شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
جدیدترین دوفصلنامه علمی ترویجی «حدیث و اندیشه» به صاحب‌امتیازی دانشگاه قرآن و حدیث منتشر شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، بیست و پنجمین شماره دوفصلنامه علمی ترویجی «حدیث و اندیشه» به صاحب‌امتیازی دانشگاه قرآن و حدیث و مدیرمسئولی محمد محمدی نیک (ری‌شهری) و سردبیری ناصر رفیعی محمدی با هدف تبیین و نشر علوم حدیث و ایجاد زمینه برای انعکاس پژوهش‌ها و یافتههای جدید، صیانت از مبانی و آموزه‌های دینی در عرصه حدیث و ایجاد فضایی مناسب برای تضارب آراء و رشد علمی پژوهش‌گران حوزه و دانشگاه منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «تفسیر جنت آدم(ع) در احادیث امامیه»، «موانع اخلاقی تشخیص حق از باطل در کلام امیر المومنین علی(ع)»، «گونه‌‌ها، سیر نگارش و انگیزههای تألیف کتب ادعیه در پنج قرن نخست براساس دو فهرست نجاشی و شیخ طوسی»، «رویکرد رجالی آیت‌الله بروجردی در کشف تصحیف سند روایات کتب اربعه با تأکید بر کتاب الموسوعه الرجالیه»، «بررسی روایت «لن یفلح قوم ولوا امرهم امراه»»، «جریان‌های حدیثی کوفه در عصر امام صادق(ع)».
در چکیده مقاله «تفسیر جنت آدم(ع) در احادیث امامیه» که در این شماره از مجله منتشر شده است، می‌خوانیم: «جنت، اصطلاحی قرآنی، برای اشاره به نخستین سکونت‌گاه آدم(ع) و همسرش است. بر پایه آیات قرآن، جنت جایگاه مهمی در حیات آدم(ع) و همسرش دارد؛ زیرا آغاز زندگی مشترک آنان در این مکان بوده است و نافرمانی آن دو نفر نیز در این جنت بوده است. تعیین موقعیت مکانی آن یکی از مسائل تفسیری قصه آدم است که در تعیین آن، میان قرآن‌پژوهان اختلاف نظر جدی وجود دارد. یکی از نظریات رایج، فرازمینی، یا بهشتی و آسمانی بودن مکان جنت است، که واقعیت تاریخی و زمینی جنت را انکار می‌کند و آن را به جهان دیگری احاله میدهد. این پژوهش، بر پایه احادیث امامیه، این نظریه را نقد می‌کند. نبود مستندات روایی معتبر، مخالفت با عقل، و تعارض با قرآن، از جمله مهم‌ترین آسیب‌های این نظریه است. در مقابل این نظریه، دیدگاه احادیث امامیه قرار دارد که بر زمینی بودن این جنت تصریح دارد و آسیب‌های ذکر شده بر آن وارد نیست.»
موانع اخلاقی تشخیص حق از باطل
در طلیعه مقاله «موانع اخلاقی تشخیص حق از باطل در کلام امیر المومنین علی(ع)» چنین آمده است: «حق‌مداری و دوری از باطل، افزون بر شناخت حق، نیازمند زدودن موانع آن هم هست. بنا بر مطالعات کتابخانه‌ای، موانع اعتقادی، اجتماعی، و اخلاقی می‌تواند سبب شود حق از باطل تشخیص داده نشود. در این نوشتار، با تحلیل آموزه‌های علوی در کتاب نهج‌البلاغه و سیره امیرمؤمنان، پدیده‌ها و خصلت‌های اخلاقی‌ای که مانع فهم درست حق می‌شود، شناسایی و گونه‌بندی شده است. رذایل اخلاقی چون کبر، تعصب، لجاجت، بی‌تقوایی، طمع، دل‌بستگی به دنیا، حسادت و… ازجمله این موانع است. با توجه به تأکید فراوان امیرمؤمنان، به نظر می‌رسد اساسی‌ترین مانع اخلاقی برای تشخیص حق از باطل، دل‌بستگی به دنیا و بی‌تقوایی است. برآیند اثرگذاری موانع اخلاقی در این نوشتار به تفصیل بررسی شده است.»
سیر نگارش و انگیزههای تألیف کتب ادعیه
در چکیده مقاله «گونه‌‌ها، سیر نگارش و انگیزههای تألیف کتب ادعیه در پنج قرن نخست براساس دو فهرست نجاشی و شیخ طوسی» می‌خوانیم: «براساس دو فهرست نجاشی و شیخ طوسی، بخشی از تلاش علمی شیعیان در پنج سده نخست، تألیفات دعایی بوده است. این آثار در قالب گونه‌‌های مختلف دعایی است که در بستر زمانی و مکانی متفاوتی از یکدیگر شکل گرفته است. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی در صدد مشخص شدن گونه‌‌های دعایی و سیر هر کدام از آنان در بستر زمان و مکان و کاوش در دلایل گرایش به این حوزه تألیفی است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که کتابهای «یوم و لیله»، «کتاب الدعاء»ها، کتابهای «اعمال سه ماه رجب، شعبان و رمضان»، و کتابهای «زیارت»، گونه‌‌های دعایی شیعیان هستند. همچنین نگاه به روند نگارش هرکدام نشانگر اقبار و ادبار عالمان به هریک از این گونه‌‌ها در بستر زمان و مکان‌‌های مختلف است و هر گونه دعایی، سیر متفاوتی از گونه دیگر داشته است. اهمیت دعا، مناسک، عبادت و زیارت در قرآن و احادیث بنیادی‌ترین دلیل نگارش این آثار است؛ هرچند انگیزههای شخصی و شرایط سیاسی-اجتماعی نیز در این امر دخیل بوده است.»
جریان‌های حدیثی کوفه در عصر امام صادق(ع)
نویسنده «جریان‌های حدیثی کوفه در عصر امام صادق(ع)» در ابتدای این مقاله نوشته است: «کوفه در سده دوم، از مهم‌ترین مراکز علوم اسلامی بود. حضور تعداد زیادی از علمای شیعه و سنی و پیروان مذاهب دیگر و حتی ملحدان، زمینه تعامل، بحث، مناظره، و تضارب افکار و اندیشه‌ها را فراهم آورده بود. در میان اهل سنت گرایش غالب، جریان رأی و قیاس بود. در میان شیعیان نیز وجود شاگردان ممتاز و برجسته امام صادق(ع) و خاندان‌های علمی شیعه که همگی از شاگردان ائمه(علیهم السلام) بودند، این شهر را به پایگاهی برای تشیع تبدیل کرده بود. به طور کلی در کوفه در عصر امام صادق(ع) در برخورد با حدیث جریان عقل‌گرا، جریان نقل گرا وجود داشت. هریک از این جریانها دارای ویژگی‌ها و مشخصات خود بودند و افراد شاخصی در آن حضور داشته‌اند. مقاله حاضر، به بررسی ویژگی‌های این جریانها و نقش و جایگاه آن‌ها در آن دوره و معرفی افراد شاخص این جریانها و نحوه مقابله امام صادق(ع) با آن‌ها پرداخته است.»
