شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
«حریم امام» در پرونده «ساختار حوزه‌های علمیه خواهران» گفتگوهایی با آیات و حجج‌اسلام: مرتضی مقتدایی، عبدالکریم بهجت‌پور، محمودرضا جمشیدی، علی‌اکبر حصاری، رسول عبداللهی و فریبا علاسوند و معصومه ظهیری داشته است.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفته‌نامه حریم امام (شماره ۳۶۰) به مدیرمسئولی علی جوادی‌راد و سردبیری علی عباسی، نگاهی به ساختار حوزه‌های علمیه خواهران داشته و گفتگوهایی با برخی از اعضای سیاستگذاری این حوزه ترتیب داده است که بخش‌هایی از آن را می‌خوانید.
مقتدایی: برای ارتقای حوزه‌های علمیۀ خواهران برنامه‌های ویژهای داریم
آیت‌الله مرتضی مقتدایی، رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه خواهران در گفتگویی با اشاره به ساختار تشکیلاتی این شورا، از جایگاه حوزه علمیه خواهران در نزد مراجع عظام تقلید و برنامه‌ها و طرح‌های شورا برای ارتقاء حوزه‌های علمیه خواهران سخن به میان آورده است.
وی بیان می‌کند: در یک جلسه‌ای که خدمت آیت‌الله مکارم شیرازی بودیم و گزارشی از وضعیت و پیشرفت و اقدامات حوزه‌های علمیۀ خواهران ارائه دادیم، ایشان از حجم تألیفات طلبه‌های خواهر تعجب کردند و این اقدامات را تحسین فرمودند. در حوزۀ علمیۀ خواهران اصفهان، کتابی از سوی یکی از طلبه‌ها تألیف شده که اساتید آن حوزه اظهار کردند این کتاب صلاحیت این را دارد که تدریس شود. در واقع تا این حد طلبه‌های خواهر ما در حوزۀ پژوهش پیشرفت داشته‌اند.
عضو شورای عالی حوزه علمیه قم نیز می‌گوید: پس از پیروزی انقلاب، حضرت امام خمینی تصمیم گرفتند که حوزه‌های علمیه برای خواهران تأسیس کنند تا خواهران بتوانند درس حوزوی بخوانند و حتی تا مرتبۀ اجتهاد هم برسند. مسائل فقهی مربوط به خواهران که از جمله مسائل مشکل فقهی است و نیاز به تخصص می‌خواهد، از این طریق خود خواهران می‌توانند احکامشان را استنباط کنند.
آیت‌الله مقتدایی همچنین در بخشی از گفتگوی خود تصریح دارد: فعالیت‌هایی که در حوزه‌های علمیۀ خواهران صورت گرفته، باید برای جامعه منعکس شود. پیشـرفت‌ها و فرازهای مکتوب و عملی آن که در حوزه‌های خواهـران بـوده، باید به درستی منعکس بشود تا مردم بدانند دستاورد این نهاد علمی چیست. بدانند که چه فعالیت‌هایی در تربیت جامعه و دانشجویان از نظر علمی برای ارشاد و هدایت و عموم مردم صورت می‌گیرد. این فعالیت‌ها را با آن جلساتی که در میان برخی خانم‌ها همراه با خرافات بعضاً است، مقایسه کنند. بعضی از این خرافات به‌صورت عرفان‌های کاذب مطرح می‌شوند و انحراف عقیده‌ای برای خواهران به وجود می‌آید. بـرای خنثی کردن آن جلسات، طلبه‌های خواهر ما جلسات دینی و علمی بسیار پیشرفته برگزار می‌کنند. در این صورت است که سطح علمی و اعتقادات دینی و اطلاعات احکام شرعی خواهران را بالا می‌برند. اگر به مردم گفته بشود که خواهران طلبه چه فعالیت‌هایی در جامعه دارند، دیگر گفته نمی‌شود که حوزه‌های علمیۀ خواهران باری بر دوش دیگر حوزه‌های برادران است.
او نیز اظهار کرد: برای ارتقای حوزه‌های علمیۀ خواهران برنامه‌های ویژهای قرار داده‌ایم که خواهران بتوانند ان‌شاءالله پیشرفت‌های جهشی داشته باشند. این برنامه‌ها در همان مدارس توسط اساتید خاص پیاده می‌شود.
