کسوف یا خورشیدگرفتگی جزئی سه‌شنبه ۳ آبان ۱۴۰۱ شمسی در ایران

اختصاصی شبکه اجتهاد: در چهارچوب سنّت‌های تکوینیِ جاری به قدرتِ الهی، اِن‌شاءالله، سه‌شنبه ۳ آبان ۱۴۰۱ شمسی، در بخش‌هایی از قارّه‌های اروپا و آفریقا و آسیا، خورشیدگرفتگی (کسوف) جزئی رخ می‌دهد که در ایران نیز، به‌صورت خورشیدگرفتگی جزئی قابل رؤیت است و «نماز آیات واجب می‌شود».

خورشیدگرفتگی در ایران، بعدازظهر سه‌شنبه رخ می‌دهد و میزان گرفتگی جزئی خورشید در مناطق گوناگون، متفاوت است؛ چنان‌که در شمال‌شرقی کشور، بیشتر و در مناطق جنوب‌شرقی، کمتر است؛ برای نمونه، یکی از مناطق با بیشترین گرفتگی، شمال‌شرقی‌ترین نقطۀ خاک ایران در شهرستان بجنورد استان خراسان شمالی یعنی بالاتر از «روستای تکله قوز» است که خورشیدگرفتگی در ساعت ۱۳:۴۴ (به وقت محلّی) آغاز می‌شود و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۱۵:۰۰ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد که قدر گرفتگی (قطر پوشیدگی) آن ۶۹.۸% است و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۱۶:۰۹ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.
یکی از مناطق با کمترین گرفتگی نیز، جنوبی‌ترین نقطۀ خاک ایران در شهرستان دشتیاری استان سیستان و بلوچستان یعنی «روستای پَسابندر» است که خورشیدگرفتگی در ساعت ۱۴:۲۰ (به وقت محلّی) آغاز می‌شود و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۱۵:۲۷ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد که قدر گرفتگی (قطر پوشیدگی) آن ۵۰.۷% است و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۱۶:۲۸ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.

همچنین میزان گرفتگی برای دو شهر مذهبی مشهد و قم، چنین است:
در مشهد، خورشیدگرفتگی در ساعت ۱۳:۵۱ آغاز می‌شود و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۱۵:۰۶ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد که قدر گرفتگی (قطر پوشیدگی) آن ۶۸.۱% است و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۱۶:۱۴ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.
در قم نیز، خورشیدگرفتگی در ساعت ۱۳:۴۲ آغاز می‌شود و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۱۵:۰۰ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد که قدر گرفتگی (قطر پوشیدگی) آن ۶۲.۴% است و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۱۶:۱۰ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.
به این ترتیب، آغاز و پایان گرفتگی نیز، در مناطق گوناگون، متفاوت است؛ امّا طبق بررسی‌ها، زودترین زمان آغاز گرفتگی، ساعت ۱۳:۲۳ (در شمالی‌ترین نقطۀ خاک ایران در شهرستان ماکوی استان آذربایجان غربی یعنی «چشمه ثریّا») و دیرترین زمان آن، ساعت ۱۴:۲۰ (در روستای پَسابندر) است؛ چنان‌که زودترین زمان پایان گرفتگی، ساعت ۱۵:۵۵ (در چشمه ثریّا) و دیرترین زمان آن، ساعت ۱۶:۲۸ (در روستای پَسابندر) است؛ بنابراین، کسانی که زمان دقیق آغاز و پایانِ گرفتگی در محلّ سکونت خویش را می‌دانند، در آن فاصلۀ زمانی فرصت دارند نماز آیات را به‌جا آورند و کسانی که زمان دقیق آغاز و پایانِ گرفتگی در منطقۀ خویش را نمی‌دانند، بهتر است احتیاط کنند و از ساعت ۱۴:۲۰ تا ساعت ۱۵:۵۵ نماز آیات را به‌جا آورند.
محاسبات علمی و زمان‌های به‌دست‌آمده، با دقّتِ «دقیقه» گِرد شده و مفیدِ اطمینان است؛ ولی بهتر است برای اداء نماز آیات، نسبت به دقایقی پس از آغاز خورشیدگرفتگی و پیش از پایان خورشیدگرفتگی، رعایت احتیاط ترک نشود.
همچنین، با توجّه به اختلاف فتاوای مراجع عظام تقلید دربارۀ زمان اداء و قضاء نماز آیات (و اینکه برخی از آنان، احتیاط واجب کرده‌اند که تا پیش از بازشدن گرفتگی، نماز آیات، اداء خوانده شود و پس از آغاز بازشدن و پیش از پایان گرفتِ جزئی، بدون نیّت اداء و قضاء خوانده شود و پس از آن، قضاء خوانده شود)، سفارش می‌شود پس از رجوع به رسالهٔ مرجع تقلید خویش و با توجّه به زمان‌های گرفتگی (که در بالا گفته شد)، به وظیفۀ شرعی خویش عمل کنید. / محسن فصاحت