فاصله گرفتن از واقعیت پیرامون، از آسیب‌های فقه است

رسا: حجت الاسلام علی شفیعی، مدیر گروه فقه دفتر تبلیغات اسلامی خراسان، امروز در «نشست فقه و ارتباط آن با سایر علوم» که به همت اداره پژوهش مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد در سالن اجتماعات این مرکز برگزار شد، گفت: دانش فقه با بسیاری از دانش ها، چون اخلاق و کلام در ارتباط است.

وی ابراز کرد: بحث خداشناسی و جهان شناسی فقها، از نکات مهمی است و آیا تلقی فقها از خدا و انسان و خدا و طبیعت تلقی درستی است؟

این استاد حوزه علمیه مشهد با بیان این که در موضوع یابی، دغدغه ها و نکات چالش برانگیز مورد توجه قرار می گیرد، گفت: در انتخاب موضوع باید به دو معیار توجه کرد ابتدا این که موضوع باید مورد علاقه باشد و دوما، موضوعی را انتخاب کنید که مشکلی را از طبقه، گروه و جامعه حل کند و این مشروط به این است که افراد ذهن دغدغه مند داشته باشند تا بتوانند موضوعاتی را انتخاب کنند که مشکلی از جامعه حل کند.

حجت الاسلام شفیعی خطاب به طلاب اظهار کرد: اگر ذهن سؤال مدار و سؤال محور نداشته باشید قاعدتا برای یافتن موضوعات دغدغه مند دچار مشکل خواهید شد. شما باید این دغدغه را در جامعه داشته باشید که به دنبال موضوعاتی بروید که به روز باشد و مشکلی از جامعه حل کند و نباید از طرح این سؤالات واهمه داشته باشید و لازمه طرح چنین سؤالاتی این است که با جامعه علمی و پیرامون خودمان در ارتباط باشیم.

تأثیر پذیری فقیه از مبانی اعتقادی
مدیر گروه فقه دفتر تبلیغات اسلامی خراسان با بیان این که فاصله گرفتن از واقعیت پیرامون، یکی از آسیب های اصول فقه است، افزود: متأسفانه اصول فقه ما امری انتزاعی شده است که همین اصولی که الان داریم، ۱۰۰ سال و ۲۰۰ سال پیش نیز همین اصول را داشته ایم، ممکن است پاره ای تک مسأله اضافه شده باشد، اما مبانی و روح حاکم بر اصول فقه همان اصول فقه گذشته است و این نیاز به توجه و تأمل دارد.

وی افزود: اگر توجه و تأمل کنیم به یقین موضوعاتی پیدا خواهیم کرد که نه تنها موضوعات نوعی خواهند بود؛ بلکه پژوهش شما را پژوهش قابل توجه خواهند کرد.

این استاد حوزه علمیه مشهد با بیان این که انسان شناسی فقیه در فتوایی که او می دهد، تأثیر گذار است، گفت: فقه موجود را نگاه می کنیم می بینیم که انسان شناسی خود را عقیده محور تعریف کرده است؛ از این رو وقتی انسان شناسی فقیه موجه نباشد، تأثیر خود را ناخواسته می گذارد.

دانش فقه باید جهان شناسی خود را به روز رسانی کند
حجت الاسلام شفیعی با اشاره به این که ما دو سنخ مبانی، اختیاری و غیر اختیاری داریم، اظهار کرد: پاره ای از مبانی غیر انتخابی در فقیه تأثیر گذار است و باید به این نکته توجه کرد که این مسأله که فقیه در چه محیط فرهنگی و دینی بوده است و در چه محیط زیستی بزرگ شده است، آیا در نگرش فقیه تأثیر گذار است؟

مدیر گروه فقه دفتر تبلیغات اسلامی خراسان افزود: این که فقیه در محیط بسته فرهنگی و سیاسی متولد شود و رشد کند فقه او متفاوت خواهد بود با فقیهی که در محیط باز و آشنایی با تکنولوژی رشد کرده باشد.

وی با خاطرنشان کردن این که ما باید همیشه فقه خود را باز خوانی و به روز رسانی کنیم، ابراز کرد: بنابراین دستگاه فقاهت باید انسان شناسی و خداشناسی خود را بازخوانی کند. خداوند در نظر همه یکی است اما تلقی آن ها از خداوند متفاوت است؛ به طور نمونه تلقی فقها از خدا با تلقی عرفا از خداوند متفاوت است، مثلا خدای مولانا، خدایی عاشقانه است و خدای غزاله خدای خائفانه است.

تحول در فقه، منوط به توجه به موضوعات نو و جدید است

حجت الاسلام شفیعی در ادامه با اشاره به این که نباید علم را در چارچوب و تشکیلات محدود کنیم، اظهار کرد: متأسفانه در حال حاضر، به جای این که محتوا اصالت پیدا کند، فرم اصالت پیدا کرده است؛ از این رو اگر پژوهش و دانش را در منگنه قرار دهیم، امکان دارد بر خلاف آن چه در نظر ما است، پاسخ دهد.

وی گفت: مدیر موفق در عرصه آموزشی و پژوهشی کسی است که تلاش کند محتوا را فدای تشکل سازی نکند و باید به این نکته توجه کرد که اگر بخواهیم در فقه تحول اتفاق بیفتد باید به سراغ مبانی، موضوعات و روش های جدید باشیم.