شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
برخی از روشنفکران معتقدند حجابی که اکنون به عنوان حجاب رسمی در جمهوری اسلامی ایران از آن یاد می‌شود، با حجابی که پیامبر اسلام(ص) پس از بعثت و توسط آیات وحی به مسلمانان معرفی کرده تفاوت داشته و بسیار سختگیرانه تر است!.
به گزارش شبکه اجتهاد، برخی روشنفکران بر این باورند که در دوران جاهلیت، زنان جامعه فاقد حجاب کامل بوده‌‌اند و تنها به صورت حداقلی مقداری از بدن خود را می‌پوشانده اند. به همین دلیل پس از بعثت، خاتم الانبیا(ص) قادر نبوده است که این فرهنگ را به طور کامل ریشه کن کند و به حجاب حداقلی بسنده کرده است.
در مقابل این نظریه برخی دیگر از محققین و تاریخ نگاران بابررسی و تحلیل وضعیت واقعی دوران جاهلیت و فرهنگ اعراب قبل از اسلام به شدت این ادعا را رد کرده و با توجه به نشانه‌های موجود، اعتقاد دارند که حجاب زنان در آن دوره به صورت حداقلی نبوده و پوششی نسبتا کامل داشته اند.
یکی از این محققین دکتر محمدرضا شاه سنایی است که نتیجه تحقیقات و پژوهش‌های خود را در کتاب حجاب در صدر اسلام منتشر کرده است. دکتر شاه سنایی، استادیار مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی قم بر این باور است که با توجه به بسیاری از نشانه‌ها و علایم و آثار و اشعار عرب جاهلی به وضوح مشخص است که زنان در جغرافیایی جزیره العرب قبل از اسلام دارای پوشش مناسبی بوده‌‌اند و پس از ظهور اسلام این پوشش کامل شده است.
به همین دلیل و همزمان با روز عفاف و حجاب، در میزگردی که به صورت توامان حضوری و ویدیو کنفرانسی و در محل سالن اجتماعات موسسه فرهنگی قدس با رعایت دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد، از کتاب حجاب در صدر اسلام تالیف دکتر محمدرضا شاه سنایی رونمایی و این کتاب مورد نقد و بررسی کارشناسان قرار گرفت.
پس از مولف کتاب، حجت الاسلام سیدکاظم طباطبایی دانشیار دانشگاه علوم قرآن و حدیث قم، دکتر مهدی مجتهدی استادیار دانشگاه فردوسی مشهد و دکتر یحیی بوذری نژاد دانشیار دانشگاه تهران به صورت حضوری و ویدئو کنفرانس در این میزگرد به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.
کتاب حجاب در صدر اسلام به خوبی شبهات را پاسخ می‌دهد
در ابتدای مراسم دکتر محمدرضا شاه سنایی به عنوان مولف کتاب درجایگاه قرار گرفت و با ته لهجه شیرین اصفهانی که البته بسیار تلاش داشت که آن را مخفی کند، به بیان دلایل خود برای چاپ این کتاب پرداخت.
این کارشناس تاریخ اسلام عنوان کرد: پاسخگویی به شبهاتی که در کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص) توسط آقای ترکاشوند مطرح شده، مهمترین دلیل و انگیزه برای تدوین و تالیف کتاب حجاب در صدر اسلام بوده است.
امیرحسین ترکاشوند در کتابی که تالیف کرده است اینگونه بیان می‌کند که در دوران جاهلیت، زنان عرب فاقد حجاب کامل بوده‌‌اند و تنها به حجاب حداقلی که در آن دست‌ها و پاها و سر فاقد پوشش بوده است اکتفا می‌کرده اند. به همین دلیل آیین حجابی که پیامبر اسلام(ص) پس از بعثت معرفی کرده‌‌اند چندان با آن فرهنگ تفاوت ندارد و ایشان نمی‌توانسته‌‌اند تغییر زیادی در فرهنگ اعراب اعمال کنند.
وی اظهار کرد: این موضوع انگیزه اصلی من شد که با تحلیل و بررسی بسیاری از جوانب و واقعیت‌های تاریخی این ادعا را مورد ارزیابی قرار داده تا بتوانم زوایای بیشتری از فرهنگ مردم قبل از اسلام را روشن نمایم. پس از بررسی آثار به جامانده از فرهنگ مردم جزیره العرب قبل از اسلام، بوضوح خلاف نظر جناب امیرحسین ترکاشوند اثبات می‌شود.
