی ذکر شده بود که هیچ گونه مصداق و نمونه عملی در متون دینی ما نداشت ولی در مواردی نیز اساسا کتاب جدید با امتیازات محتوایی و روشی تولید شده است مانند کتاب دانش صرف یا دوره کتاب‌های اخلاق و عقاید.
وی با بیان اینکه برخی منابع تولید شده منابعی است که مسبوق به سابقه نبوده ابراز داشت: یکی از نیاز‌های جدی حوزه‌های علمیه این است که بتواند مطالب فرا آموخته را در متون دینی تطبیق دهد که در این راستا کتبی مانند منطق کاربردی و صرف کاربردی تولید شد و نیز روش تدریس از منابعی است که مسبوق به سابقه نبوده است مانند روش تدریس علم خاصی چون تجوید.
تطبیق متون جدید متناسب با شرایط و نیاز جامعه
مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه گفت: یکی از ضوابط و سیاست‌های کلان حاکم بر تدوین متون این است که متون تولید شده در عین وزانت، اتقان، دقت و رعایت تراث گذشته باید با نیاز‌های روز طلاب و شرایط روز جامعه کاملا تطبیق کند لذا در این جهت هم گروه‌های علمی و هم اداره استاندارد سازی دفتر متون تمام تلاش خود را به کار گرفته است.
توجه ویژه به آیات و روایات در متون جدید حوزه/استفاده بیش از ۱۳ هزار آیه و روایت
وی با اشاره به اینکه یکی از امتیاز‌های قابل توجه در متون جدید، توجه ویژه و خاص به آیات قرآن و روایات است، خاطرنشان کرد: هدف اصلی ما طلاب این است که با قرآن و روایات آشنا شویم و توان بهره مندی از این دو ثقل ارزشمند را داشته باشیم که بر این اساس در کتب تولید شده تا کنون بیش از ۱۳ هزار آیه و روایت استفاه شده که یک گنجینه غنی و ارزشمند معرفتی و تربیتی برای طلاب است.
همراه شدن کتاب‌های درسی با تحقیق و پژوهش
جزایری با بیان اینکه نگاه پژوهشی و تحقیقی از نخستین روز‌های طلبگی در منابع آموزشی به طور خاص و جدی دیده شده و تلاش شده است تمام کتاب‌های درسی همراه با تحقیق و پژوهش باشند گفت: متن درسی در حوزه‌های علمیه از جایگاه خاصی برخوردار است و در نظام آموزشی حوزه متون، تأثیر شگرفی در رشد طلاب دارند که به این جهت بزرگان حوزه هم حساسیت ویژه ای روی متون آموزشی داشته اند.
وی اظهار کرد: سازنده فکر، روح و تفکر طلبه‌ها تا حد زیادی همین متون آموزشی هستند و لذا اساتید و گروه‌های علمی دفتر تدوین به این نکته توجه کامل داشته و دارند و همواره تلاش می‌کنند که به متون درسی درعین داشتن امتیازات تراث گذشته یکسری امتیازات جدید و قابل توجهی اضافه گردد که از جمله آن می‌توان به تطبیقات عملی و کاربردی، مرحله‌ای بودن آموزش در دوره‌های آشنایی، شناخت و تسلط، توجه به آیات و روایات، توجه خاص به مسئله پژوهش و تحقیق و نوآوری، توجه خاص به شرایط فرا روی حوزه‌های علمیه و طلاب اشاره کرد.
استقبال اساتید از تالار‌های گفتگو
مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه افزود: یکی از کار‌هایی که در دوره اخیر انجام شد و مورد استقبال هم قرار گرفت ایجاد تالار گفتگو بود که اساتید می‌توانند از طریق مدارس و مراکز حوزوی رمز ورود به این تالار را دریافت کنند.
وی توضیح داد: در این تالار‌ها مباحث علمی، برخی نظریه پردازی‌ها و برخی تحقیقات علمی میان اساتید به چالش و گفتگو گذاشته می‌شود و این باعث می‌گردد اساتید در هنگام تدریس هم با یک رشد علمی مواجه شوند و هم باعث بالندگی متون و تقویت مستمر متون شوند.
