شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۴ قمری، در غروب یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذو الحجّه ۱۴۴۴ قمری، در غروب دوشنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۹ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی الحجّه ۱۴۴۴ قمری، در غروب سه‌شنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۰ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به‌سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۴:۳۷ UTC یکشنبه ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۹ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، جوادی آملی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، در ایران و سراسر قارّه‌های آسیا و اروپا و آفریقا، ناممکن است.
۲- در غروب دوشنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ شمسی (و ۳۰ ذی‌قعده ۱۴۴۴ قمری در ایران) برابر با ۱۹ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و سه‌شنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۰ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، در ایران و سراسر قارّه‌های آسیا و اروپا و آفریقا، ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام، و بخشی از آمریکای مرکزی و شمالی) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است، امّا ایران با محدودۀ رؤیت هلال، در بیشترِ شب، اشتراک ندارد.
۲- در غروب دوشنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۹ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و سه‌شنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۰ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، در ایران و سراسر قارّه‌های آسیا و اروپا و آفریقا، ناممکن است؛ البتّه، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود؛ امّا ایران با این محدوده، در بخشی از شب، اشتراک ندارد و تنها با نقاط مرزی محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخشی از آمریکای مرکزی و شمالی) اشتراک دارد که رؤیت هلال با چشم عادی در آنجا ممکن، امّا نیازمند استهلال است.
۲- اگر گزارش‌های اطمینانی از رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی در آمریکای مرکزی یا جنوب‌شرقی ایالات متّحدۀ آمریکا یا جنوب‌شرقی مکزیک به دست آید، به‌دلیل اشتراک ایران در بخشی از شب با این مناطق، دوشنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۹ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۴ قمری خواهد بود؛ وگرنه، سه‌شنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۰ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، دوشنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۹ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، در ایران و سراسر قارّۀ آسیا، ناممکن است.
۲- در غروب دوشنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ شمسی (و ۳۰ ذی‌قعده ۱۴۴۴ قمری در ایران) برابر با ۱۹ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم مسلّح و عادی دیده می‌شود و سه‌شنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۰ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، در ایران و سراسر قارّۀ آسیا، ناممکن است.
۲- امّا در غروب یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک (بیشترِ اقیانوس آرام، بیشترِ قارّۀ آمریکا، بیشترِ اقیانوس اطلس شمالی، و اندکی از غرب قارّه‌های آفریقا و اروپا) هلال با چشم مسلّح، مطمئنّاً دیده می‌شود و از آنجا که ایران در بخشی از شب با محدوده‌های رؤیت هلال مشترک است، دوشنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۹ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۴ قمری خواهد بود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
