شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: در رابطه با مد و مدگرائی، نگاشته فقهی خاصی به چشم نمی‌خورد. هر آنچه هست واکاوی مد از منظر دین یا بررسی آسیبها و شیوه‌های طراحی مدهای اسلامی است. در این نوشتار اما مقالاتی که به رابطه بین دین و مدگرائی م‌پردازند را نمایه می‌کنیم. مقالاتی که در این نمایه، بدانها پرداخته می‌شود عبارتند از: بررسی نقش رسانه در مدگرایی کودکان و نوجوانان/ بررسی رابطه بین همرنگی، تشخص طلبی و طبقه اجتماعی-اقتصادی با میزان مدگرایی/ هویت انسانی زن در چالش آرایش و مد/ بررسی رابطه بین سبک زندگی و نگرش دینی با میزان گرایش به سمت مدگرایی دانشجویان/ بررسی تأثیر فضای مجازی اینترنت بر مدگرایی/ درآمدی بر بحران مصرف‌گرایی، مدگرایی و مصرف‌زدگی/ جوانان و مدگرایی/ مدگرایی و بحران هویت.
۱-بررسی نقش رسانه در مدگرایی کودکان و نوجوانان
سال انتشار:۱۳۹۴
محل انتشار: ماهنامه فرهنگی اجتماعی پایش، شماره ۸
نویسنده: کاظم مطلبی
چکیده مقاله:
یکی از موضوعات و سرفصل‌های مهم در سبک زندگی، پوشش و سبک آن است که بر محور مد و مدگرایی حرکت می‌کند. بخش قابل‌توجهی از زندگی انسان، خواه‌ناخواه متأثر از این موضوع است؛ هرچند سلیقه افراد جامعه در انتخاب پوشش، نوعی استقلال را اقتضا می‌نماید؛ اما در عمل، چیز دیگری را شاهدیم و آن توسعه مد و مدگرایی در جوامع بشری است. در نگاه اسامی و شیعی، سبک زندگی جامعه بشری، تجلی و نمودی از اعتقادات و فرهنگ آن جامعه است و پرداختن به موضوع مدگرایی و بررسی علل و عوامل آن در جامعه، امری ضروری محسوب می‌شود؛ ازاین‌رو طرح این مسئله که یکی از شاخصه‌های اصلی سبک زندگی اسامی حائز اهمیت بوده، در این مقاله بررسی خواهد شد.
۲-بررسی رابطه بین همرنگی، تشخص طلبی و طبقه اجتماعی-اقتصادی با میزان مدگرایی
سال انتشار:۱۳۹۴
محل انتشار: مجله جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و ششم، زمستان ۱۳۹۴، شماره ۶۰
نویسندگان: خدیجه حاتمی-ایوب کواسمی-توکل آقایاری هیر
چکیده مقاله:
هدف پژوهش، بررسی میزان گرایش به مد در بین دانشجویان دانشگاه تبریز و میزان تأثیر دو انگیزه اصلی مدگرایی، یعنی همرنگی و تشخص طلبی بر آن است. در این رابطه به نقش تعدیل گر طبقه اجتماعی- اقتصادی بر انگیزه مدگرایی نیز توجه شده است؛ زیرا به نظر می‌رسد که مدگرایی در بین طبقات مختلف، معانی متفاوتی داشته باشد. در این راستا، ۹۸۷ نفر از دانشجویان به‌صورت نمونه‌گیری طبقه‌ای برحسب دانشکده و جنسیت انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته مورد بررسی قرار گرفتند و از نرم‌افزارهای SPSS و LISREL برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که میانگین مدگرایی در بین پاسخگویان، در سطح پایین‌تر از حد متوسط قرار دارد. تأثیرات کلی طبقه اجتماعی اقتصادی بر مدگرایی به دلیل تأثیرات آن بر همرنگی و تشخص طلبی، مثبت است و انگیزه مدگرایی در دانشجویان طبقات بالا، تشخیص طلبی و در دانشجویان طبقات پایین همرنگی است.
