شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد گروه رجال پژوهی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان به تبیین مباحث مربوط به جوامع حدیثی پرداخت و گفت: تاریخ حدیث و جوامع حدیثی در فهم ما از روایات تاثیر شگرفی دارد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدابراهیم روشن‌ضمیر، استاد گروه رجال پژوهی حوزه علمیه خراسان، در دوره تربیت پژوهشگر علوم حدیث این گروه به تبیین مباحث مربوط به جوامع حدیثی پرداخت و گفت: مطالعات تاریخ حدیث و جوامع حدیثی در فهم ما از روایات تاثیر شگرفی دارد.
وی ادامه داد: درباره فقه الرضا(ع) صحبت‌های زیادی شده است که گاهی این کتاب را بدون توجه به تاریخ حدیث نگاه می‌کنید اما در نگاه تاریخ حدیثی می‌بینید که مرحوم علامه مجلسی اعلام کرده در قرن یازدهم این کتاب را پیدا کرده‌ایم که با خط خود امام رضا(ع) نوشته شده یعنی از قرن سوم تا قرن یازدهم باقی مانده است.
استاد گروه رجال پژوهی حوزه علمیه خراسان با بیان این که شما در فقه به دنبال اینگونه کنکاش‌ها نیستید بلکه می‌خواهید به ظن معتبر خود عمل کنید، تصریح کرد: هنگامی که وارد مباحث فقه‌الحدیث یا مباحث اعتقادی و اخلاقی می‌شوید در می‌یابید که برای رسیدن به واقع هرگز نمی‌توان اینگونه استناد کرد.
دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس تهران با بیان این که معروف است که می‌گفتند مرحوم آیت‌الله بروجردی وقتی در درس خارج فقه خود مبانی اهل سنت را ارائه می‌دادند، آنچنان محکم بیان می‌کردند که اگر کسی وارد می‌شد فکر می‌کرد یک فرد سنی دارد اینها را بیان می‌کند، افزود: خیلی اوقات مباحث را به گونه‌ای بیان می‌کنیم که پاسخش نیز همراه با خودش است اما با شما فرهیختگان باید حرف را آنچنان که هست باید مطرح کنیم.
روشن‌ضمیر یادآور شد که نمونه خوب از آزاد اندیشی، درس‌های خارج حوزوی است و بحث تاریخ حدیث هم باید همین‌طور باشد و بیان کرد: مطالبی که مطرح می‌شود باید به طور دقیق در جوامع حدیثی اثبات شود. شما به عنوان محققان حوزه توجه دارید که خیلی اوقات حرف‌هایی وجود دارد که طلبه یا دانش پژوه مسلمان پاسخی برای آن ندارد. در سال‌های اول انقلاب انگیزه و شور بیشتری وجود داشت و دانشجو در خود احساس تکلیف می‌کرد تا سوال بپرسد یا نسبت به سوالات استاد در کلاس‌ها پاسخگو باشد ولی الان اینچنین نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی ضمن نگاه اجمالی به کتاب کافی به عنوان اولین جامع حدیثی شیعه ابراز کرد: مرحله اول در تاریخ حدیث، نگاشته‌های اولیه حدیثی شیعه است. نگارش حدیث در دوره حضور پیامبر(ص) بین شیعه و سنی مشترک بوده اما باز هم بحث‌های آن در ارتباط با منع تدوین حدیث از جانب اهل سنت و جواز تدوین حدیث از جانب شیعه مطرح می‌شود.
وی در ادامه گفت: دوره بعدی دوره تدوین جوامع اولیه حدیث شیعه در قرن اول است. اما این دوره برای اهل سنت، دوره منع تدوین می‌باشد که از زمان وفات پیامبر تا آخر قرن اول یعنی همزمان با حکومت «عمر عبد العزیز» و امامت امام باقر(ع) ادامه پیدا کرد. وی ضمنا متذکر شد که در تاریخ حدیث، باید زمان‌ها به طور دقیق در ذهن‌تان باشد و نقشه ذهنی داشته باشید، چون این امر در فهم ما از احادیث تاثیرگذار است.
استاد گروه رجال پژوهی در ادامه صحبت‌های خود به اولین دوره تدوین حدیث اهل سنت اشاره کرد و گفت: در قرن دوم، مرحله تدوین نگاشته‌های اهل سنت را داریم که در این دوران می‌بینید عمر بن عبدالعزیز منع تدوین حدیث را برداشت. پس مرحله اولِ تدوین حدیث اهل سنت از آغاز قرن دوم است. در این دوره حدیث اهل سنت همراه با شعر و ادبیات و لغت نگاشته می‌شد و سخنان پیامبر را از صحابه تفکیک نمی‌کردند.
روشن‌ضمیر توضیح داد که در مرحله بعد حدیث پیامبر را از غیر حدیث پیراستند و شعر و ادبیات از آن کنار گذاشته شد اما همچنان سخنان پیامبر و صحابه با یکدیگر می‌آمد. در واقع ذیل هر حدیث سخنان صحابه هم می‌آمد. اما به دنبال آن در مرحله سوم نگارش حدیث اهل سنت یعنی از نیمه قرن دوم، حدیث پیامبر از سخن صحابه نیز پیراسته شد.
دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران افزود: دوره چهارم تدوین حدیث اهل سنت، دوره تدوین جوامع حدیثی آنان است. در این مرحله نه‌تنها همراه حدیث، شعر و ادبیات و سخن صحابه نبود بلکه سخنان صحیح الانتساب به پیامبر را از احادیث ضعیف به گمان خود پیراستند. آنان «صحیح بخاری»، «صحیح مسلم»، «سنن ابی‌داود»، «سنن نسائی»، «سنن ابن‌ماجه» و «جامع ترمذی» را در این دوران نوشته‌اند.
بنابر گزارش حوزه،گروه رجال پژوهی حوزه علمیه خراسان به منظور تربیت پژوهشگران حرفه‌ای در علوم حدیث و رجال، دوره تربیت پژوهشگر در علوم حدیث برگزار می‌کند و با برپایی کارگاه‌‌های متعددی از اساتید مختلف جهت توامندسازی پژوهشی و ارتقاء سطح علمی شرکت کنندگان استفاده می‌کند، طلاب محترم جهت اطلاع بیشتر می‌توانند با شماره ۰۹۳۳۹۰۳۹۲۲۰ تماس حاصل فرمایند.