بهجت‌پور: در پی مرجعیت دینی حوزه‌های علمیه خواهران برای مسائل زنان هستیم
تشریح کارکردهای حوزه علمیه خواهران، تفاوت این حوزه با حوزه‌های علمیه برادران، سیاست‌های کلی و طرح ایده‌ها بخصوص ایده مدرسه محوری و بحث اداره امور خواهران به دست بانوان از جمله نکاتی بود که حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالکریم بهجت‌پور رئیس حوزه‌های علمیه خواهران در این گفتگو مورد توجه قرار داده است.
وی اظهار می‌کند: ما چند شعار مهم داشتیم: اول اینکه، حدالمقدور به خانم‌ها تا جایی که ممکن است فرصت مدیریت بدهیم؛ یعنی خود خانم‌ها حوزه‌ها را اداره کنند. دوم اینکه، مدیریت استانی را بنا بر یک بازبینی گذاشتیم و بازبینی آن بسیار سخت و زمان‌بر است. سوم اینکه، با این طرح «نظام بودجه‌ریزی مرکز مدیریت» کاملاً عوض می‌شد و بودجه‌ای که تقریباً با اشکال مختلف، صد در صد آن توسط مدیریت مرکز تدبیر و تصمیم‌گیری می‌شد، حال باید توزیع بشود.
بهجت‌پور نیز در بخشی از گفتگوی خود بیان می‌کند: در حوزه‌های خواهران تصمیمی راجع به کتاب‌ها، راحت‌تر صــورت می‌گیرد. چون نظام با خودش طراحی کرده، الآن در حال تجربه کردن متون مختلف است و دائماً در حال بهینه‌سازی در خود نظام است. شاید از تفاوت‌های دیگر این باشد که جامعۀ هدف ما، گروه مشخصی هستند؛ یعنی زنان. در نتیجه هر چه جلوتر می‌رویم، سعی می‌کنیم کــه دانش‌ها با رویکرد به مسائل زنان و مطالبات آنان طراحی کنیم. در واقع ما به سمت مرجعیت دینی حوزه‌های خواهران برای مسائل زنان جلو می‌رویم. برخلاف حوزۀ برادران که مجبور است برای همۀ آحاد مسلمانان یا افراد و جوامع انسانی فکر کند. تمرکز ما روی یک شاخۀ خاص است. به همین خاطر، خیلی زودتر تخصصی می‌شویم و زودتر مسئلۀ خودمان را پیدا می‌کنیم و در برابر مسائل بسیار متکثر قرار نمی‌گیریم. به نظر من این‌ها بخشی از تفاوت‌های ساختاری حوزه‌های علمیۀ خواهران و حوزه‌های علمیۀ برادران است.
این استاد حوزه علمیه خواهران نیز بیان دارد: خواهران باید بتوانند بین نقش‌های خانوادگی‌شان و تحصیل و رشد علمی‌شان جمع کنند. همچنین مدیران و اساتید ما باید به‌عنوان ظرفیت‌های حوزه، از ثبات و پایداری حضور برخوردار باشند و دائم عوض نشوند.
جمشیدی: باید از بودجه دولتی بی‌نیاز شویم
حجت‌الاسلام والمسلمین محمودرضا جمشیدی، رئیس پیشین حوزه‌های علمیه خواهران از سابقه تأسیس حوزه‌های علمیه خواهران، فعالیت‌ها و برنامه‌های دوران مدیریت خود سخن گفته است و معتقد است: حوزه علمیه خواهران و حوزه علمیه برادران در اصل و محتوا فرقی نمی‌کنند.
او با بیان اینکه مهم‌ترین دستاورد حوزه علمیه خواهران این است که خود خانم‌ها به این باور رسیده‌اند که می‌توانند نقش‌آفرین و اثرگذار باشند، می‌گوید: در حوزۀ خواهران به یک نکته اعتقاد داشتیم و آن اینکه هر طلبه در حوزۀ خواهران خودش نقطۀ هدف هم هست. نه اینکه می‌خواهد در جامعه اثرگذار باشد، بلکه خودش هم نقطۀ هدف است. در واقع آن طلبه می‌تواند مادر و همسر خوبی باشد. همین امر برای ما دست یافتن به یک نتیجۀ مطلوب است. همچنین هرکدام از این طلبه‌ها در عرصه‌های مختلف مثل تبلیغ و آموزش و پژوهش و مدیریت می‌توانند اثرگذار باشند.
