شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کارگاه تخصصی با موضوع «فقه حکومت در میان اهل سنت» با حضور حجت‌الاسلام محمدرضا پیری و پژوهش‌گران مؤسسه فتوح اندیشه شعبه زاهدان برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از روابط عمومی مؤسسه فتوح اندیشه روزهای شنبه، یکشنبه و دوشنبه، سوم، چهارم و پنجم شهریورماه ۱۳۹۷، کارگاه تخصصی با موضوع «فقه حکومت در میان اهل سنت»، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا پیری و پژوهش‌گران مؤسسه‌ی فتوح اندیشه، شعبه‌ی زاهدان، برگزار گردید.
در این برنامه، حجت‌الاسلام پیری، درباره‌‌ی ضرورت شناخت فقه حکومتی اهل سنت بیان داشت: با توجه به تجربه‌ی تاریخی هزار و چهارصد ساله‌ی حکومت در میان اهل سنت، باید مُدل حکومتی اهل سنت که رقیب جریان شیعه شناخته می‌شود، به خوبی بررسی و شناخته شود تا در صورت طراحی فقه حکومتی شیعه، رابطه‌ی ساختار حکومتی شیعه با ساختار حکومتی اهل سنت مورد کنکاش قرار گیرد.
یبری بر اساس همین ضرورت، مباحث فقه حکومتی اهل سنت را در سه محور، تببین نمود و محور اول را به مکاتب شاخص کلامی اهل سنت اختصاص داد و گفت: چهار مکتب کلامی خوارج، اهل حدیث، معتزله و اشاعره در جریان تاریخی اهل سنت، در مدیریت حکومت‌ها، نقش به سزایی داشته‌اند؛ به گونه‌ای که در قرون نخست هجری، مناطقی هم‌چون کرمان، سیستان و شمال آفریقا تحت مدیریت مستقل خوارج قرار داشته و در دوران معاصر نیز، فرقه‌ی خارجی اباضیه، در کشور عمان به عنوان مذهب رسمی شناخته شده است. به گونه‌ای که این کشور، بر اساس اصول شرعی فرقه‌ی اباضی، اداره می‌گردد.
پیری ادامه داد: اما با توجه به فعالیت محدود خوارج، بیشتر قدرت حکومتی در جهان اهل‌سنت، از قرن نخست تاکنون، با محوریت اهل حدیث و اشاعره بوده است و حکومت‌ها بر اساس این مکاتب کلامی بر مسلمانان مسلط بوده‌اند. فرقه‌ی معتزله نیز به صورت محدود در دوران خلافت متوکل و مأمون عباسی زمام قدرت را به دست گرفته‌اند.
معاون پژوهش موسسه‌ی مطالعات اسلامی فتوح اندیشه، محور دومِ بحث را به تاریخ تطور فقه حکومت در میان اهل‌سنت اختصاص داد و تاریخ تطور فقه حکومت در میان اهل سنت را به سه دوران پیدایش فقه حکومتی اهل سنت – دوران نص‌گرای مدینه – اوج فقه حکومت در میان اهل سنت – دوران فقه الخلافه – و دوران افول فقه حکومت در میان پیروان این مذهب – دوران مدرن – تقسیم‌بندی نمود.
وی گفت: دوران نص‌گرای مدینه، همان عصر خلفای راشدین اهل سنت است که غیر از حکومت امیرمومنان علی علیه السلام، سایر خلفا، هیچ‌گونه برنامه‌ی حکومتی از پایگاه دین نداشته‌اند. دوران طلایی اهل سنت که قریب به هزار و دویست سال به طول انجامیده است، در بردارنده‌ی تئوری‌پردازیِ فقه حکومت در میان اهل سنت با عنوان «احکام السطانیه» است. البته این کتاب‌ها بر اساس نظام دیوان‌سالاری ایرانیان به صورت فقهی تنظیم شده است. دوران افول فقه حکومتی اهل سنت نیز، مربوط به پس از فروپاشی امپراطوری عثمانی است. پس از این دوران، نظام حکومتی اهل سنت در دَوَران سه نظریه‌ی حکومتی قرار گرفته و هنوز تثبیت نشده است: نظریه‌ی عَلَمانیت که توسط علی عبدالرزاق ارائه گردیده است، نظریه‌ی جدید حکومت اسلامی که زائیده‌ی اندیشه‌ی رشید رضا می‌باشد و نظریه‌ی استقلال نسبی دین و سیاست که رویکرد مجلس ترکیه است.
پیری در پایان در محور سوم، وضعیت حکومتی اهل سنت در دوران معاصر را بررسی کرده و این جریان‌ها را به چهار رویکرد سنتی، سلفی، تصوف و سکولار تقسیم‌بندی نمود.