۳-هویت انسانی زن در چالش آرایش و مد
سال انتشار:۱۳۸۶
محل انتشار: نشریه مطالعات راهبردی زنان، دوره ۵، تابستان ۱۳۸۶، شماره ۱۸
نویسنده: مریم رفعت جاه
چکیده مقاله:
مد، به‌عنوان پدیده‌ای اجتماعی مختص جامعه و فرهنگ خاصی نیست و پیدایش و افول مد، پنج مرحله شامل آفرینش، معرفی مد، تبلیغ مد، تولید انبوه و تقاضای مد جدید را طی می‌کند. بهره‌برداری نظام سرمایه‌داری از رواج مد، منجر به تغییرات فرهنگی ـ اجتماعی در کشورهای مخاطب می‌گردد. علل گرایش زنان به مد، از رویکردهای مختلفی قابل تبیین است. در دیدگاه روانشناسی نیاز انسان‌ها به خودنمایی و زیبایی زمینه مدگرایی را فراهم می‌سازد. بر مبنای دیدگاه جامعه‌شناختی، مقولاتی چون الگو و فرهنگ مصرف، سبک زندگی، رهبران مد، بدن آگاهی، در تبیین گرایش به مد مطرح می‌شود. بی‌تردید پدیده مد با طبقه اقتصادی ـ اجتماعی افراد، نقش رسانه‌های جمعی، فرآیند جهانی‌سازی و نظام سرمایه‌داری مرتبط است. برجستگی مد در هویت بخشی به زنان و پارادوکس توجه به جسم و روح، زنان را با چالش‌های هویتی در ابعاد مختلف مواجه می‌سازد که نیازمند سیاست‌گذاری‌های فرهنگی است.
۴- بررسی رابطه بین سبک زندگی و نگرش دینی با میزان گرایش به سمت مدگرایی دانشجویان
سال انتشار:۱۳۹۴
محل انتشار: نشریه اخلاق، دوره ۵، تابستان ۱۳۹۴، شماره ۱۸
نویسندگان: اکبرصالحی-سعیدرومانی
چکیده مقاله:
هدف اصلی این تحقیق، بررسی رابطه سبک زندگی و نگرش دینی با میزان گرایش به سمت مدگرایی دانشجویان کارشناسی دانشگاه پیام نور است. روش تحقیق، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه تحقیق شامل همه دانشجویان سال دوم، سوم و چهارم کارشناسی دانشگاه پیام نور خرم‌آباد به تعداد ۴۵۰۰ نفر و نمونه‌ای به حجم ۳۵۴ نفر است که با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب، از جامعه فوق انتخاب شده است. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های محقق ساخته سبک زندگی، مدگرایی و نگرش دینی استفاده شد. در این تحقیق از آزمون همبستگی پیرسن، تجزیه‌وتحلیل واریانس و رگرسیون گام‌به‌گام استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد بین نگرش دینی و سبک زندگی دانشجویان رابطه همبستگی قوی و مثبتی وجود دارد، به‌طوری‌که سطوح بالای نگرش دینی دانشجویان با سطوح بالای سبک زندگی و سطوح پایین نگرش دینی با سطوح پایین سبک زندگی همراه است. همچنین بین نگرش دینی و سبک زندگی با مدگرایی دانشجویان رابطه همبستگی قوی و منفی وجود دارد، به‌طوری‌که سطوح بالای نگرش دینی و سبک زندگی دانشجویان با سطوح پایین مدگرایی و سطوح پایین نگرش دینی و سبک زندگی دانشجویان با سطوح بالای مدگرایی آنان همراه است. همچنین مدگرایی دانشجویان سال چهارم نسبت به سال دوم و سوم کمتر است.
