شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: بحث رؤیت هلال و اعلام عید فطر از سوی مراجع عظام مبتنی بر مبانی مختلفی است و منشا اختلاف در تفاوت مبنایی در حقیقت رؤیت است و اینکه مقصود از رویت، رویت مسلح یا غیرمسلح و نیز تمایز در وحدت یا اختلاف افق است.
هفت دیدگاه نزد فقهای عظام شیعه در مسأله رویت مطرح شده است:
۱. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و اشتراط اتحاد افق (امام خمینی، آیات عظام گلپایگانی، اراکی، سیستانی، بهجت، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی و…)
۲. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند (آیات عظام خوئی، تبریزی، صافی گلپایگانی، فیاض و…)
۳. کفایت رؤیت هلال با چشم مسلح و اشتراط اتحاد افق (آیت‌الله خامنه‌ای)
۴. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشتر شب با هم مشترک اند (آیت‌الله وحید خراسانی)
۵. کفایت رؤیت هلال با چشم مسلح و کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند (آیات عظام فاضل لنکرانی، سید کاظم حائری و نوری همدانی)
۶. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همه نقاط زمین (آیت‌الله بشیر حسین نجفی)
۷. لزوم رؤیت هلال با چشم عادی و کفایت رؤیت در شهرهای دیگر به شرط آنکه رویت در نقطه‌ای از قاره‌های آسیا، استرالیا، آفریقا و اروپا یا نقطه‌ای از قاره آمریکا و اقیانوسیه باشد.
شایان ذکر است که روایات شیعه و اهل سنت بر رؤیت تاکید می‌کند و بی‌شک مقصود از رؤیت، رؤیت متعارف در عرف جامعه است. پس موضوع افطار و امساک شرعی، تولد هلال نیست که با محاسبات ریاضی به صورت یقینی کشف می‌شود چون متعلق چنین یقین ریاضی، تولد هلال است؛ نه رویت هلال که موضوع حکم شرعی است. موضوع حکم شرعی، رؤیت معرفت‌شناسانه است نه تولد هستی‌شناسانه هلال.
به نظر این کمترین، این مفهوم متعارف عرفی از رؤیت در اعصار مختلف مصادیقی دارد؛ از جمله مشاهده هلال با چشم غیرمسلح در حیاط یا پشت بام منزل، مشاهده هلال با چشم غیرمسلح در مکان‌های مرتفع و بالای کوه‌ها که در عصر ائمه استفاده می‌شد، مشاهده هلال با چشم دارای عینک و چشم مسلح متعارف همچون دوربین‌های معمولی نه تلسکوپ و سی سی دی کمیرا.
پس نباید گرفتار یکسان‌انگاری مفهوم رؤیت عرفی با مصداق آن در عصر نبوی یا ولوی شد. بنابراین مصداق مشاهده متعارف هلال در عصر ما اعم از رؤیت با عینک و مسلح با دوربین‌های متعارف و رؤیت غیرمسلح است که به عنوان رؤیت شرعی به شمار می‌آید.
شایان ذکر است که هلال پس از دوازده ساعت از تولدش با چشم غیرمسلح قابل رؤیت است؛ هر چند موانع جوی وجود داشته باشد ولکن قابلیت رؤیت هست و همین برای حکم شرعی کفایت می‌کند و فقیه باید به مصداق استهلال عرفی دست یازد.
غروب بیست و نهم ماه مبارک رمضان امسال، کمتر از ۱۲ ساعت از تولد رویت هلال می‌گذرد و لذا رؤیت هلال حتی با چشم مسلح متعارف در نقاط قریب الافق میسر نبود.
پس در وضعیت متغیرهای جوی در دنیای کنونی و تحولات سماوی باید فقیه با کمک کارشناسان متدین از زمان تولد هلال مطلع گردد.
همچنین اگر رؤیت شرعی در نقطه‌ای از زمین تحقق یابد؛ نقاط دیگری که قریب الافق یا در عرض جغرافیایی مقارن (با وجود اختلاف در طول‌های جغرافیایی) رؤیت شرعی به شمار می‌آید. پس اشتراک نقاط مختلف زمین در بخشی از شب کفایت می‌کند؛ اگر قریب الافق در عرض جغرافیایی داشته باشند.
دقیقا کاملا جای تعجب هست این چه حرفی بود جناب خسروپناه بیان کردند!
سلام علیکم.
سن ماه در غروب بیست و نهم، به استناد گزارش ستاد استهلال، ۱۸ ساعت و ۵۳ دقیقه بوده است نه کمتر از ۱۲ ساعت.