شاه سنایی ادامه داد: کتاب حجاب در صدر اسلام در چهار بخش تدوین و تالیف شد که در یکی از مهمترین بخش‌های آن بسیاری از آثار و نوشته‌ها و بخصوص اشعار سروده شده دردوران جاهلیت مورد بررسی قرار گرفت. سروده‌های دوران جاهلیت یکی از مهمترین منابعی است که آداب و رسوم اعراب در آن آمده است اما محققان کمی به آن توجه کرده اند.
این کارشناس مسایل تاریخی اذعان داشت: برای تحقیق و بررسی جامع، نیاز است که با معنی کلماتی که در آثار به جامانده موجود است آشنا باشیم. باید به طور دقیق بدانیم که هر کلمه در چه جایی مصطلح بوده و کاربرد داشته و چه معانی ای از آن برداشت می‌شود.
شبهات وارد شده فاقد سند است
دکتر ثنایی پور با بیان این نکته که در بخش بررسی وضعیت عصر جاهلیت و تحلیل آثار و نوشته‌های آنها به همه گونه پوشش از جمله پوشاندن سر و دست‌ها و پاها اشاره شده است افزود: در این فصل تمام ادله مولف کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص) رد شده و آن ادله پشتوانه تاریخی ندارند.
وی تصریح کرد: هر چند که در عصر جاهلیت برهنگی هم وجود داشته و در برخی از آثار به آن اشاره شده است اما با توجه به منابع موجود نمی‌توان آن را به تمام جامعه تعمیم داد. آثار و شواهد موجود مبین این است که پوشش کامل زنان جزئی از فرهنگ جاری مردم قبل از اسلام بوده است و معدود روایت شدن برهنگی نشان دهنده این است که این موارد جزء استثنائات بوده که ممکن است در هر جامعه ای وجود داشته باشد.
استادیار مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی قم در خصوص ادعای برخی از روشنفکران مبنی بر اینکه پیامبر گرامی اسلام(ع) قدرت تغییر فرهنگ مردم دوران جاهلیت را نداشته است، تاکید کرد: بر فرض محال اگر آداب جاهلی با برهنگی همراه بوده است، چگونه برخی مدعی می‌شوند که پیامبر(ص) توانایی تغییر آن را نداشته و به حجاب حداقلی اکتفا کرده اند؟ وقتی ایشان بسیاری از آداب و رسوم جاهلی را براندازی کرده و مردم را با آیین جدید و فرهنگ نوین اسلامی آشنا کرده اند، آیا در مورد حجاب نمی‌توانسته‌‌اند این کار را انجام دهند؟
برخی از مطالب کتاب تاکنون در هیچ منبعی جمع آوری نشده بودند
حجت الاسلام والمسلمین سیدکاظم طباطبایی، دانشیار دانشگاه علوم قرآن و حدیث قم، پس از اتمام صحبت‌های مولف کتاب حجاب در صدر اسلام، از کیلومترها فاصله نسبت به محل برگزاری نشست، به صورت ویدئو کنفرانس به ایراد سخن پرداخت.
وی بابیان این موضوع که همزمانی رونمایی از کتابی که درصدد اثبات حجاب راستین است با حادثه مسجد گوهرشاد را باید به فال نیک گرفت ادامه داد: نحوه نگارش کتاب آقای ترکاشوند مناسب و موضوعی که به آن پرداخته بود موضوع روز بود به همین دلیل دوره ای جدیدی برای شبهه افکنی به موضوع حجاب بوجود آمد.
دانشیار دانشگاه علوم قرآن و حدیث ابراز داشت: در سالهای اخیر برخی از روشنفکران در تلاش بودند تا موضوع حجاب حداقلی را مطرح کرده و حجاب حداکثری را زیرسئوال ببرند. اما به گفته شهید والامقام مطهری ما نماید از ایراد شبهات ترس و واهمه ای داشته باشیم. وقتی به نحو احسن به شبهات پاسخگویی شود باعث استحکام عقاید و تفکرات اسلامی می‌شود.