۵- بررسی تأثیر فضای مجازی اینترنت بر مدگرایی
سال انتشار:۱۳۹۰
محل انتشار: مجله مطالعات فرهنگی و ارتباطات، بهار ۱۳۹۰، شماره ۲۲
نویسندگان: رحیم فرخ نیا- اعظم لطفی
چکیده مقاله:
اشاعه تکنولوژی اطلاعاتی مدرن در تمام جوامع جهانی، بدون شک بر شیوه زندگی روزمره مردم دنیا تأثیرگذار بوده و الگوهای رفتاری جوانان ایرانی نیز متأثر از اشاعه سریع فرهنگ مدرن سایر ملل و جوامع غربی است. فرهنگ پذیری صرفاً در محیط‌های فیزیکی و محسوس اطراف ما نیست، بلکه به‌موازات آن افراد از محیط فرهنگ مجازی نیز بهره‌مند و با آن همانند می‌شوند. ورود عناصر فرهنگ جدید به‌واسطه جذابیت فضای مجازی اینترنت و تجربه و حضور مستمر قشر دانشجو در آن محیط با نیازها و انگیزه‌های مختلف (علمی، آموزشی، سرگرمی و خبری) منجر به بازتولید سلیقه‌های مجازی شده است. شناخت تأثیر فضای مجازی اینترنت بر مدگرایی دانشجویان دانشگاه آزاد همدان، با استفاده از روش پیمایشی و جمع‌آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته، با حجم نمونه ۳۸۱، به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای موردبررسی قرار گرفت و نتایج یافته‌ها نشان داد، بین فضای مجازی و تمایل به مدگرایی رابطه معناداری وجود دارد به‌طوری‌که دانشجویان به‌طور متوسط ۶۴ درصد گرایش به مد دارند؛ بنابراین یکی از کارکردهای اینترنت، تولید و بازتولید معنا و اشاعه نماد و الگوهای رفتاری در بین جوانان ایرانی محسوب می‌شود.
۶- درآمدی بر بحران مصرف‌گرایی، مدگرایی و مصرف‌زدگی
سال انتشار:۱۳۹۰
محل انتشار: مجله نامه جامعه، خرداد ۱۳۹۰، شماره ۸۱
نویسنده: مریم رضایی لرستانی
چکیده مقاله:
انسان مد زده، شخصیت باثباتی ندارد؛ فردی دمدمی‌مزاج است که از خود اراده محکمی ندارد؛ قوه انتخابش ضعیف می‌شود؛ فقط چیزهایی را که به او القا می‌شود، تأیید می‌کند؛ آن‌قدر استقلال فکری ندارد که بخواهد مرز میان خوب و بد را با علایق خودش تشخیص دهد؛ برخی چیزها را که برای او مفید است و قلب او نیز گواه همین امر است، فقط به‌صرف اینکه با مد روز مطابقت ندارند، نمی‌پذیرد؛ هیچ‌گاه مسیر زندگی خود را با دقت و استقلال عقلی انتخاب نمی‌کند؛ انتخاب‌گر نیست؛ بلکه به سلیقه دیگران و به خوشایند محیط پیرامونش، مجبور به انتخاب می‌شود؛ بیشتر وقت، هزینه و اندیشه او صرف پرداختن به مد می‌شود؛ تغییر بسیار سریع و کوتاه‌مدت مد، فشار مالی و ذهنی به او وارد می‌کند. به‌طورکلی الگویی که غرب برای مصرف به بازارهای هدف در کشورهای مصرف‌کننده معرفی می‌کند، بر پایه رقابت و مسابقه در مصرف و تجمل‌گرایی و تشریفات زائد استوار است و این در حالی است که الگوی مصرف در اسلام، مبتنی بر سه اصل اساسی استفاده و بهره‌وری از مواهب الهی، قناعت و پرهیز از اسراف و تبخیر پایه‌ریزی شده است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نیز مؤمن حقیقی را چنین معرفی می‌کند: «هر کس از مال خود به تهیدستان کمک کند و نسبت به مردم باانصاف باشد، مؤمن حقیقی است». امام صادق (علیه‌السلام) نیز در این زمینه چنین می‌فرماید: خداوند این اموال بسیار را به شما [ثروتمندان] داده است تا درراه‌هایی که معین کرده است، مصرف کنید.
