شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری، در غروب سه‌شنبه ۳ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری، در غروب چهارشنبه ۴ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۴ قمری، در غروب پنجشنبه ۵ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱۰:۴۹ UTC سه‌شنبه ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۵.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۹ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۳ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ خشکی‌های قارّه‌ای زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۴ آبان ۱۴۰۱ شمسی (و ۲۹ ربیع الأوّل ۱۴۴۴ قمری در ایران) برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، ایران در مناطق مرزی رؤیت هلال با چشم عادی قرار دارد؛ به‌گونه‌ای که رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در نیمۀ شمالی ایران، دشوار است و در صورتِ صاف بودن هوا و نبودن گرد و غبار، احتمال می‌رود پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
۳- در نتیجه، استهلال، تعیین‌کننده است: اگر گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در مناطق شمالی کشور به‌دست آید، در سراسر ایران، پنجشنبه ۵ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری خواهد بود؛ و اگر فقط گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در مناطق میانی یا جنوبی کشور به‌دست آید، تنها در منطقۀ رؤیت هلال و مناطق هم‌عرض با آن و جنوبی‌تر از آن، پنجشنبه ۵ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری خواهد بود [زیرا با توجّه به «شرط اتّحاد افق» و دقّت در نقشه‌های هم‌افقی، صِرف تحقّق رؤیت با چشم غیر مسلّح در مناطق میانی یا جنوبی ایران، برای اثبات اوّل ماه در مناطقِ شمالی‌تر از آن، مفید نیست]؛ و اگر هیچ گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در کشور به‌دست نیاید، در سراسر ایران، جمعه ۶ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۸ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۳ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ خشکی‌های قارّه‌ای زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۴ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، ایران در مناطق مرزی رؤیت هلال با چشم عادی قرار دارد؛ به‌گونه‌ای که رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در نیمۀ شمالی ایران، دشوار است و در صورتِ صاف بودن هوا و نبودن گرد و غبار، احتمال می‌رود پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
۳- البتّه، در غروب چهارشنبه ۴ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (از جمله، بیشترِ قارّۀ آفریقا و جنوب عربستان) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و ایران نیز، در بیشترِ شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، پنجشنبه ۵ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۳ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ خشکی‌های قارّه‌ای زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۴ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، ایران در مناطق مرزی رؤیت هلال با چشم عادی قرار دارد؛ به‌گونه‌ای که رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در نیمۀ شمالی ایران، دشوار است و در صورتِ صاف بودن هوا و نبودن گرد و غبار، احتمال می‌رود پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
۳- البتّه، در غروب چهارشنبه ۴ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (از جمله، بیشترِ قارّۀ آفریقا و جنوب عربستان) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، پنجشنبه ۵ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۳ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخشی از مرکز اقیانوس آرام) ممکن است و در صورتِ اثبات رؤیت، برای ایران و همۀ نقاط زمین، چهارشنبه ۴ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری خواهد بود؛ وگرنه، پنجشنبه ۵ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۳ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ خشکی‌های قارّه‌ای زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۴ آبان ۱۴۰۱ شمسی (و ۲۹ ربیع الأوّل ۱۴۴۴ قمری در ایران) برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم مسلّح دیده می‌شود و پنجشنبه ۵ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۳ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ خشکی‌های قارّه‌ای زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۴ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم مسلّح دیده می‌شود و پنجشنبه ۵ آبان ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۴ قمری خواهد بود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