طباطبایی، اظهار کرد: مباحثی که به آثار و اشعار اعراب قبل از اسلام پرداخته و در فصل اول کتاب آقای شاه ثنایی گردآوری شده، کاری جدید است و در هیچ منبع مهم دیگری این موضوع وجود ندارد.
وی افزود: یکی از نشانه‌های پوشش زنان در دوران جاهلیت این است که در آیین اسلام اینطور آمده که الزامی برای پوشش گردی صورت زنان وجود ندارد. در واقع این حکم برای این ابلاغ شده است که کمی از پوشش سختگیرانه ای که قبل از آیین اسلام بوده کاسته شود.
پژوهش‌های کمی در مورد شرایط صدر اسلام صورت گرفته است
دکتر مهدی مجتهدی، استادیار دانشگاه فردوسی مشهد کارشناس دیگری بود که در جلسه بصورت فیزیکی حضور داشته و به ایراد سخن پرداخت.
او مساله محور بودن، دغدغه روز، دامنه مناسب یک بازه خاص و روش مناسب تحلیل اشعار را از خصایص بارز این کتاب عنوان کرد و افزود: تاکنون پژوهش‌های کمی در مورد آداب و سنن و فرهنگ مردم در صدر اسلام انجام گرفته است و اینگونه پژوهش‌ها می‌تواند روشنگر بسیاری از مباحث باشد.
استادیار دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: البته این کتاب هنوز جا دارد که در چاپ‌های بعدی کامل تر شده و بخش‌هایی به آن افزوده شود. از جمله این موارد میتوان برخی اقدامات اعراب و نیز موافقان و مخالفان حجاب حداکثری در دوران پیش از اسلام را به کتاب افزود.
مجتهدی استفاده نکردن از برخی از منابع موثق در بررسی و تحلیل موضوع حجاب را یکی از ضعف‌های تدوین کتاب دانست و اشاره کرد: باید این نکته نیز مورد نظر قرار گیرد که چرا وقتی از چندین نفر از اساتید در تدوین کتاب کمک گرفته شده، تنها نام یک نفر از آنها روی جلد قرار گرفته است و از باقی افراد نامی برده نشده است؟
رد شبهات با ارائه دلیل و منطق
دکتر یحیی بوذری نژاد، دانشیار دانشگاه تهران آخرین تحلیل گر این نشست بود. او نیز به صورت ویدیو کنفرانس در جلسه حضور پیدا کرده بود و از این حیث تعداد سخنرانان حاضر در جلسه و افرادی که به صورت ویدیو کنفرانسی حضور پیدا کرده بودند برابر شد.
دانشیار دانشگاه تهران در خصوص تحلیل و بررسی کتاب حجاب در صدر اسلام عنوان کرد: برای اینکه به اهمیت تالیف این کتاب پی ببریم لازم است که ابتدا سالهای پیروزی انقلاب اسلامی در ایران را در نظر داشته باشیم.
وی اضافه کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران عده ای از روشنفکران که آیین و دستورات فقهی اسلام را با تفکرات غربی‌ها همراه و سازگار نمی‌دیدند تصمیم گرفتند که قرائت جدیدی از دستورات و اصول دین ارائه دهند. بااینکار به زعم خود می‌توانستند عده ای ازمردم را با خودهمراه نمایند.
دانشیار دانشگاه تهران ادامه داد: به عنوان مثال قبل از انقلاب نقدهایی بر مساله حجاب انجام می‌گرفت و گفته می‌شد که قرآن وحی است. سپس به تحلیل شرایط زمان وحی و آداب و سنن و فرهنگ مردم آن زمان می‌پرداختند و این امر را برای دوره ای خاص روا می‌دانستند.
بوذری نژاد، تاکید کرد: کتاب حجاب در صدر اسلام از این بابت بسیار دارای اهمیت است که در مقابل این نقدها ایستاده و با ادله و بیان حقایق تمام شبهات را رد می‌کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: هرچند که این پاسخ کمی دیر انجام شده اما بسیار کارآمد و مفید است و اینگونه مباحث و موضوعات باید هر چه بیشتر و بهتر توسط پژوهش گران مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. قدس آنلاین
