مجالس امام حسین(ع) باید افشاکننده ظلم باشد/ اگر اهداف دینی با اغراض غیردینی به هم بپیچد، باعث زدگی مردم از عزاداری خواهد شد

شبکه اجتهاد: آیت‌الله محمدعلی گرامی قمی استاد باسابقه حوزه علمیه قم در‌گفت وگویی به انتقاد از روند برخی از عزاداری‌های در کشور پرداخت و از مسئولان هیئت‌ها خواست با دعوت از منبری‌های محبوب مردم، به دنبال ترویج دین در ایام محرم باشند.

او معتقد است که قیام امام حسین(ع) به دنیا آموخت که اصلاح فساد، قیام می‌خواهد. در ادامه متن گفت‌وگوی شفقنا با آیت‌الله گرامی درباره ویژگی‌ها‌ی عزاداری‌ها‌ی مورد قبول حضرات ائمه را می‌خوانید:

اصلی‌ترین شاخصه یک عزاداری مقبول چیست؟

گرامی قمی: جمله‌ای در نهج البلاغه از زبان مولی امیرالمومنین آمده که راهگشای ما و جامعه در همه مسائل است. حضرت فرمودند: هر مشکلی که داشته باشید با اخلاص برطرف می‌شود بنابراین شرط اصلی قبول شدن هر عزاداری اخلاص است. معنای اخلاص این است که برنامه داریم و برنامه هم خدایی و هم نیت خدایی است. دیگر اینکه هدف اباعبدالله اساس دین بوده است؛ پس باید در مراسم او دین تشریح شود و مردم با دین آشنا شوند؛ اگر اهداف دینی با اغراض غیردینی قاطی شود باعث زدگی مردم از عزاداری می‌شود. پیوند دادن رفتار خودمان به آمال و اهداف ائمه‌ی اطهار علیهم السلام اشتباه است. وقتی در اعمال ما اشکالاتی است و خودمان را با ائمه پیوند دهیم درواقع خودمان را بالا نبردیم، ائمه را تحقیر کردیم و این اشتباه است.

 در مراسم عزاداری امام حسین(ع) مردم را با اساس دین آشنا کنید

باید در مجالس امام حسین(ع) آگاهی مردم را افزایش داد. در گذشته‌ها‌ رسم بر این بود در مجلسی که به نام ابی عبدالله (ع) تشکیل می‌شد سه نفر منبر می‌رفتند؛ یک نفر ابتدا مسائل شرعی را می‌گفت که مردم جاهای دیگر کمتر می‌شنیدند. حتی در مجالسی که اصلا مردم برای گوش کردن موعظه‌ی آن واعظ مشهوری می‌آمدند، باز برنامه بر این بود که اول مسائل و احکام شرعی گفته می‌شد. یادم می‌آید در صحن حضرت معصومه سلام الله علیها مردم منتظر منبر آقای فلسفی رحمت الله علیه بودند؛ ولی قبل از منبر ایشان یک آقایی که معروف به بیان احکام بود مسأله می‌گفت.

 گاهی می‌شنویم که برای مداحی‌ها بودجه‌های کلانی پرداخت می‌شود

منبری دوم روضه می‌خواند. روضه خوان روحانی معمم بود و از کسانی انتخاب می‌شدند که معروف به صفا و معنویت بودند و درعین حال محبوبیتی در بین مردم داشتند. این روضه‌خوان اینقدر اخلاص داشت که وقتی السلام علیک یا اباعبدالله را می‌گفت همه دلها به لرزه در می‌آمد. منبری سوم بعد از آن، برای موعظه و پند و اندرز می‌آمد؛ اما الان بیان احکام که نیست، در ابتدای برخی از جلسات چند آیه اول قرآن می‌خوانند که در آن هدف عمده، بیان آهنگ است. در مداحی‌ها هم به جای پرداختن به اهداف حضرت، بیشتر به ظواهر پرداخته می‌شود. گاهی هم می‌شنویم که برای این مداحی‌ها بودجه‌های کلانی پرداخت می‌شود که واقعا انسان متحیر می‌شود. گاهی هم گفته می‌شود یک اتوبوس باید برای ما بگیرید که عده‌ای را همراه خودمان بیاوریم برای اینکه آنها مجلس را گرم کنند. باید برنامه ریزی شود تا منبری‌های محبوب مردم به منبر بروند تا مردم پای منبرها بنشینند. منبری نباید به دنبال پاکت باشد. شایسته نیست که بلافاصله بایستد و پاکت را بشمارد. بعضی از آقایان وقتی پاکت پول منبر را می‌گیرند این پول را با پول‌های دیگر قاطی می‌کنند که ندانند چه کسی چقدر داده است؛ این کار خیلی همراه با خلوص و اخلاص است.