جزایری با اشاره به اینکه در متون آموزشی در کنار محتوا به ساختار و ویرایش کتاب‌ها نیز توجه داریم، گفت: برخی کتب با توجه به شرایط مخاطب، ویژه مقاطع خاصی از طلاب است به عنوان مثال کتابی که برای فارغ التحصیلان دوره اول متوسطه در نحو داریم با متن آموزشی برای طلاب دیپلم و دانشجو از نظر شکل و ادبیات متفاوت است البته محتوای آن‌ها در نهایت نزدیک به هم خواهد بود و تفاوت، عمدتا در نحوه بیان مطالب است.
کارکرد کتاب‌های کمک آموزشی در حوزه
وی در خصوص کتاب‌های کمک آموزشی این چنین بیان کرد: کتاب کمک آموزشی دو تعریف دارد که یکی به عنوان خودآموز یا شرح فارسی است که بنده هم با این نوع به شخصه موافق نیستم ولی مقصود ما از کتاب‌های کمک آموزشی یعنی کتاب‌هایی که در عین اتقان علمی یکسری نکات تکمیلی را در اختیار طلبه قرار می‌دهد یا در دروسی که احیانا استاد مجاز است از متون مختلف بهره مند شود مانند تفسیر قران یک متن به عنوان متن راهنما در اختیار طلاب و اساتید گذاشته می‌شود.
مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه تأکید نمود: منظور از کتاب کمک آموزشی این نیست که یک متن عربی را به فارسی ترجمه کنیم؛ بلکه کتاب کمک آموزشی کتابی است که به دلیل محدودیت‌های زمانی، امکان آموزش رسمی آن نیست و طلاب می‌توانند با مدیریت زمان از آن بهره مند شوند و اساتید نیز با استفاه از نکات آن غنای علمی درس‌های خود را بیشتر کنند.
پرهیز از حصر متن آموزشی در یک متن خاص
وی گفت: یکی از سیاست‌های مرکز مدیریت حوزه این است که به سمت انتخاب آزاد مدیریت شده متون پیش برود و از حصر متن آموزشی در یک متن معین و خاص برای طلاب تا حد ممکن پرهیز شود البته کتاب‌هایی که در عرض هم برای یک عنوان درسی انتخاب می‌شوند باید دارای یکسری شرایط علمی و ساختاری باشند و در کمیته‌های مربوطه به تصویب برسند.
جزایری با تأکید بر اینکه سیاست مدیریت حوزه الزامی شدن متون و حصر در یک متن خاص نیست خاطرنشان کرد: این اساتید هستند که مخیراند با توجه به متون مختلفی که در اختیار آن‌ها است متنی که مناسب تر ترجیح می‌دهند را انتخاب کنند؛ متون تولید شده دفتر تدوین در واقع به مدارس و اساتید پیشنهادی است و امتیاز دفتر هم این بوده است که در عین عدم اجبار به متن توانسته با استقبال خوبی در سطح مدارس کشور و حوزه علمیه قم مواجه شود.
کتاب‌های بدیل احیای یکی از سنت‌های حسنه حوزوی است
وی با اشاره به اینکه یکی از امتیازات حوزه از گذشته آزادی طلبه و استاد در انتخاب متن آموزشی بود تصریح کرد: مجددا این سنت حسنه حوزوی در حال احیا شدن است مثلا در صرف در کنار کتاب وزین «صرف ساده» منابع صرفی دیگری از جمله دانش صرف را به عنوان متن آموزشی قرار دادیم یا در اصول در کنار کتاب وزین «الموجز» از آثار مرحوم شهید صدر و حتی «معالم» به عنوان کتاب بدیل استفاده می‌شود؛ قرار دادن کتاب‌های بدیل احیای یکی از سنت‌های حسنه حوزوی است و باعث پویایی و رقابت سالم در فضای علمی خواهد شد.
فعالیت دفتر فقه معاصر بسیار مؤثر و کمک کننده است
مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه در خصوص فعالیت دفتر فقه معاصر نیز توضیح داد: مجموعه دفتر فقه معاصر نیز با حضور جمعی از اساتید دروس خارج و فضلای صاحب نام حوزه و زیر نظر مستقیم مدیر حوزه اداره می‌شود که فعالیت‌هایی را در مورد کتاب‌ها و منابع مورد نیاز سطوح عالی حوزوی انجام می‌دهند و تا کنون دو کتاب در بخش سیره تدوین و منتشر کردند.
