شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
در الگوی پیشنهادی شهید صدر به اهداف، انگیزه‌ها و سلیقه‌های مشتریان بانک چه سپرده گذاران و چه گیرندگان تسهیلات توجهی نشده، این در حالی است که تفاوت اهداف و سلیقه‌های مشتریان بانک که برخی به دنبال معاملات با سودهای معین و برخی در پی سود و انتظاری بالاتر با پذیرش ریسک هستند، اقتضای دقت بیشتر در طراحی الگوی بانکداری بدون ربا را دارد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان در نشست «چالش بانکداری اسلامی در ایران»، در مشهد به بررسی دغدغه‌های مراجع تقلید پیرامون شبه ربوی بودن قراردادهای بانکی، صوری بودن قراردادها و جریمه تاخیر پرداخت و با اشاره به تاریخچه بانکداری و تلاش کشورهای اسلامی برای ایجاد بانکداری اسلامی و بانک بدون ربا، گفت: از نظر فقه اسلامی ربا جزو محرّمات و از بزرگترین گناهان است.
عضو شورای فقهی بانک مرکزی در ادامه به اندیشه اصلی شهید صدر در الگوی بانکداری بدون ربا اشاره کرد و افزود: واسطه گری مالی بانک میان سپرده گذاران و سرمایه گذاران در قرارداد مضاربه است. در این الگو، بانک وجوه مازاد سپرده گذاران را جذب کرده؛ سپس آن‌ها را براساس مضاربه در اختیار سرمایه گذاران می گذارد.
وی توضیح داد: در این الگوی علاوه بر سپرده‌های سرمایه گذاری، سپرده پس انداز و جاری نیز در نظر گرفته شده است که اولی همانند سپرده سرمایه گذاری و دومی بر اساس قرارداد قرض بدون بهره است و بانک علاوه بر حفظ و نگهداری آن سپرده‌ها و پرداخت آن‌ها عندالمطالبه به سپرده گذاران وعده وام متقابل بدون بهره می دهد.
موسویان اضافه کرد: گرچه الگوی پیشنهادی شهید صدر میان الگوهای معاصر خود، منطق نظری و قابلیت اجرایی بالایی داشته است، اما همانند سایر الگوها فقط به اندیشه اصلی بانکداری بدون ربا متوجه بوده و به جزییات صنعت بانکداری نپرداخته است.
وی در این باره افزود: در الگوی پیشنهادی شهید صدر به اهداف، انگیزه‌ها و سلیقه‌های مشتریان بانک چه سپرده گذاران و چه گیرندگان تسهیلات توجهی نشده، این در حالی است که تفاوت اهداف و سلیقه‌های مشتریان بانک که برخی به دنبال معاملات با سودهای معین و برخی در پی سود و انتظاری بالاتر با پذیرش ریسک هستند، اقتضای دقت بیشتر در طراحی الگوی بانکداری بدون ربا را دارد.
عضو شورای فقهی بانک مرکزی در ادامه گفت: سال‌ها از اجرای قانون می‌گذرد، مناسب است با استفاده از تجربیات نظام بانکی ایران و سایر بانک‌های بدون ربا، قانون عملیات بانکی بدون ربا را نقد و بررسی و نسبت به اصلاح و تکمیل آن اقدام کنیم.
بیش از ۵۰ کشور اسلامی بر اساس ایده شهید صدر بانکداری اسلامی دارند
وی با بیان اینکه بیش از ۵۰ کشور اسلامی بر اساس ایده شهید صدر بانکداری اسلامی دارند، ابراز کرد: حتی برخی کشورها مانند آمریکا، انگلیس، روسیه، چین در کنار بانک‌های خود، بانک‌های اسلامی یا بدون ربا دارند، در حالی که در برخی کشورهای اسلامی مانند عربستان بانک‌هایی با مدل غربی همراه با ربا وجود دارد.
موسویان همچنین به معاملات بانکی از نظر مراجع اشاره و بیان کرد: نقد و اعتراض مراجع تقلید به لحاظ قانون نیست بلکه در نوع اجرای قانون بانکداری مسئله دارند که چالش‌های موجود در این عرصه را باید حوزه و دانشگاه بر طرف کنند.
بنابر گزارش حوزه، اقتصاددان حوزوی افزود: برخی از معاملات که صورت می گیرد، صوری است و نقدی که برخی مراجع تقلید بیان می کنند نسبت به سهل انگاری در قراردادهای بانکی و مشخص نبودن حد و اندازه سود شرعی است.
