شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
آیت‌الله رشاد با بیان اینکه غفلت از فقه، سپردن مردم به سکولاریسم است بر لزوم تولید توضیح‌المسائل نهادی برای مدیریت فقهی سامانه‌های اداری کشور تاکید کرد.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علی اکبر رشاد، مدیر حوزه علمیه تهران در همایش المیزان و علوم انسانی در دارالقرآن علامه طباطبایی (ره) گفت: علامه طباطبایی کسی بود که علم را از نقطه‌ای به نقطه دیگر متصل کرد و حضور او سبب تحرک و گام پیش نهادن در حوزه تفسیر، حکمت، مباحث کلامی و نظریات اجتماعی شد.
وی با اشاره به نسبت میان فقه و علوم انسانی تأکید کرد: تصور بنده این است که علوم انسانی، فقه دوره مدرنیته است؛ چنان که فقه، نیز علوم انسانی قدسی است و علوم انسانی و فقه از جهات مختلف با هم موازات و رقابت سنگین و جدی دارند.
رشاد تصریح کرد: مراد بنده از علوم انسانی هم علوم انسانی سکولار و رایج در دنیاست البته ما با اساس علوم انسانی مخالف نیستیم کما اینکه برخی توهم دارند کسانی که علوم انسانی اسلامی را مطرح می‌کنند با اساس علوم انسانی مخالف هستند.
رقابت فقه و علوم انسانی
وی با تأکید بر اینکه علوم انسانی موجود رقیب فقه است و نمی‌توان منکر آن شد اظهار کرد: انقلاب اسلامی در حقیقت انقلابی علیه مدرنیته بود که بر حیات بشر حکمفرما شده بود؛ علوم انسانی همه آنچه را که فقه مدعی است جز در حیث عبادیات مدعی است. فقه یک شیوه و سبک زندگی و علوم انسانی سبک زندگی دیگری را پیشنهاد کرده و ارائه می‌دهد و میان این دو موازاتی توام با رقابت جدی وجود دارد از این رو به لحاظ معرفتی ما با دو گفتمان مواجه هستیم؛ گفتمان علوم انسانی و گفتمان فقهی و این رقابت با انقلاب اوج گرفته است.
رشاد اظهار کرد: در ۲۰۰ سال اخیر علوم انسانی تمامی ساحات انسانی را در دنیا احاطه کرده بود و این فقه شیعه بود که به اهتزار درآمد و این رقابت روز به روز هم جدی‌تر و عمیق‌تر می‌شود؛ لذا در تمامی مؤلفه‌هایی که ما از آن به علم تعبیر می‌کنیم موازات وجود دارد؛ فقه، علومی است و علم انسانی نیز علومی است و هر دو از موضوع و منطق و روشی برخوردار هستند و هر دو از مسائل انباشت هستند و هر دو از مبانی و مبادی ارزشی و هستی‌شناسی خاصی برخوردار هستند.
رشاد بیان کرد: در تعریف هر دانش می‌توان وضع موجود را وصف کرد و نگاه پسینی و پیشینی به آن داشته باشیم تا بتوانیم به وضع مطلوب دست یابیم؛ اگر چنین باشد فقه را باید مجموعه نظامات سلوکی شرعی برای تنظیم شئون مختلف حیات انسانی برشمرد لذا فقه با همه شئون انسانی سر و کار دارد همچنین هم فقه مجموعه نظامات در اقتصاد و سیاست و عبادیات و … است.
مدیر حوزه علمیه تهران تصریح کرد: اگر فقه را علوم انسانی قدسی قلمداد کنیم آن طورکه برخی می‌پندارند غفلت از این امر فوق‌العاده مهم به معنای سپردن صحنه به آموزه‌های سکولاریسم و بی‌پناه رها کردن آحاد مردم و سپردن شئون مسلمین به دانش‌ها و دانش‌آموخته‌های سکولار است.
فقه اجتماعی میدان‌دار رفتار مردم نیست
مدیر حوزه علمیه تهران ادامه داد: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که به نام اهل‌بیت(ع) شناخته شده است و معرفت و افکار ما شیعی و نظام ما نیز شیعی است و باید به آن افتخار و در عین حال باید اعتراف کنیم که بسیاری از شئون را به سکولاریسم سپرده‌ایم؛ باید اذعان کنیم مردم عموماً در امور شخصی طبق فقه عمل کرده و مقلدند، ولی در جنبه‌های اجتماعی تابع فقه نیستند و عرصه در دست فقه نیست.
رشاد بیان کرد: حوزه‌هایی که فقه وارد آن نشده بسیار است از این رو باید به موازات همه شاخه‌ها و شعبات علوم انسانی، ابواب فقهی مستقل تعریف شود که البته در حال انجام است و باید قله‌های فتح نشده مانند فقه هنر، رسانه، فقه فرهنگ، فضای سایبر و … فتح شود و باید ابوابی در فقه‌الثقافه ایجاد و فقه بیشتر صورت نظام‌مند به میان بیابد و نظام‌سازی کارآمد و کاربردی داشته باشیم.
توضیح المسائل نهادی
وی افزود: تجربه توضیح‌المسائل نگاری تجربه عمیق و خوب و ابتکاری فوق العاده عظیم در طول تاریخ فقه بوده و اگر نبود مردم متحیر بودند؛ اگر این تجربه را بسط دهیم و توضیح المسائل موضوعی و نهادی تولید کنیم یعنی توضیح‌المسائلی که نظام بانکی و سامانه‌های مدیریتی کشور جلو خود بگذارند و طبق آن عمل کنند در این صورت رفتار اجتماعی و نهادی ما هم فقهی خواهد شد.
وی تأکید کرد: تحول، آرمان و اساس است، ولی غالباً جزیره پنداشتن تحول با عنوان مسائل مستحدثه آسیب رسان است و کافی نیست لذا باید علوم انسانی را تولید و به استخدام فقه درآوریم از جمله در حوزه موضوع‌شناسی این کاری بسیار لازم است.ایکنا