جزایری بیان کرد: در متون تولید شده آن سنت‌های حسنه حوزه و حفظ تراث حوزه و امتیازات و نقاط قوت متون درسی مورد تأکید بوده و بخشی از متون، بازسازی، تکمیل و غنی سازی منابع موجود است لذا این متون مورد وفاق و پذیرش دلسوزان حوزه و اساتید قرار گرفته و تا کنون با استقبال خوبی مواجه شده به گونه‌ای که در همین سال جاری تیراژ کتاب‌های ما تا کنون به ۱۵۰ هزار رسیده است.
وسواس در انتخاب اساتید مؤلف
وی اظهار کرد: هم مؤلفان و ارزیابان و هم اعضای گروه‌های علمی که در تولید یک متن نقش مستقیم دارند باید دارای یک سری شرایط باشند که این شرایط نیز سخت گیرانه تعیین شده است از جمله اینکه باید از فضلای صاحب نام حوزه و شناخته شده باشند، دارای سابقه تألیف و تدیون بوده و حداقل سابقه ۲۰ سال کار علمی در حوزه مربوطه که قرار است دست به تألیف بزنند و نیز سابقه تحقیق و پژوهش باشند لذا انتخاب اساتید مؤلف با وسواس انتخاب می‌شوند.
مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه داشتن روحیه جمعی، توجه به سنت‌های حسنه حوزوی، توجه به نیاز‌های واقعی طلاب، رعایت ضوابط و معیار‌های مورد نظر دفتر تدوین را از دیگر معیار‌هایی برشمرد که در مؤلفین، ارزیابان و اعضای گروه‌های علمی باید وجود داشته باشد.
هرگونه سهل انگاری نسبت به متون آموزشی آسیب جدی به همراه دارد
وی گفت: دفتر تدوین متون درسی حوزه در عین حال که نسبت به سی سال گذشته با جهش مواجه بوده است ولی کماکان اعتقاد داریم که در آغاز راه هستیم و بحث متون آموزشی در نظام حوزه بسیار جایگاه مهم و تأثیر گذاری دارد و هرگونه غفلت و تسامح و سهل انگاری در این زمینه آسیب‌های جدی به همراه خواهد داشت.
مأموریت‌های دفتر تدوین متون آموزشی حوزه علمیه
جزایری افزود: متون تولید شده باید از متون سابق قوی تر و کار آمد تر باشند و نگاه به عملیاتی شدن و کاربردی کردن کتاب‌ها، احیای روحیه تحقیق و پژوهش، توجه دادن طلاب به سنت‌های حسنه، کار جمعی و ایجاد یک مقبولیت علمی در میان جامعه علمی اساتید از وظایف و مأموریت‌ها حاکم بر دفتر تدوین است.
وی ادامه داد: با این حال معتقدیم کار ما از نقض خالی نیست و صمیمانه از تمام اساتید، فضلا و صاحب نظران حوزوی با هر سلیقه و گرایشی در خواست می‌کنیم ما را در تحقق آرمان‌های بزرگی که زعمای حوزه و مقام معظم رهبری در خصوص متون آموزشی دارند کمک نمایند.
برگزاری جلسات توجیهی متون جدید برای بیش از ۱۰۰۰ استاد
مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه با بیان اینکه برای اساتید جلسات توجیحی متون تولید شده را برگزار نمودیم و بیش از یک هزار استاد در این جلسات شرکت کرده‌اند خاطر نشان کرد: همچنان از هرگونه نقد و نقطه نظر اصلاحی راجع به متون آموزشی استقبال می‌کنیم و اساتید نیز بدانند هرگونه تذکر آن‌ها در کارگروه‌های علمی مورد گفت وگو قرار می‌گیرد و در ارتقاء کار تدوین متون مؤثر خواهد بود.
بنابر گزارش حوزه، جزایری در پایان گفت: در سایت دفتر تدوین به نشانی www.tmd.ir تمام کتاب‌ها بارگزاری شده و ارتباط با دفتر نیز از طریق این سایت ممکن خواهد بود.
