شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
بخشی‌دستجردی عنوان کرد: عملکرد براساس ربا، بخش تفکیک‌ناپذیر فعالیت بانکی است و تلاش در راه اسلامیزه کردن سیستم بانکی ناشی عدم اطلاع مدعیان این موضوع از قواعد علمی بانکداری است.
به گزارش شبکه اجتهاد، بانکداری اسلامی به گونه‌ای از بانکداری اطلاق می‌شود که منطبق با احکام شریعت اسلام بوده و از جمله در این سیستم بانکی، ربا حذف می‌شود. اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله در اروپا، بانکهایی با عنوان بانک اسلامی تأسیس شده و سرمایه‌های بسیاری را نیز از جانب شهروندان جذب کرده‌اند. در ایران پس از انقلاب اسلامی نیز که به موجب قانون اساسی باید همه فعالیت‌ها در کشور منطبق با احکام شریعت باشد، تلاش‌های بسیاری در زمینه بانکداری اسلامی صورت گرفته ولی همچنان حرف و حدیث در این زمینه بسیار است. از سوی دیگر عدهای از کارشناسان مسائل اقتصادی هم هستند که معتقدند ربا، بخش تفکیک‌ناپذیر از نظام بانکی است و اساسا بانک اسلامی، معنا و مفهومی ندارد و هرگونه تلاش در این زمینه بیهوده است.
رسول بخشی دستجردی، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان و کارشناس مسائل اقتصادی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره وضعیت کنونی و دستاوردهای ایران در زمینه بانکداری اسلامی مدعی شد: هیچ دستاوردی در زمینه بانکداری اسلامی در کشور ما حاصل نشده است؛ چراکه اساسا چیزی به نام بانکداری اسلامی معنا ندارد. قانونی هم که با نام قانون عملیات بانکی بدون ربا نگاشته شده، براساس علم به اصول و قواعد بانکداری نوشته نشده است.
مدعیان بانکداری اسلامی اطلاعی از قواعد بانکی ندارند
وی ادامه داد: آقایانی که این قانون را نوشته‌اند، اطلاعی از قاعده بانکداری نداشته‌اند و مثلا فکر کرده‌اند اگر اضافه‌ای که بانک بر روی وام‌ها دریافت می‌کند را اصلاح و شرعی کنیم، کافی است و تمام مشکلات ما برطرف می‌شود؛ در حالی‌که قاعده بانکداری فراتر از این مسائل است.
بخشی عنوان کرد: بانکداری مبتنی بر اصلی به نام ذخیره جزئی است یا به زبان ساده‌تر، در بانک، خلق پول صورت می‌گیرد اما متأسفانه ما به این مسئله در نظام بانکی توجهی نکرده‌ایم و ریشه مشکلات ما هم در همین مسئله است. از سال ۱۳۵۲ تا سال ۱۳۹۶ نقدینگی در کشور ما که در بعد از انقلاب اسلامی هم عنوان اسلامی برای آن برگزیده شد، نزدیک به ۲۹ هزار برابر شده است.
افزایش بی‌رویه نقدینگی در کشور
عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان یادآور شد: در سال ۱۳۵۲ میزان نقدینگی، ۵۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان بود و این رقم در دی ماه سال ۱۳۹۶ به رقم هزار و پانصد هزار میلیارد تومان رسیده است. حال اگر این دو عدد را بر هم تقسیم کنیم، همان عدد نزدیک به ۲۹ هزار برابر حاصل خواهد شد. این در حالی است که در همین فاصله زمانی میزان تولید ما ۲/۲ برابر شده است که این تولید هم به خاطر رشد جمعیت بوده است، و به خاطر قواعد بانکداری یا اسلامی کردن بانک نبوده است.
این کارشناس مسائل اقتصادی تأکید کرد: در همین فاصله زمانی که نقدینگی در کشور ما ۲۹ هزار برابر شده است، در کشوری همانند آمریکا که مهد بانکداری است و بیشترین تعداد بانک‌ها در این کشور فعالیت می‌کنند، میزان نقدینگی سیزده و نیم برابر شده است؛ بنابراین ما از علم بانکداری بی‌اطلاع هستیم و این مسئله مشکلاتی را برای ما ایجاد کرده است.
در هیچ جای دنیا بانک اسلامی وجود ندارد
وی عنوان کرد: متأسفانه به دلیل عدم علم به قواعد بانکداری، اعلام کرده‌ایم که میخواهیم مازادی که بانک‌ها دریافت و پرداخت می‌کنند را حذف کنیم تا اسلامی شود. مشکل ما دقیقا از اینجاست که این دانش در میان کسانی‌که مدعی اصلاح نظام بانکی هستند وجود ندارد.
بخشی دستجردی در پاسخ به پرسشی درباره رابطه نقدینگی و بانکداری اسلامی گفت: وقتی ما معتقدیم در بانک خلق پول وجود دارد بنابراین اساس مفهومی به نام بانک اسلامی معنایی ندارد و در هیچ جای دنیا بانک اسلامی نداریم. اگر ما متوجه قواعد علمی شویم که بانک براساس آن قواعد در حال عمل کردن است، آنگاه متوجه می‌شویم که چیزی به نام بانک اسلامی وجود خارجی ندارد.
تلاش برای اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا بیهوده است
عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان در پاسخ به این پرسش که پس تکلیف بانکهایی که در برخی کشورها از جمله در کشورهای اروپایی با عنوان بانک اسلامی شناخته می‌شوند، چه می‌شود؟ عنوان کرد: در آن بانک‌ها هم خلق پول وجود دارد و هیچکدام اسلامی نیستند؛ چراکه ربا، جزئی از فعالیت بانکی و در ذات آن است و به هیچ عنوان نمی‌توان آن را از بانک جدا کرد.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به فعالیت ربوی در نظام بانکی در چهار دهه گذشته تأکید کرد: در چهل سال گذشته، دقیقا این روند وجود داشته و اکنون هم در جریان است؛ چون دانش بانکداری نداشتهایم و اگر از چنین دانشی بهره‌مند بودیم و در سال ۱۳۶۲ که قانون عملیات بانکی بدون ربا نوشته شد، نویسندگان آن می‌دانستند که قضیه خلق پول چیست، هرگز چنین کاری را انجام نمی‌دادند و روندی دیگر در پیش می‌گرفتند و به گونه دیگری چاره‌اندیشی می‌کردند.
بخشی‌دستجردی در پایان درباره اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا نیز گفت: بنده در جریان اقدام دولت و مجلس برای اصلاح نظام بانکی هستم و معتقدم این اقدام هم بیهوده است و این اصلاحات به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسد؛ چراکه خانه از پای‌بست ویران است.