جمشیدی اظهار می‌کند: اینکه مراجع عظام تقلید می‌گویند حوزۀ خواهران نباید تضعیف بشود و پرهیز از هرگونه اقدامی که موجب تضعیف حوزۀ علمیۀ خواهران بشود که این منجر به تضعیف خود حوزۀ مقدسۀ قم می‌شود. معنای این سخنان این است که مرجعیت اعلای شیعه حوزۀ علمیۀ خواهران را هم حوزه می‌داند و متعلق به حوزۀ مقدسۀ قم می‌داند و هم بر استقلال آن تأکید دارد و هم اینکه تحت اداره و نظارت مراجع عظام تقلید باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا از تخصیص بودجه دولتی بــه حوزه‌های علمیۀ خواهران و میزان بودجه رضایت دارید؟ به نظرم بخش اساسی در مسئلۀ مدیریت ناتمام مانده و باید به سرانجام برسد که هم برای حوزۀ و هم حوزۀ خواهران مفید و مؤثر است و آن مسئلۀ منابع پایدار می‌باشد. در همین مقدار که خیلی زیاد هم ما واقعاً هست، وابسته به بودجۀ دولت هستیم. چون هم ستاد حوزۀ علمیۀ برادران و هم ستاد حوزۀ علمیۀ خواهران وابسته به بودجۀ دولت است. اگرچه اخیراً اجحاف و ظلم زیادی به حوزه شده است. متأسفانه ما را با نهادهایی که نباید، مقایسه کردند و مقایسه نکردند با نهادهایی که باید مقایسه می‌کردند. کل بودجه‌ای که همۀ مراکز حوزوی می‌گیرند، به اندازۀ بودجۀ دانشگاه تهران نیست که هشت الی ده هزار دانشجو دارد. ما حدوداً هشتاد هزار طلبه داریم. این مغالطه‌ای که صورت گرفت و پولی که به حوزه‌ها داده شد، پولی نیست که در امر معیشت خانواده‌ها به کار گرفته می‌شود. ما در حوزه خواهران نزدیک ده هزار استاد و کادر داشته‌ایم. اگر همین بودجه را بین آنان تقسیم می‌کردیم، کمتر از یک میلیون تومان می‌شد. نسبتی که در سرانه به حوزه‌های خواهران داده می‌شود با نسبتی که در سرانه به دانشگاه‌ها و حتی به سرانۀ حوزه‌های برادران داده می‌شود کاملاً متفاوت و یک دهم است. همۀ این‌ها هم در باب بودجۀ مصوب است و نه تخصیص. اگر در باب بودجۀ تخصیص صحبت کنیم که پنجاه الی شصت درصد سالانه می‌شود. با این حال معتقدم که همین هم زیاد است و نباید باشد.
حصاری: به دنبال بازآفرینی آثار و نظریات علمی هستیم
حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر حصاری، معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران در گفتگویی به معرفی مأموریت‌ها، دستاوردها و جایگاه معاونت پژوهشی پرداخت و توفیقات حوزه خواهران در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را در بین نهادهای علمی و آموزشی کشور مورد توجه قرار داد.
او در گفتگوی خود بیان داشت: به‌طور کلی چالش‌ها و موانع ما در امر پژوهش: ۱- پژوهش هراسی که آن را تا حدود زیادی برطرف کردیم؛ ۲- ضعف تکنیکال اساتید؛ ۳- شیوۀ علم آموزی و فراگیری خود طلبه‌ها. همۀ این‌ها باعث می‌شود که راندمان علمی حوزه‌های ما پایین بیاید.
حصاری در بخشی از سخنان خود گفته است: خواهرانی که علاقه و استعداد پژوهش خود را به فعلیت رســانده‌اند، در یکسری هسته‌های پژوهش سازمان‌دهی کردیم و آنان را به‌عنوان محقق در این مراکز هدایت کردیم. نام امسال را «بازآفرینی آثار و نظریات علمی» گذاشتیم؛ یعنی یک برشی از آن راهبرد پانزده سالۀ ما است کــه به نظر خودمان این هدف بسیار مهم است و در شکل خودش خاص و ابداعی می‌باشد.
