شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد مطهری فقیهی جامع و دارای نوآوریهای اصولی و ریشه‌‌‌ای در زمینه موضوعات فقهی می‌باشد. این نوآوری‌‌ها مبتنی بر یک سری مبانی و دیدگاه‌‌هایی است که تا به حال مورد بررسی جدی قرار نگرفته و نه تنها بیان جامعی در این زمینه ارائه نشده است، بلکه به طور کلی مورد غفلت قرار گرفته است.
به گزارش شبکه اجتهاد، استاد شهید مرتضی مطهری از دانشمندان برجسته جهان اسلام در دوران معاصر است که جامع علوم معقول و منقول اسلامی و صاحب تفکری وسیع و منضبط و شناختی منطبق با زمان و نیازهای واقعی زمان می‌باشد.
ایشان تربیت شده اساتید برجسته علوم اسلامی در رشته‌‌های مختلف بوده و در همه آن رشته‌‌ها و من جمله فلسفه، اصول فقه و فقه، ادبیات، عرفان نظری و… به اجتهاد و تخصص کامل رسیده بودند. لکن در جامعه ما ایشان بیشتر به یک فیلسوف و متکلم مشهور شده و به جنبه فقهی ایشان توجهی نشده است، در حالی که نوآوریهای استاد در این زمینه نیز بسیار قابل توجه است.
کتاب «مبانی و نوآوریهای فقهی شهید آیت‌الله مطهری» بر این فرض است که استاد مطهری فقیهی جامع و دارای نوآوریهای اصولی و ریشه‌‌‌ای در زمینه موضوعات فقهی می‌باشند. این نوآوری‌‌ها مبتنی بر یک سری مبانی و دیدگاه‌‌هایی است که تا به حال مورد بررسی جدی قرار نگرفته است و نه تنها بیان جامعی در این زمینه ارائه نشده است، بلکه به طور کلی مورد غفلت قرار گرفته و لهذا ضرورت تحقیق در جمع آوری و تبیین نوآوریهای فقهی و دیدگاههای مؤثر در این نوآوری‌‌ها به وضوح حس می‌شود و لهذا این تحقیق دو قسم بحث دارد، بحث اول شامل بیان مقام فقهی استاد مطهری است در مقابل آن تفکری که استاد مطهری را فیلسوف و متکلم می‌داند نه فقیه و بحث دوم در مقام بیان نوآوری‌‌ها و آرای فقهی شهید مطهری است.
کتاب حاضر در جهت تبیین آرای فقهی شهید مطهری به صورت یک تحقیق توصیفی و نه تحلیلی و انتقادی نوشته شده است لذا نقد و بررسی و تحلیل مگر در مواردی جزئی انجام نمی‌گیرد. در این مجموعه از تمامی آثار مکتوب استاد مطهری استفاده شده حتی در آثار فلسفی و اجتماعی هم که موضوعی از موضوعات فقهی به مناسبتی ذکر شده، مورد استفاده قرار گرفته است.
این کتاب در یک مقدمه و چهار بخش تدوین شده است.
بخش اول: شخصیت فقهی استاد مطهری. ساختار بحث در این بخش صرف نوآوری است و شامل مباحثی چون مقام فقهی استاد مطهری، فقاهت عصری و گرایش به مسائل مستحدثه، نگاه کلامی به مسائل فقهی، واقع گرایی در مسائل فقهی، طرح پرسش در حوزه مسائل فقهی، صراحت در بیان مسائل فقهی و روش فقهی استاد می‌باشد که به خوبی مقام فقهی استاد را نمایان می‌سازد. این بخش شامل دو فصل می‌باشد، فصل اول شخصیت فقهی استاد و فصل دوم روش فقهی استاد مطهری است.
بخش دوم: مبانی فقهی استاد مطهری که در شش فصل تدوین شده است. استاد مطهری مبانی و دیدگاههای فقهی‌‌‌ای دارند که نوآوریهای فقهی ایشان مبتنی بر این مبانی و دیدگاه‌‌ها شکل گرفته است. به طور کلی استاد در صدد ایجاد فلسفه اجتماعی بزرگ اسلام و طرح ریزی مبانی حقوقی مکتب اسلام مبتنی بر این مبانی بودند و همواره از اینکه این دیدگاه‌‌ها مورد غفلت فقیهان قرار گرفته است ابراز نگرانی می‌نمودند و آن را موجب رکود فقه و ناهمواری‌‌ها و بن بست‌‌های کنونی فقه می‌دانستند. این بخش شامل این فصول می‌باشد: مبانی طبیعی حقوق اسلامی؛ اصل عدالت به عنوان قاعده فقهی؛ توسعه جایگاه و حق عقل در استنباط احکام الهی؛ توجه به فلسفه احکام؛ احکام ولایی و اختیارات حاکم اسلامی؛ نقش مقتضیات زمان در استنباط احکام الهی.
بخش سوم: تبیین نوآوریهای فقهی استاد مطهری. در این بخش بینش‌‌های عمیق و جدید استاد درباره اجتهاد و پیشنهادهای کارساز و ارزنده ایشان به طور خلاصه بیان می‌شود. این بخش شامل پنج فصل می‌باشد که عبارتند از: مباحث اجتهاد؛ مسائل اقتصادی از قبیل مالکیت، سرمایه داری، ربا، بانک و بیمه و بررسی فقهی مسائل مربوط به اینها؛ مباحث حقوق زن از قبیل ازدواج موقت، تعدد زوجات، طلاق قضایی، حجاب، مناسبات اجتماعی زن و دیگر مسائل می‌باشد؛ جنگ و صلح که به بررسی مشروعیت جهاد و موارد آن می‌پردازد؛ امر به معروف و نهی از منکر یا اصلاحات اجتماعی که به تعریف و جایگاه آن، امر به معروف ونهی از منکر در آیات و روایات، گستره و محدوده آن، مراحل و اقسام آن و… می‌پردازد.
بخش چهارم: موضوعات عمومی فقه در آثار استاد مطهری. این بخش شامل حدود صد عنوان از موضوعات فقهی موجود در آثار شهید مطهری می‌باشد. استاد در برخی از این موضوعات تجزیه و تحلیل و نظر خود را ارائه نموده و صرف نوآوری ایشان است و در برخی دیگر که به مناسبتی ذکر شده بیان جدیدی از آن موضوع فقهی ارائه نموده و از جوانب مختلف بررسی و تبیین کرده اند و در برخی موارد نیز فلسفه احکام را بیان نموده اند. این بخش در شش فصل تنظیم شده است که عبارتند از: کلیاتی درباره فقه؛ مبادی احکام فقهی؛ عبادات؛ فلسفه برخی احکام و عبادات؛ معاملات؛ برخی احکام و موضوعات فقهی دیگر.
گفتنی است، کتاب «مبانی و نوآوریهای فقهی شهید آیت‌الله مطهری» در ۵۱۸ صفحه به قلم سید امرالله حسینی مومن زاده از سوی انتشارات صدرا به زیور طبع آراسته شده است.