 به معنویت مداحان توجه کنید نه مشهوریت

من از متصدی‌ها‌ی مجالس تقاضامندم وقتی از مداح دعوت می‌کنند به این توجه نکنند که این شخص چقدر آدم جمع می‌کند بلکه به این توجه کنند که این مداح چقدر معنویت دارد. نگاه نکنند که چه آوازی دارد، نگاه کنند که چقدر اخلاص دارد. روحانی هم که دعوت می‌کنند روحانی باشد که هم محبوب مردم است و هم سواد و اخلاص دارد.

 کاری نکنیم که جذابیت مجالس امام حسین(ع) را آلوده کنیم و لطمه به این جذب بزنیم

در زمان رضاخان که روضه ممنوع بوده است اما نیمه‌ی شب در بعضی خانه‌ها در خفا، در زیرزمین دربسته روضه می‌گرفتند و ذکر مصیبت داشتند. می‌گویند که اخلاص و صفایی بود. خود آقا ابا ابی عبدالله جذب و معنویت دارد و همه را جذب می‌کند. ما کاری نکنیم که این جذب را آلوده کنیم و لطمه به این جذب بزنیم و مردم را پراکنده کنیم. مردم اگر معنویت و اخلاص و خلوص را ببینند ان شاء الله جذب می‌شوند.

مهم ترین پیامی که حادثه عاشورا برای جامعه امروز دارد چیست؟

گرامی قمی: امام حسین علیه السلام حرکت کرد تا ظالمان را رسوا کند؛ مجلس او هم باید افشاکننده ظلم باشد. ظالم هرکجا و در هرگوشه از دنیا که هست باید رسوا شود. پیام قیام امام حسین این است که اصلاح فساد، قیام می‌خواهد و قیام هم با خون است. بعضی نوشته بودند یعنی چه که خدا می‌خواهد امام حسین کشته شود؟ معنایش خیلی واضح است. با اهدای خون ابی عبدالله تحولی در جامعه‌ی بشری به وجود آمد؛ نه فقط جامعه‌ی اسلامی. گاندی در هند هم ادعا دارد که من به پیروی از برنامه‌های حسین بن علی قیام کردم.

 مجالس امام حسین(ع) باید افشاکننده ظلم باشد

اگر برنامه عزاداری همراه با اخلاص و معنویت در کشورهای دنیا برگزار شود، ظالمین رسوا می‌شوند. الحمدالله بعضی جاها هم این طور است. شاید بتوانیم بگوییم برنامه‌ها‌یی که در بعضی از کشورها انجام می‌شود، از نظر تأثیر بیش از برنامه‌های ایران است. در کشورهای مختلف اروپایی هیأت‌های عزاداری بدون پیرایش و آلایش حرکت می‌کنند و اثرات خیلی خوبی در جامعه‌ی آنجا دارد و مردم را متوجه اهداف آقا ابی عبدالله می‌کند. در بعضی از کشورها در کنار هیأت‌های عزاداری، نوشته‌ها‌یی پخش می‌شود که اهداف عزاداری برای مردم توضیح داده می‌شود.

بحث ظلم ستیزی و موارد اصلاح گری، همان بحثی است که تقریبا در اکثر هیأت‌های مذهبی توسط مداحان معروف مطرح می‌شود اما از طرفی بعضی از روحانیون و مراجع آن را به عنوان آفت جلسات عزاداری می‏شناسند چون تبدیل به مسائل حزبی و جناحی می‌شود و طبیعتا یک عده‌ای ریزش می‌کنند. چه حد و مرزی وجود دارد که این هدف مبارک به اغراض سیاسی و جناحی و حزبی آلوده نشود؟

گرامی قمی: تطبیق و حصر اهداف ابی عبدالله در یک گروه خاص، دور از اهداف امام حسین است. اهداف امام حسین معانی مطلقه‌ای دارد که شامل همه‌ی کسانی که برای خدا قیام کردند می‌شود. تطبیق مورد خاص بر قیام امام حسین به طوری که اینگونه به ذهن بیاید که این جلسه برای ترویج فلان شخص یا تخریب فلانی برپا شده، از اهداف دورمان می‌کند و یقینا به ضرر اهداف امام حسین است.

 حصر اهداف امام حسین(ع) در یک گروه خاص، دور از اهداف حضرت است

نظرتان این است که جامعه باید خودش مصداق‌ها‌ را تشخیص دهد؟

گرامی قمی: بله؛ اصلا قاطی کردن اهداف آقا ابی عبدالله به مصادیق، چه محل اختلاف باشد چه محل اختلاف نباشد، آن حرکت را از آن اوج عظمت پایین می‌آورد. تطبیق دادن آن مقام والا بر موارد خاصی که چه مداحانه و چه غیرمداحانه، شأن حضرت را تنزل می‌دهد، چنانچه تطبیق خودمان بر رفتار ائمه‌ی اطهار و اهل بیت و آقا ابا عبدالله الحسین و اتصال خودمان به آنجا و اینکه کاری که ما می‌کنیم همان کار است که آنها می‌کردند به مقام آن حضرت در اذهان مردم ضربه می‌زند.