علاسوند: به آیندۀ حوزه‌های علمیه خواهران امیدوار هستم
فریبا علاسوند استاد مطرح حوزه و دانشگاه، عضو شورای عالی سیاستگذاری حوزه علمیه خواهران و رئیس مرکز مطالعات زنان و خانواده، در گفتگویی از فعالیت‌های حوزه علمیه خواهران سخن گفته و بر لزوم توجه بیشتر بزرگان حوزه به حوزه علمیه خواهران تأکید کرده است.
او معتقد است: حوزۀ علمیه در یک مقطعی فرصت اجتهاد برای نسلی از بانوان را سوزاند. در حال حاضر به ما در داخل و خارج از کشور انتقاد می‌شود که چرا ما یک مجتهد خانم نداریم. من به هر کسی که این سؤال را بپرسد می‌گویم که ما مجتهد خانم داریم.
عضو شورای عالی سیاستگذاری حوزه علمیه خواهران تصریح دارد: من از بزرگان حوزه خواهش می‌کنم که حوزۀ علمیۀ خواهران را از خودشان بدانند. بدانند بانوانی بدون اینکه اسم و رسمی داشته باشند و عبا و عمامه‌ای داشته باشند، دارند مأموریت‌های حوزه را که مهم‌ترین آن تبلیغ در عمق خانه‌های مردم است، به حد توانشان جلو می‌برند. کاری کنند که این حوزه دیده بشود و در برنامه‌های آنان محترم و مکرم باشد.
علاسوند همچنین اظهار می‌کند: به نظرم حوزه‌ای که تحولات مدرن را می‌فهمد و برای مدیریت آثار آن تصمیم می‌گیرد، حوزۀ موفق و رو به رشد است و برای فعالیت در عرصه‌های مجازی، به حضور و فعالیت بانوان تحصیل کرده حوزۀ علمیه نیاز جدی داریم.
ظهیری: باید به دنبال اثرگذاری بیشتر در حوزه‌های مختلف باشیم
معصومه ظهیری، معاون فرهنگی، تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران ضمن معرفی بخش‌ها و معاونت‌های حوزه خواهران از طرح‌های فرهنگی و تبلیغی این معاونت و اثرگذاری خواهران طلبه در جامعه سخن گفت.
او می‌گوید: در ماه محرم و صفر برای برگزاری جلسات، سفری به استان هرمزگان، شهر میناب داشتم که این جلسات با همت و زحمات و نیت خلوص یک بانوی متدین فراهم می‌شد. در این جلسات که هر شب در ایام محرم برگزار می‌شد، بین سه الی شش هزار نفر در رنج سنی پانزده الی شصت سال از بانوان شرکت می‌کردند. این آمار فوق‌العاده است؛ حتی اگر در سال یک‌بار این جلسات را تجربه کنند. من واکنش‌ها را از افراد مختلف می‌بینم که چقدر این جلسات می‌تواند مؤثر باشد؛ بنابراین یک بخش از اثرگذاری، همین است و باید روی آن کار بشود. ارزش مجالس خانگی زیاد است. هر چند ما معمولاً از آسیب‌های این مجالس خانگی می‌گوییم. بی‌تردید باید این آسیب‌ها را برطرف کنیم؛ اما منافع عظیم آن را هم باید در نظر بگیریم.
گزارشی از فعالیت‌ها و برنامه‌های شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه خواهران
حجت‌الاسلام والمسلمین رسول عبداللهی، دبیر شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه خواهران نیز طی گزارشی به تبیین هدف از تشکیل شورای سیاستگذاری؛ وظایف شورای سیاستگذاری؛ فرایند و ساختار تصمیم‌گیری در شورای سیاستگذاری می‌پردازد.
یادآوری می‌شود، هفته‌نامه «حریم امام» به صاحب امتیازی آستان مقدس امام خمینی(ره)، مدیرمسئولی علی جوادی‌راد و سردبیری علی عباسی، نگاهی به ساختار حوزه‌های علمیه خواهران داشته است.
علاقه‌مندان می‌توانند برای مطالعه مجموعه گفتگوها، شماره ۳۶۰ هفته‌نامه حریم امام را دانلود نمایند.