۷- جوانان و مدگرایی
سال انتشار:۱۳۸۶
محل انتشار: مجله مکاتبه و اندیشه، تابستان ۱۳۸۶، شماره ۲۸
نویسنده: محمدصادق شجاعی
چکیده مقاله:
«مدگرایی» آن است که فرد، سبک لباس پوشیدن و طرز زندگی و رفتار خود را طبق آخرین الگوها تنظیم کند و به‌محض آن‌که الگوی جدیدی در جامعه رواج یافت، از آن‌یکی پیروی نماید. مدگرایی و غرب‌گرایی گرچه مدگرایی و غرب‌گرایی دو مفهوم جدا از هم و دارای تعریف متمایز از یکدیگرند، اما سیر تحولات تاریخی-اجتماعی در ایران به‌گونه‌ای سرنوشت این دو مفهوم را با هم گره‌زده است که هرگاه سخن از مدگرایی به میان می‌آید، مفهوم غرب‌گرایی نیز به ذهن، تبادر می‌کند؛ زیرا پس از رشد فناوری در اروپا، سنت‌ها مورد انتقاد قرار گرفت و جامعه به‌تدریج، اندیشه‌ها، طرز زندگی و نوع لباس را تغییر داد. پیامدهای منفی مدگرایی با توجه به اینکه بیشتر مدهای رایج در بین جوانان و نوجوانان برگرفته از الگوهای بیگانه و غیرخودی است، می‌توان گفت که مدگرایی به معنای جدید آن، نوعی ازخودبیگانگی و تقلید از فرهنگ غربی را القا می‌کند تا آنجا که الآن بعضی از جوان‌ها از نوک پا تا فرق سرشان غربی است و حتی وقتی نگاه می‌کنی، می‌بینی کلمات یا جملاتی بر روی لباس یا داشبورد ماشین یا آینه و کمد شخصی یا در ورودی مغازه‌شان نوشته‌شده که کمتر ارتباطی بازندگی شخصی یا آرمان‌ها و علایق فردی آن‌ها دارد و گاه حتی معنای آن را نیز به‌درستی نمی‌دانند و شاید اگر بدانند، موجب شگفتی، خنده یا ناراحتی‌شان بشود، عباراتی مثل: «ما پسران شیطانیم»، «گروه لجن»، «سفید، اما آشغال»، «گروه سیاهان بوگندو»، «زیبایی کثیف»، «عشق نشئه»، «گناه تا مرگ»، «بوسه بر صندلی الکتریکی» و…
۸-مدگرایی و بحران هویت
سال انتشار:۱۳۹۵
محل انتشار: نخستین همایش ملی علوم اسلامی حقوق و مدیریت
نویسندگان: حسن یعقوبی – سید هادی میرمحمودی
چکیده مقاله:
مد، به معنای الگوی رفتاری است و به‌عنوان پدیده‌ای اجتماعی مختص جامعه و فرهنگ خاصی نیست. پیدایش و افول مد پنج مرحله شامل آفرینش معرفی مد تبلیغ مد تولید انبوه و تقاضای مد جدید را طی می‌کند در دیدگاه روانشناسی نیاز انسان‌ها به خودنمایی و زیبایی زمینه مدگرایی را فراهم می‌سازد و بر مبنای دیدگاه جامعه‌شناختی مقولاتی چون الگو و فرهنگ مصرف سبک زندگی رهبران مد و بدون آگاهی در تبیین گرایش به مد مطرح می‌شود. بی‌تردید پدید مد با طبقه اقتصادی-اجتماعی افراد نقش رسانه‌های جمعی فرایند جهانی‌سازی و نظام سرمایه‌داری مرتبط است. برجستگی مد در هویت بخشی به جوانان و پارادوکس توجه به جسم و روح آن‌ها را با چالش‌های هویتی در ابعاد مختلف مواجه می‌سازد که نیازمند سیاست‌گذاری‌های فرهنگی است. خودآگاهی فرد نسبت به هویت و حقیقت وجودی خود و نیز شناخت و پیروی فرد از انتظارات و قواعد پذیرفته‌شده اجتماعی سلامت زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه را تضمین نموده و از میزان ارتکاب جرائم و انحرافات اجتماعی و بروز آسیب‌های اجتماعی می‌کاهد.
