جواز برداشت عضو و بافت پیوندی از بیماران مرگ قلبی

آنچه در این موضوع اهمیت دارد تشخیص ضرورت و تبیین محدوده آن است؛ اگر بتوانیم از ادله استفاده کنیم که مقصود از ضرورت اعم از ضرورت در حفظ حیات و حفظ سلامتی فرد است، پس‌ می‌توان حکم به جواز برداشت عضو داد و در غیر این صورت نمی‌شود.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، در راستای برنامه‌های علمی پژوهشی هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان در حیطه فقه پزشکی، نشست تخصصی «جواز برداشت عضو و بافت پیوندی از بیماران مرگ قلبی» با حضور اساتید حوزه علمیه به میزبانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و در سالن شهید‌ هاشمی‌نژاد بیمارستان امام رضا علیه‌السلام برگزار شد.

در ابتدای این دیدار که جمعی از اساتید و مسئولان حوزه علمیه و دانشگاه علوم پزشکی مشهد حضور داشتند، حجت‌الاسلام سید مسعود مرتضوی مدیر هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی و به‌عنوان دبیر علمی نشست به تبیین موضوع پرداخت و گفت: برداشت و پیوند عضو و بافت که یکی از روش‌های مؤثر در بسیاری از بیماری‌های صعب‌العلاج است، انواع مختلفی دارد مثل برداشت عضو و بافت از شخص زنده، برداشت از بیماران مرگ مغزی و برداشت از مرحومین و کسانی که دچار مرگ قطعی شده‌اند. هر کدام از موارد مزبور احکام خاص به خود را دارد.

وی ادامه داد: موضوع نشست در خصوص برداشت عضو از کسانی است که دچار مرگ قلبی قطعی شده‌اند، چه اینکه در دانش پزشکی ثابت شده امکان برداشت بافت و عضو در برخی از موارد مثل قرنیه و پوست پس از مرگ ممکن است.

مرتضوی افزود: در رابطه با برداشت عضو در این موارد حکم اولیه به خاطر حفظ احترام میت مسلمان و حرمت قطع اعضا وی حرمت است، اما در این نشست سخن در رابطه با حکم ثانوی است و اینکه آیا با توجه به ضرورتی که در این عمل هست‌ می‌توان به‌عنوان حکم ثانوی برداشت بافت و عضو از مرحومین را جائز دانست؟

سپس دکتر ابراهیم خالقی، سرپرست تیم پیوند اعضاء دانشگاه علوم پزشکی مشهد پس از تبیین اصل موضوع توضیحاتی در مورد برداشت عضو و بافت از متوفیان بیان و اظهار داشت: پس از مرگ قطعی امکان برداشت برخی از بافت‌ها از اموات وجود دارد مثل قرنیه، پوست، استخوان، دریچه قلب، پانکراس و… همچنان که در برخی از کشورها امکان برداشت عضو مثل قلب و کبد پس از مرگ قلبی نیز وجود دارد.

وی در رابطه با اهمیت این موارد افزود: برداشت پوست، از موارد بسیار ضروری است چه اینکه در سوختگی‌های شدید چنانچه این پیوند انجام نشود منجر به فوت بیمار‌ می‌گردد.

در ادامه نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد مروارید، استاد درس خارج پیوند اعضاء و مرگ مغزی به تشریح موضوع و بیان نکات فقهی این قضیه پرداخت و اشاره داشت: فقها در این رابطه نظرات مختلفی دارند، برخی معتقد به جواز هستند و در مقابل برخی دیگر این عمل را جائز نمی‌دانند و معتقدند برداشت هرگونه بافت و عضو از میت حرام است مگر آنکه ضرورتی اهم مثل حفظ جان مسلمان بر آن مترتب شود و با توجه به اینکه در مواردی مثل برداشت قرنیه، نجات جان بر آن متوقف نیست لذا برداشت آن جائز نمی‌باشد.

استاد مروارید در این رابطه خاطرنشان کرد: ملاکی که فقهاء در تبیین موضوع ضرورت مطرح کرده‌ا‌ند مساله حفظ جان مؤمن است و موارد دیگر هرچند از اهمیت بالایی برخوردار باشد مشمول این استثناء نیست.

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد ادامه داد: آنچه در این موضوع اهمیت دارد تشخیص ضرورت و تبیین محدوده آن است؛ اگر بتوانیم از ادله استفاده کنیم که مقصود از ضرورت اعم از ضرورت در حفظ حیات و حفظ سلامتی فرد است، پس‌ می‌توان حکم به جواز برداشت عضو داد و در غیر این صورت نمی‌شود.

همچنین در این دیدار دکتر صمدی مدیر بانک چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد به اهمیت پیوند قرنیه و ضرورت و نیاز مبرم جامعه به این موضوع پرداخت.

گفتنی است، در این نشست علمی حجت‌الاسلام ‌والمسلمین کندری معاون پژوهش حوزه علمیه خراسان و دکتر تفقدی معاون پژوهش دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دکتر خرسند رئیس بیمارستان امام رضا(ع) حضور داشتند.